21.4 C
Athens
Σάββατο, 22 Νοεμβρίου, 2025
Αρχική Blog Σελίδα 9

Πώς ο διαβήτης προκαλεί βλάβες στα κάτω άκρα

0

Ο διαβήτης αποτελεί μια χρόνια μεταβολική διαταραχή που επηρεάζει την παραγωγή και τη χρήση της ινσουλίνης, με αποτέλεσμα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία). Μία από τις σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη είναι οι βλάβες στα κάτω άκρα, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές λοιμώξεις και τελικούς ακρωτηριασμούς αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Ο μηχανισμός αυτής της εξέλιξης είναι πολύπλοκος και περιλαμβάνει διάφορες παθοφυσιολογικές διεργασίες.

epistimi114

Πρώτον, η υπεργλυκαιμία προκαλεί βλάβες στα μικρά αιμοφόρα αγγεία (αγγειοπάθεια), μειώνοντας τη ροή του αίματος στα κάτω άκρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή οξυγόνωση και διατροφική υποστήριξη των ιστών, καθιστώντας τους πιο ευάλωτους σε τραυματισμούς και καθυστερημένη επούλωση. Επιπλέον, η αγγειοπάθεια μειώνει την ικανότητα των λευκών αιμοσφαιρίων να καταπολεμούν τις λοιμώξεις.

Δεύτερον, ο διαβήτης προκαλεί νευροπάθεια, δηλαδή βλάβες στα περιφερικά νεύρα των ποδιών και των χεριών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια αίσθησης, ιδιαίτερα της πόνου και της αφής, με αποτέλεσμα να μην αντιλαμβάνονται οι ασθενείς τραυματισμούς, πληγές ή ερεθισμούς. Οι μικροτραυματισμοί και οι πληγές, που συχνά περνούν απαρατήρητοι, μπορούν να εξελιχθούν σε έλκη, ιδιαίτερα σε περιοχές με παραμόρφωση ή υπερπίεση, όπως τα πελματικά σημεία.

Τρίτον, η διαβητική δυσλιπιδαιμία και η αυξημένη φλεγμονώδης κατάσταση που συνοδεύουν τον διαβήτη επιδεινώνουν την καταστροφή των ιστών και την επούλωση τραυμάτων. Οι λοιμώξεις, συχνά βακτηριακές, ευνοούνται από την κακή αιμάτωση και την απώλεια αισθητικότητας, και μπορούν να εξελιχθούν σε σοβαρές καταστάσεις όπως η γάγγραινα.

epistimi49 1

Τέλος, η συνδυασμένη επίδραση αυτών των παραγόντων οδηγεί σε μια κατάσταση όπου μικρά τραύματα και πληγές αποκαλύπτονται δύσκολα και αντιμετωπίζονται αργά, καθυστερώντας την επούλωση και αυξάνοντας τον κίνδυνο μόλυνσης. Όλα αυτά συμβάλλουν στην εμφάνιση χρόνιων ελκών, που συχνά απαιτούν επεμβάσεις και, σε προχωρημένα στάδια, ακρωτηριασμό.

.

Ορθοϋπνία: Το σύνδρομο που απειλεί τον ύπνο σας

0

Η ορθοϋπνία είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από δυσκολία στην έναρξη του ύπνου, συχνά λόγω ψυχολογικών ή φυσιολογικών παραγόντων. Αν και δεν είναι τόσο διαδεδομένο όσο η αϋπνία, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής και την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου. Η κατανόηση και η έγκαιρη αναγνώρισή του είναι ουσιώδους σημασίας για την αντιμετώπισή του.

epistimi173 2

Αναγνωρίζοντας την ορθοϋπνία, το πρώτο βήμα είναι η παρατήρηση των συμπτωμάτων. Συνήθως, τα άτομα που πάσχουν παρουσιάζουν δυσκολία στην έναρξη του ύπνου, που μπορεί να διαρκεί ώρες, παρά την επιθυμία τους για ξεκούραση. Συχνά, ανησυχούν ή αισθάνονται ανήσυχα, κάτι που επιτείνει το πρόβλημα. Συχνά, υπάρχει αίσθηση ότι το μυαλό τους «τρέχει» ή ότι δεν μπορούν να χαλαρώσουν, γεγονός που καθυστερεί την είσοδο τους στον ύπνο. Επιπλέον, το άτομο μπορεί να βιώνει άγχος σχετικά με τον ύπνο, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.

Οι αιτίες της ορθοϋπνίας ποικίλλουν και περιλαμβάνουν στρες, καταθλιπτικές διαταραχές, ανησυχίες, κακή διαχείριση του χρόνου, ή περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως θόρυβος και φως. Επιπλέον, η κατανάλωση καφεΐνης, αλκοόλ ή άλλων διεγερτικών κοντά στην ώρα του ύπνου μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα.

Για τη διαχείρισή της, είναι σημαντικό να υιοθετηθούν κατάλληλες συνήθειες ύπνου. Η δημιουργία μιας σταθερής ρουτίνας πριν από τον ύπνο, όπως το ζέσταμα, η αποφυγή οθονών και η χαλάρωση, βοηθάει στην προετοιμασία του σώματος και του μυαλού. Η αποφυγή καφεΐνης και αλκοόλ το βράδυ επίσης είναι ζωτικής σημασίας. Η άσκηση κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να βελτιώσει τον ύπνο, αλλά θα πρέπει να αποφεύγεται κοντά στην ώρα του ύπνου.

Επιπλέον, τεχνικές χαλάρωσης, όπως η βαθιά αναπνοή, ο διαλογισμός ή η γιόγκα, μπορούν να μειώσουν το άγχος και να βοηθήσουν στην έναρξη του ύπνου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συμβουλή ψυχολόγου ή ψυχιάτρου μπορεί να είναι απαραίτητη, ιδίως αν το σύνδρομο σχετίζεται με διαταραχές άγχους ή κατάθλιψη.

epistimi2 1

Τελικά, αν η δυσκολία στην έναρξη του ύπνου συνεχίζεται ή επιδεινώνεται, είναι σημαντικό να ζητήσετε ιατρική βοήθεια. Η σωστή αξιολόγηση και η κατάλληλη θεραπεία μπορούν να αποκαταστήσουν την ποιότητα του ύπνου και να βελτιώσουν την καθημερινή λειτουργικότητα και την ευεξία σας.

Τι είναι το υποστέλεχος Κ της γρίπης που εξαπλώνεται ταχύτατα 

0

Το υποστέλεχος Κ της γρίπης είναι μια συγκεκριμένη παραλλαγή του ιού της γρίπης που χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα ταχεία εξάπλωση και μεταδοτικότητα. Η γρίπη, που προκαλείται από τους ιούς του γριπώδους ιού (influenza viruses), έχει διάφορα υποστέλεχη και στελέχη, τα οποία διαφοροποιούνται τόσο γενετικά όσο και στον τρόπο που επηρεάζουν τον ανθρώπινο οργανισμό.

iatrikos1

Το υποστέλεχος Κ είναι μια από τις πολλές παραλλαγές που έχουν εντοπιστεί, και το χαρακτηριστικό του είναι η ικανότητά του να εξαπλώνεται πολύ γρήγορα, προκαλώντας ευρεία επιδημία σε μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η δομή της πρωτεΐνης αιμολυτίνης και η ευκολία με την οποία ο ιός μεταδίδεται μέσω σταγονιδίων που παράγονται κατά το βήχα, το φτάρνισμα ή την ομιλία.

Οι επιστήμονες εξετάζουν το υποστέλεχος Κ, καθώς φαίνεται να έχει υψηλή μεταδοτικότητα, αλλά και ικανότητα να αποφεύγει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας το δύσκολο στον έλεγχο. Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, ιδιαίτερα σε ευπαθείς ομάδες, όπως ηλικιωμένους, άτομα με υποκείμενα νοσήματα ή ανοσοκατεσταλλμένους.

Η ταχεία εξάπλωση του υποστέλεχος Κ αποτελεί σημαντικό θέμα δημόσιας υγείας, καθώς απαιτεί άμεση ανταπόκριση και λήψη μέτρων, όπως η εφαρμογή εμβολιασμών, η τήρηση κανόνων υγιεινής και η προσεκτική παρακολούθηση των κρουσμάτων. Οι ειδικοί επίσης μελετούν το γονιδίωμά του για να κατανοήσουν καλύτερα τις ιδιότητες που το καθιστούν τόσο μεταδοτικό και ανθεκτικό.

igia47 1

Η έρευνα συνεχίζεται για να εντοπιστούν οι πιο αποτελεσματικοί τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης. Οι εμβολιασμοί, η τήρηση των οδηγιών υγιεινής και η έγκαιρη ιατρική βοήθεια αποτελούν βασικά εργαλεία για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του υποστέλεχος Κ. Παράλληλα, η διεθνής κοινότητα συνεργάζεται για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της διασποράς, με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας και την αποτροπή μιας ευρείας επιδημίας ή πανδημίας.

Πώς επηρεάζει το κρύο ντους το σάκχαρο στο αίμα

0

Το κρύο ντους, δηλαδή η έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες μέσω του μπάνιου ή της ντους σε κρύο νερό, έχει γίνει δημοφιλές για τα πιθανά οφέλη του στην υγεία, όπως η βελτίωση της κυκλοφορίας, η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και η αύξηση της ενεργητικότητας. Ωστόσο, η επίδραση του κρύου ντους στα επίπεδα που έχει το σάκχαρο στο αίμα είναι ένα θέμα που χρειάζεται προσεκτική εξέταση, ιδιαίτερα για άτομα με διαβήτη ή άλλες διαταραχές του μεταβολισμού της γλυκόζης.

epistimi148 1

Όταν το σώμα εκτίθεται σε κρύο, ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί θερμορύθμισης. Αυτό περιλαμβάνει την ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, που οδηγεί σε αύξηση της απελευθέρωσης ορμονών όπως η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη. Αυτές οι ορμόνες προάγουν την απελευθέρωση γλυκογόνου από το ήπαρ και τη μείωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα πιθανή αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.

Για τα άτομα με διαβήτη τύπου 2, η άμεση επίδραση του κρύου ντους μπορεί να είναι η αύξηση των επιπέδων γλυκόζης, λόγω της απελευθέρωσης ορμονών που αυξάνουν την παραγωγή γλυκόζης από το ήπαρ. Αυτή η αντίδραση μπορεί να δυσκολέψει τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου, και σε ορισμένες περιπτώσεις να προκαλέσει υπεργλυκαιμία. Από την άλλη πλευρά, η τακτική έκθεση σε κρύο μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη μακροπρόθεσμα, ενισχύοντας τον μεταβολισμό της γλυκόζης και βοηθώντας στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου.

epistimi179

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως η αντίδραση του οργανισμού διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από τη διάρκεια και τη θερμοκρασία του κρύου ντους. Για άτομα με διαβήτη, είναι απαραίτητο να παρακολουθούν στενά τα επίπεδα σακχάρου και να συμβουλεύονται το γιατρό τους πριν από την έντονη αλλαγή στη ρουτίνα τους.

 

Social media: Πώς σχετίζονται με τον διαδικτυακό εκφοβισμό;

0

Ένα πρόσφατο ερευνητικό έργο του Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας της Νορβηγίας (NTNU) αποκαλύπτει ότι η σχέση ανάμεσα στη χρήση των κοινωνικών δικτύων και τον διαδικτυακό εκφοβισμό (cyberbullying) δεν είναι όσο απλή πιστεύαμε. Αν και η ενεργή συμμετοχή στα social media όντως συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο να γίνει κάποιος θύμα εκφοβισμού, οι λεπτομέρειες δείχνουν ότι ο τρόπος συμμετοχής έχει μεγάλη σημασία.

σοψιαλ

Τι έδειξε η έρευνα

Η μελέτη βασίστηκε σε 781 εφήβους (ηλικίας 12 έως 18 ετών) από την περιοχή Trondheim και χρησιμοποίησε πολύχρονα δεδομένα, καταγράφοντας τη χρήση των social media και τις εμπειρίες τους από cyberbullying κάθε δύο χρόνια. Οι ερευνητές κατέγραψαν δύο κύριες κατηγορίες χρήσης social media:

  1. Αυτο-προσανατολισμένη χρήση (“self-oriented use”): δημοσίευση φωτογραφιών, ενημερώσεων, προσωπικών σκέψεων – δηλαδή ό,τι οι έφηβοι μοιράζονται στο δικό τους προφίλ.

  2. Άλλου-προσανατολισμένη χρήση (“other-oriented use”): αλληλεπίδραση με αναρτήσεις άλλων (σχόλια, «like»)

Το ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι οι έφηβοι που, κατά μέσο όρο, δημοσιεύουν περισσότερο από τους συνομηλίκους τους – οι λεγόμενοι «postaholics» – είναι πιο πιθανό να γίνουν θύματα cyberbullying. Ωστόσο, η αύξηση της δικής τους συνηθισμένης δραστηριότητας (δηλαδή όταν ένας συγκεκριμένος έφηβος αρχίζει να δημοσιεύει περισσότερο από ό,τι συνήθιζε) δεν δείχνει να αυξάνει ο κίνδυνος εκφοβισμού σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, η χρήση των social media με σκοπό το like και τα σχόλια δεν συνδέθηκε σημαντικά με την θυματοποίηση από διαδικτυακό εκφοβισμό.

Τι σημαίνουν αυτά τα αποτελέσματα

Οι ερευνητές τονίζουν ότι τα ευρήματα δείχνουν πως δεν αρκεί να πούμε απλά στα παιδιά «μείωσε τον χρόνο σου στα social media» για να προληφθεί ο διαδικτυακός εκφοβισμός. Αντίθετα, η πρόληψη πρέπει να στραφεί σε πιο δομικά και κοινωνικά επίπεδα:

  • Πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων: Να υπάρχει αυστηρότερη εποπτεία / moderation περιεχομένου και εκφοβιστικού περιεχομένου.

  • Κρατικές πολιτικές: Να επιβληθούν όρια ηλικίας, κανόνες και πολιτικές που μειώνουν τους κινδύνους για τους νεότερους χρήστες.

  • Εκπαίδευση: Να διδάσκονται στους εφήβους έννοιες «ψηφιακής ευημερίας» (digital well-being), πώς να διαχειρίζονται σχέσεις με συνομηλίκους στο διαδίκτυο και να αναπτύσσουν υγιείς κοινωνικές συμπεριφορές.

Η σημασία της αυτο-δημοσίευσης (“posting”)

Το στοιχείο ότι η αυξημένη δημοσίευση σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο θυματοποίησης έχει πρακτικές συνέπειες. Οι νέοι που δημοσιεύουν πολύ συχνά μπορεί να γίνουν πιο “ορατοί” ή “ευάλωτοι” στο να δεχτούν αρνητικά σχόλια, επίθεση ή παρενόχληση. Αλλά το ότι η αύξηση της δραστηριότητας από το ίδιο άτομο δεν οδηγεί απαραίτητα σε μελλοντικό εκφοβισμό δείχνει ότι δεν υπάρχει μια απλή “γραμμική σχέση”. Δεν είναι μόνο η “ποσότητα” αλλά η “συνήθεια” και η “συνολική συμπεριφορά” που έχουν σημασία.

Πιο ευρύ κοινωνικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο

Η μελέτη υπογραμμίζει ότι η αντιμετώπιση του cyberbullying δεν μπορεί να είναι ατομική υπόθεση: πρέπει να εμπλέξει σχολεία, κυβερνήσεις και τις ίδιες τις πλατφόρμες.

  • Στο σχολικό περιβάλλον, μπορεί να ενισχυθεί το πρόγραμμα εκπαίδευσης για ψηφιακή συμπεριφορά, ώστε οι έφηβοι να μαθαίνουν πώς να αλληλεπιδρούν με ασφάλεια και σεβασμό στο διαδίκτυο.

  • Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να έχουν πιο αποτελεσματικά εργαλεία για την αναγνώριση και αντιμετώπιση εκφοβιστικής συμπεριφοράς.

  • Πολιτικές σε εθνικό επίπεδο μπορούν να ορίσουν όρια ηλικίας, να απαιτούν πιο αυστηρούς όρους υπηρεσίας και να ενισχύσουν την προστασία των ανηλίκων.

autoeikona social media 1

Η νέα έρευνα δείχνει ότι δεν αρκεί απλώς να “κόψουμε” τη χρήση των social media για να περιορίσουμε τον διαδικτυακό εκφοβισμό. Η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη: οι έφηβοι που δημοσιεύουν συχνά (“postaholics”) έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, αλλά δεν ισχύει απαραίτητα ότι η αύξηση της δραστηριότητάς τους οδηγεί σε μελλοντικό εκφοβισμό.

Για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το cyberbullying, χρειάζονται δομικές παρεμβάσεις: πλατφόρμες με καλύτερη εποπτεία, πολιτικές προστασίας ανηλίκων και εκπαίδευση για ψηφιακή ευημερία στα σχολεία. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ασφαλέστερο διαδικτυακό περιβάλλον για τους νέους — ένα περιβάλλον όπου θα μπορούν να εκφράζονται, να συνδέονται, αλλά και να προστατεύονται από τις αρνητικές συνέπειες του διαδικτύου.

Πώς η υγιεινή συμβάλλει στο να παραμένουμε χαρούμενοι

0

Η υγιεινή αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς, αλλά συχνά υποτιμημένους, παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχική μας διάθεση και την καθημερινή ευεξία. Παρότι συχνά τη συνδέουμε μόνο με την πρόληψη ασθενειών, η πραγματικότητα είναι ότι οι καλές συνήθειες καθαριότητας έχουν βαθύτερο αντίκτυπο: μειώνουν το άγχος, μας κάνουν να νιώθουμε έλεγχο στη ζωή μας και ενισχύουν τη συνολική μας ευτυχία.

plisimo

Καθαριότητα και ψυχολογία: μια στενή σχέση

Έρευνες στην ψυχολογία δείχνουν πως ένα καθαρό περιβάλλον μπορεί να μειώσει τα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες. Όταν ο χώρος μας είναι καθαρός, τακτοποιημένος και ευχάριστος, ο εγκέφαλος δέχεται λιγότερα αισθητηριακά ερεθίσματα και λειτουργεί πιο αποτελεσματικά. Αυτό μεταφράζεται σε καλύτερη συγκέντρωση, πιο θετική διάθεση και μεγαλύτερη ψυχική ηρεμία.

Αντίθετα, ένα ακατάστατο ή βρώμικο περιβάλλον μπορεί να αυξήσει το άγχος, να δημιουργήσει αίσθημα πίεσης και να μειώσει την παραγωγικότητα. Η καθημερινή υγιεινή του χώρου – από το απλό μάζεμα μέχρι την καθαριότητα της κουζίνας ή του μπάνιου – λειτουργεί σαν μια μικρή ψυχολογική επένδυση που ενισχύει την ψυχική μας σταθερότητα.

Η προσωπική υγιεινή ως κλειδί αυτοπεποίθησης

Η περιποίηση του σώματος έχει άμεση σχέση με το πώς αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας. Το καθαρό δέρμα, η φροντίδα των μαλλιών, τα συχνά ντους και η τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής συμβάλλουν σε μια πιο θετική εικόνα σώματος. Και όταν νιώθουμε καλύτερα με την εμφάνισή μας, γινόμαστε περισσότερο εξωστρεφείς, ασφαλείς και κοινωνικοί.

Παράλληλα, η αίσθηση φρεσκάδας που ακολουθεί τις καθημερινές ρουτίνες καθαριότητας έχει άμεση επιρροή στη διάθεση. Είναι ένα μικρό αλλά ουσιαστικό βήμα αυτοφροντίδας, το οποίο ο εγκέφαλος συνδέει με θετικά συναισθήματα και ικανοποίηση.

Η υγιεινή και η σωματική υγεία: ένας κύκλος ευεξίας

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η καλή υγιεινή προστατεύει το σώμα από μικρόβια, ιούς και λοιμώξεις. Όταν το ανοσοποιητικό μας λειτουργεί σωστά και η υγεία μας είναι σταθερή, αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο και στην ψυχολογία μας.

Ο πόνος, η κόπωση και η δυσφορία που προκαλούν οι διάφορες ασθένειες επηρεάζουν αρνητικά τη συναισθηματική μας ισορροπία. Αντίθετα, όταν νιώθουμε υγιείς, το σώμα και το μυαλό συνεργάζονται αρμονικά, αυξάνοντας τα επίπεδα ενέργειας, κινητοποίησης και χαράς.

Καθαριότητα και κοινωνικές σχέσεις

Η υγιεινή είναι κρίσιμη και στις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις. Ένα καθαρό σπίτι μπορεί να μας ενθαρρύνει να καλούμε φίλους ή οικογένεια, να κοινωνικοποιούμαστε περισσότερο και να απολαμβάνουμε ποιοτικό χρόνο με ανθρώπους που αγαπάμε.

Αντίστοιχα, όταν φροντίζουμε την προσωπική μας εμφάνιση και υγιεινή, βελτιώνεται ο τρόπος με τον οποίο μας βλέπουν οι άλλοι. Αυτό μπορεί να ενισχύσει τις διαπροσωπικές σχέσεις, να μειώσει κοινωνικά άγχη και να αυξήσει την αίσθηση αποδοχής και κοινωνικής σύνδεσης – βασικούς παράγοντες ευτυχίας.

Η υγιεινή ως πράξη αυτοαγάπης

Πολλές φορές αντιμετωπίζουμε την καθαριότητα σαν μια βαρετή υποχρέωση. Όμως, αν την δούμε διαφορετικά – ως μορφή αυτοαγάπης και φροντίδας – η καθημερινότητα αποκτά άλλο νόημα.

Το να διατηρούμε τον χώρο μας καθαρό, να φροντίζουμε το σώμα μας και να στηρίζουμε την υγεία μας δεν είναι απλώς πρακτικές ανάγκες. Είναι μια συνειδητή επιλογή να προσφέρουμε στον εαυτό μας ποιότητα ζωής.

Πρακτικές συμβουλές για περισσότερη «ευτυχία μέσω υγιεινής»

  • Μεταμόρφωσε την καθαριότητα σε ρουτίνα: Λίγα λεπτά κάθε μέρα αρκούν για να αποφεύγεται το χάος.

  • Δώσε προτεραιότητα στη φρεσκάδα του χώρου: Αερισμός, καθαρές επιφάνειες και ευχάριστες μυρωδιές αλλάζουν την ψυχική διάθεση.

  • Φρόντισε την προσωπική σου υγιεινή καθημερινά, χωρίς να το βλέπεις ως αγγαρεία.

  • Οργάνωσε τον χώρο σου ώστε να σε εξυπηρετεί και να μειώνει το στρες.

  • Προστάτεψε την υγεία σου με απλές συνήθειες όπως συχνό πλύσιμο χεριών.

maxilarothiki plisimo

Η υγιεινή δεν είναι απλώς ένα μέσο προστασίας από ασθένειες. Είναι θεμέλιο για μια πιο ισορροπημένη, ήρεμη και χαρούμενη ζωή. Όταν ο χώρος, το σώμα και το μυαλό βρίσκονται σε κατάσταση καθαρότητας και τάξης, δημιουργείται ένα περιβάλλον όπου η ευτυχία μπορεί πραγματικά να ανθήσει. Με μικρές καθημερινές συνήθειες, μπορούμε να χτίσουμε ένα υγιές και χαρούμενο μέλλον – ξεκινώντας από κάτι τόσο απλό, αλλά τόσο ουσιαστικό: την υγιεινή.

Γρίπη και μεταβολισμός: Πώς η FGF21 προστατεύει το σώμα σου

0

Μια εργασία στο UT Southwestern Medical Center αποκαλύπτει ότι μια μεταβολική ορμόνη, γνωστή ως FGF21, μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την ανθεκτικότητα του οργανισμού απέναντι στη γρίπη, μειώνοντας επιπτώσεις όπως η πτώση της θερμοκρασίας και η απώλεια βάρους.

gripi a pandimia

Τι είναι η FGF21 και γιατί έχει σημασία

Η FGF21 («Fibroblast Growth Factor 21») είναι μια ορμόνη που σχετίζεται με το μεταβολισμό και είναι γνωστή για τον ρόλο της στη ρύθμιση της ενεργειακής ισορροπίας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, παράγεται από το ήπαρ ως απόκριση σε μεταβολικό στρες — όπως η νηστεία ή έκθεση σε αλκοόλ — και τώρα αποδεικνύεται ότι ενεργοποιείται και επί μόλυνσης από ιό της γρίπης.

Στην πρόσφατη μελέτη, διαπιστώθηκε πως τα επίπεδα FGF21 αυξάνονται τόσο σε ανθρώπους όσο και σε ποντίκια κατά τη διάρκεια λοίμωξης από γρίπη. Στα ποντίκια, η ορμόνη “ενεργοποιεί” περιοχή του εγκεφάλου που ρυθμίζει το κατεχολαμινικό νευρικό σύστημα — ένα τμήμα που συνδέεται με τον έλεγχο της θερμοκρασίας του σώματος.

Πώς βοηθά η FGF21 κατά τη λοίμωξη

Η ενεργοποίηση αυτού του εγκεφαλικού μονοπατιού οδηγεί σε θερμογένεση – παραγωγή θερμότητας από ιστούς του σώματος – η οποία βοηθά στο να διατηρηθεί σταθερή η θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της λοίμωξης. Αυτή η διεργασία αποτρέπει τις επικίνδυνες πτώσεις θερμοκρασίας (υποθερμία) και περιορίζει την απώλεια βάρους, δύο κοινά συμπτώματα της γρίπης.

Όταν ποντίκια στερούνταν την FGF21 ή τον υποδοχέα της σε αυτά τα νευρικά κύτταρα, η αναρρωτική τους πορεία ήταν πολύ πιο αργή. Αντίθετα, η χορήγηση φαρμακευτικής FGF21 επιτάχυνε την ανάρρωση. Σημαντικό είναι ότι η ορμόνη δεν μειώνει την ποσότητα του ιού – δηλαδή δεν δρα αντι-ιικά. Αντίθετα, προστατεύει τον οργανισμό περιορίζοντας το φυσιολογικό stress που προκαλεί η μόλυνση, επιτρέποντας στο σώμα να “αντέξει” καλύτερα την ασθένεια.

Ερευνητικό υπόβαθρο & νέα κατεύθυνση

Η ομάδα της μελέτης βρίσκεται στο εργαστήριο Mangelsdorf/Kliewer του UT Southwestern, το οποίο είχε ήδη βρει παλαιότερα πως η FGF21 απελευθερώνεται από το ήπαρ σε συνθήκες μεταβολικού στρες. Τώρα, η έρευνα επεκτείνεται: δείχνει ότι η ίδια η ορμονική οδός “ήπαρ → εγκέφαλος” ενεργοποιείται και κατά τη διάρκεια ίωσης, όχι μόνο κατά τη νηστεία ή άλλες καταστάσεις. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δεν είναι η μόνη κρίσιμη γραμμή άμυνας κατά των λοιμώξεων. Υπάρχουν “σήματα” μεταβολισμού που πηγαίνουν στον εγκέφαλο και αναπρογραμματίζουν τον τρόπο που το σώμα ρυθμίζει την ενέργεια για να ανταπεξέλθει καλύτερα στην ασθένεια.

Κλινικές συνέπειες & μελλοντικές εφαρμογές

Τα ευρήματα ανοίγουν το δρόμο για πιθανές φαρμακευτικές θεραπείες της γρίπης που δεν στοχεύουν τον ιό, αλλά ενισχύουν την ανθεκτικότητα του οργανισμού. Η χορήγηση FGF21 ή αντίστοιχων φαρμάκων θα μπορούσε να γίνει συμπληρωματικά με τις τρέχουσες προσεγγίσεις (εμβόλια, αντι-ιικά) — ειδικά για σοβαρές περιπτώσεις. Παράλληλα, οι ερευνητές ζητούν επιπλέον μελέτες για το κατά πόσο η FGF21 μπορεί να προσφέρει προστασία και σε άλλες λοιμώξεις πέρα από τη γρίπη, αφού δείχνει ότι ενισχύει τη γενική ικανότητα του σώματος να διαχειρίζεται το στρες της ασθένειας.

Προκλήσεις & περιορισμοί

Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές προειδοποιήσεις. Η μέχρι τώρα έρευνα έγινε κυρίως σε ποντίκια και μοντέλα εργαστηρίου – οι επιπτώσεις σε ανθρώπους χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση. Επίσης, η χορήγηση φαρμακευτικής FGF21 πρέπει να μελετηθεί εκτενώς για ασφάλεια, δοσολογία και πιθανές παρενέργειες. Επιπλέον, η ενεργοποίηση της θερμογένεσης μέσω του εγκεφάλου ενέχει τον κίνδυνο διέγερσης άλλων συστημάτων που μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες συνέπειες. Η ρύθμιση της ορμονικής αυτής “γραμμής” πρέπει να είναι πολύ προσεκτική.

Η ανακάλυψη του ρόλου της FGF21 ως προστατευτικού παράγοντα κατά της γρίπης αποτελεί σημαντική πρόοδο στην κατανόηση του πώς ο μεταβολισμός και οι ορμόνες εμπλέκονται στην ανοσολογική αντίδραση. Αν και δεν αντιμετωπίζει άμεσα τον ιό, η FGF21 ενισχύει την ανθεκτικότητα του σώματος στο φυσιολογικό στρες της μόλυνσης — προσφέροντας μια νέα οπτική για θεραπευτικές παρεμβάσεις.

gripi 1

Εάν οι μελλοντικές κλινικές έρευνες επικυρώσουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της FGF21 σε ανθρώπους, μπορεί να δούμε στο μέλλον θεραπείες που θα “στοχεύουν” όχι μόνο τη μόλυνση αλλά και τη μεταβολική ανάκαμψη, βελτιώνοντας την πρόγνωση των ασθενών με γρίπη — και πιθανόν άλλες λοιμώξεις.

ΕΟΠΥΥ: Δεν πρόκειται για νέα κυκλώματα – Οι υποθέσεις αφορούν ελέγχους που εξελίσσονται από τα προηγούμενα έτη

0

Με αφορμή τα πρόσφατα δημοσιεύματα που κάνουν λόγο για «απάτη 12 εκατ. ευρώ στον ΕΟΠΥΥ» με εμπλοκή 32 γιατρών και 62 φαρμακείων, ο Οργανισμός προχώρησε σε επίσημη αποσαφήνιση, τονίζοντας ότι οι υποθέσεις αυτές δεν αποτελούν νέο κύμα παραβατικότητας, αλλά είναι αποτέλεσμα συστηματικών ελέγχων που βρίσκονται σε εξέλιξη εδώ και χρόνια.

Σύμφωνα με τον ΕΟΠΥΥ, οι καταλογιστικές πράξεις που αφορούν το σύνολο του 2025 αξιοποιούν και το πρόσφατο επικαιροποιημένο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο διαμορφώθηκε με τη συνδρομή του Υπουργείου Υγείας. Πρόκειται, όπως επισημαίνεται, για υποθέσεις που έχουν αναδειχθεί είτε από τους ίδιους τους μηχανισμούς ελέγχου του Οργανισμού είτε από δικογραφίες της Οικονομικής Αστυνομίας και άλλων αρχών.

«Δεν μιλάμε για νέα κυκλώματα ή φρέσκες απάτες, όπως λανθασμένα αναπαράχθηκε σε μέσα ενημέρωσης», υπογραμμίζει ο ΕΟΠΥΥ.

Καταλογισμοί και πρόστιμα για γιατρούς και φαρμακεία

Ο Οργανισμός σημειώνει ότι για όλες τις υποθέσεις έχουν ήδη κινηθεί οι προβλεπόμενες διαδικασίες αποκατάστασης της οικονομικής ζημιάς και επιβολής κυρώσεων.

Για τους γιατρούς:

  • Καταλογισμός της ζημίας προσαυξημένης κατά 50%
  • Πρόστιμο έως 15.000 ευρώ ανά περίπτωση, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης

Για τα φαρμακεία:

  • Καταλογισμός της ζημίας
  • Πρόστιμο έως 50% της αξίας των συνταγών που εκτελέστηκαν τον τελευταίο μήνα πριν τον έλεγχο

Απολογισμός δράσεων και μεταρρυθμίσεων του 2025

Οι σχετικές υποθέσεις παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο σύσκεψης της Διοικήτριας του Οργανισμού με τη Διεύθυνση Φαρμάκου και τα στελέχη του ΕΟΠΥΥ, όπου έγινε συνολικός απολογισμός του έργου από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο 2025.

Η παρουσίαση ανέδειξε τα εμβληματικά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, μεταξύ των οποίων:

  • Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Οργανισμού
  • Η κατ’ οίκον αποστολή Φαρμάκων Υψηλού Κόστους
  • Η εφαρμογή των DRGs στην αποζημίωση νοσηλειών των δημόσιων νοσοκομείων
  • Ο έλεγχος σε πραγματικό χρόνο των νοσηλειών ιδιωτών παρόχων
  • Η σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων
  • Η εφαρμογή Εσωτερικού Ελέγχου

Σταθερή κατεύθυνση: Διαφάνεια και προστασία των πόρων των πολιτών

Ο ΕΟΠΥΥ σημειώνει ότι οι υπηρεσίες του Οργανισμού δουλεύουν «συντονισμένα και συντεταγμένα» με όλες τις αρμόδιες αρχές, με στόχο τη διαφάνεια και την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων που προέρχονται από τους φορολογούμενους.

Στόχος, όπως επισημαίνεται, είναι η προάσπιση των δικαιωμάτων των ασφαλισμένων και η διασφάλιση της πρόσβασής τους σε ποιοτικές υπηρεσίες δημόσιας υγείας, παράλληλα με την αποκατάσταση της οικονομικής ζημίας του Οργανισμού από κάθε παραβατική συμπεριφορά

Protein-Every-Bite: Μια νέα φιλοσοφία διατροφής

0

Ο όρος «ProteinEveryBite» (πρωτεΐνη σε κάθε μπουκιά) δεν είναι απλώς μια δίαιτα ή μια τάση ευεξίας∙ είναι μια διατροφική φιλοσοφία που δίνει έμφαση στην ισορροπημένη πρόσληψη πρωτεΐνης σε κάθε γεύμα. Αντί να συγκεντρώνουμε όλη την ποσότητα πρωτεΐνης σε ένα ή δύο μεγάλα γεύματα, η προσέγγιση αυτή προτείνει τη διασπορά της μέσα στην ημέρα, με στόχο τη σταθερή υποστήριξη της ενέργειας, του μεταβολισμού και της μυϊκής λειτουργίας.

Μια νέα φιλοσοφία στη διατροφή
Η πρωτεΐνη δεν είναι σημαντική μόνο για όσους ασκούνται∙ αποτελεί βασικό δομικό στοιχείο για κάθε κύτταρο του οργανισμού μας. Η κατανάλωσή της σε σωστές αναλογίες βοηθά στην πιο σταθερή ρύθμιση της όρεξης, στη μείωση των ξαφνικών πτώσεων σακχάρου και στην υποστήριξη ενός υγιούς βάρους.

Πώς εφαρμόζεται στην καθημερινότητα

Η φιλοσοφία «Protein-Every-Bite» ενθαρρύνει την προσεκτική επιλογή τροφών, ώστε κάθε γεύμα – ακόμα και τα σνακ – να περιέχει μια πηγή πρωτεΐνης. Για παράδειγμα:

  • Στο πρωινό, μπορούμε να συνδυάσουμε γιαούρτι με βρώμη και ξηρούς καρπούς.
  • Στο μεσημεριανό, να επιλέξουμε κοτόπουλο ή φακές με λαχανικά.
  • Στο βραδινό, ψάρι ή αυγά με σαλάτα και ελαιόλαδο.
    Ακόμα και τα ενδιάμεσα σνακ μπορούν να είναι πιο ισορροπημένα – ένα κομμάτι τυρί με φρούτο ή ένα smoothie με πρωτεΐνη φυτικής προέλευσης.
    Η λογική είναι απλή: κάθε μπουκιά να προσφέρει κάτι ωφέλιμο στο σώμα σου. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεις τη μυϊκή αποκατάσταση, αυξάνεις το αίσθημα κορεσμού και διατηρείς υψηλότερα επίπεδα ενέργειας μέσα στη μέρα.

 

Τα οφέλη πέρα από τη φυσική κατάσταση

Ακολουθώντας την αρχή «Protein-Every-Bite», πολλοί παρατηρούν βελτίωση όχι μόνο στη φυσική τους κατάσταση αλλά και στη διάθεση, τη συγκέντρωση και την ποιότητα ύπνου. Η σταθερή παροχή πρωτεΐνης συμβάλλει στη ρύθμιση των ορμονών και βοηθά τον οργανισμό να αποφεύγει τα ενεργειακά “σκαμπανεβάσματα”. Επιπλέον, υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς τα αντισώματα και τα ένζυμα βασίζονται σε πρωτεΐνες για να λειτουργήσουν σωστά.

Τα οφέλη πέρα από τη φυσική κατάσταση

Το «Protein-Every-Bite» δεν είναι αυστηρό πρόγραμμα διατροφής, αλλά μια έξυπνη και ευέλικτη προσέγγιση που μπορεί να προσαρμοστεί σε κάθε τρόπο ζωής. Δίνοντας προτεραιότητα στην πρωτεΐνη σε κάθε γεύμα, φροντίζουμε το σώμα μας συνολικά – από τη δύναμη και την ενέργεια έως την ψυχική ισορροπία. Είναι μια μικρή αλλαγή με μεγάλο αντίκτυπο στην υγεία και την ευεξία μας.

KidsWallet & QR έλεγχοι: Η Ελλάδα περνά στο επόμενο επίπεδο προστασίας ανηλίκων

0

Τρία νέα ψηφιακά εργαλεία παρουσίασαν σήμερα, Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2025, τα Υπουργεία Υγείας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Προστασίας του Πολίτη, σε συνέντευξη Τύπου στο Υπουργείο Υγείας, με στόχο την ενίσχυση της προστασίας των ανηλίκων από την κατανάλωση καπνού και αλκοόλ. Η νέα ψηφιακή δέσμη μέτρων έρχεται ως συνέχεια της θεσμικής θωράκισης που ψηφίστηκε το καλοκαίρι, δημιουργώντας πλέον ένα ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου «σε πραγματικό χρόνο».

neoi alkool 768x500 1

 

Ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, χαρακτήρισε τις παρεμβάσεις «μεταρρύθμιση που κυριολεκτικά θα σώσει τις ζωές των παιδιών μας», τονίζοντας ότι οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες επιτρέπουν πλέον πλήρη ιχνηλασιμότητα κάθε συναλλαγής σχετιζόμενης με καπνικά και αλκοολούχα προϊόντα. «Όσο αυξάνεται η επιτήρηση, τόσο περισσότερο αναγκάζεται κάποιος να τηρεί τον νόμο», υπογράμμισε.

Τα τρία ψηφιακά εργαλεία που ενεργοποιούνται

1. Ηλεκτρονικό μητρώο ιδιωτικών εκδηλώσεων με συμμετοχή ανηλίκων

Οι επιχειρήσεις που διοργανώνουν ή φιλοξενούν εκδηλώσεις όπου παρίστανται ανήλικοι θα υποχρεούνται πλέον να τις δηλώνουν εκ προοιμίου στο gov.gr.

Η αναγγελία της εκδήλωσης —με στοιχεία όπως ημερομηνία, χώρος και είδος— θα επιβεβαιώνεται και από τον πελάτη, δημιουργώντας αυτόματα ένα ιδιωτικό συμφωνητικό.

Τι αλλάζει:

Το μέτρο στοχεύει να κλείσει το «παραθυράκι» των λεγόμενων δήθεν ιδιωτικών πάρτι, όπου συχνά διακινούνταν αλκοόλ σε ανηλίκους χωρίς επίσημο έλεγχο.

2. Πανελλαδικό μητρώο σημείων πώλησης καπνικών και αλκοόλ

Όλες οι επιχειρήσεις που πωλούν καπνό ή αλκοόλ θα πρέπει να καταχωρίσουν τα προϊόντα τους στο gov.gr και να λάβουν έναν μοναδικό QR κωδικό καταστήματος. Ο κωδικός λειτουργεί ως ψηφιακή «ταυτότητα» που συνδέει το σημείο πώλησης με τα δηλωμένα προϊόντα.

Για πρώτη φορά χαρτογραφείται πλήρως η αγορά, επιτρέποντας στις αρχές να ελέγχουν τι έχει δηλώσει —και τι όχι— κάθε επιχείρηση. Το μέτρο εισάγεται με μεταβατική περίοδο εγγραφής.

3. Ψηφιακή επαλήθευση ηλικίας σε ταμεία και e-shops

Ο νέος ψηφιακός μηχανισμός ελέγχου ηλικίας αξιοποιεί την αρχιτεκτονική του KidsWallet και λειτουργεί με σάρωση ενός QR κωδικού από τον πωλητή.

  • Ο έλεγχος γίνεται μέσω των εφαρμογών Gov.gr Wallet και KidsWallet.
  • Η απάντηση που επιστρέφεται είναι μόνο «ανήλικος/μη ανήλικος» — χωρίς να αποκαλύπτονται προσωπικά δεδομένα.
  • Το σύστημα ενσωματώνεται και στο ηλεκτρονικό εμπόριο, όπου ο χρήστης σκανάρει τον QR της σελίδας αγοράς.

Στόχος: πλήρης εξάλειψη της δυνατότητας αγοράς καπνού και αλκοόλ από ανηλίκους, ακόμη και σε online περιβάλλοντα.

Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, δήλωσε ότι τα τρία αυτά εργαλεία «κλείνουν την Κερκόπορτα της κατάχρησης» και αποτελούν μια ψηφιακή λύση που «έρχεται προς όφελος των παιδιών μας πάρα πολύ άμεσα».

Επιχειρησιακό σκέλος: 35.000 έλεγχοι σε τέσσερις μήνες

Ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, Παναγιώτης Στάθης, παρουσίασε εντυπωσιακά δεδομένα επιχειρησιακής δράσης της ΕΛΑΣ:

  • 35.018 έλεγχοι από 7 Ιουλίου έως 31 Οκτωβρίου
  • 200+ δικογραφίες, 195 συλλήψεις, 95 πρόστιμα
  • 101 υποθέσεις αφορούσαν πώληση αλκοόλ σε ανηλίκους
  • 1.680 αναφορές παραμέλησης ανηλίκου, +50% σε σχέση με το 2024

Η νέα ψηφιακή πύλη επιβεβαίωσης ηλικίας, όπως είπε, «λειτουργεί ήδη ως κρίσιμο εργαλείο για τους ελέγχους», ενώ η πολιτεία υιοθετεί μηδενική ανοχή.

Οι κυρώσεις για πώληση αλκοόλ ή καπνού σε ανηλίκους περιλαμβάνουν:

  • φυλάκιση έως 3 έτη,
  • πρόστιμα έως 10.000 ευρώ,
  • ακόμα και οριστική ανάκληση άδειας σε περίπτωση υποτροπής.

Μητσοτάκης: Η Ελλάδα πρωτοπόρος στην ψηφιακή επαλήθευση ηλικίας

Προηγήθηκε σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος υπογράμμισε:

«Η τεχνολογία μάς δίνει πλέον τη δυνατότητα η επαλήθευση ηλικίας να γίνεται εύκολα και αξιόπιστα. Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της Ευρώπης σε ψηφιακές λύσεις προστασίας ανηλίκων».

Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι τα νέα εργαλεία θα είναι κρίσιμα και για τις επερχόμενες κυβερνητικές αποφάσεις που αφορούν την πρόσβαση των ανηλίκων στα social media.

Η διάσταση της ψυχικής υγείας

Ο υφυπουργός Υγείας για θέματα Ψυχικής Υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος, ανέδειξε ότι η δράση αυτή δεν είναι μόνο θεσμική αλλά και κοινωνική:

«Ο τελικός σκοπός είναι η συνειδητοποίηση των τεράστιων επιπτώσεων του αλκοόλ και του καπνού στην υγεία των παιδιών. Αυτό πρέπει να γίνει από τον κλάδο εστίασης και την οικογένεια».

Αστυνομία και καταγγελίες από πολίτες

Ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, υπενθύμισε ότι οι πολίτες μπορούν να καταγγέλλουν περιστατικά παροχής αλκοόλ σε ανηλίκους:

  • μέσω της εφαρμογής SAFE.YOUth
  • ή στον πενταψήφιο αριθμό 10201

«Τα παιδιά και οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι η αστυνομία είναι εδώ για να προστατεύσει και να δράσει», σημείωσε.

Ένα νέο μοντέλο εποπτείας μεταμορφώνει την αγορά

Το νέο «ψηφιακό τρίγωνο προστασίας» συνδυάζει:

  • προληπτική εποπτεία (καταγραφή εκδηλώσεων),
  • πλήρη χαρτογράφηση της αγοράς καπνικών/αλκοόλ,
  • τεχνικά αδιάβλητο έλεγχο ηλικίας.
  • alkool

Εφόσον εφαρμοστεί σωστά από επιχειρήσεις και ελεγκτικούς μηχανισμούς, η μεταρρύθμιση αυτή αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι ανήλικοι προσεγγίζουν —ή πλέον δεν προσεγγίζουν— τα επιβλαβή προϊόντα.