Μια πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από το Matilda Centre for Research in Mental Health and Substance Use του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ αποκαλύπτει ένα εντυπωσιακό και ανησυχητικό δεδομένο για το παιδικό τραύμα: περίπου 42% των Αυστραλών αναφέρουν ότι έχουν βιώσει τουλάχιστον ένα τραυματικό γεγονός πριν φτάσουν τα 18 τους χρόνια.
Τι θεωρείται «τραύμα» στην παιδική ηλικία;
Στο πλαίσιο της έρευνας, οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν για 28 τύπους τραυματικών εμπειριών που θα μπορούσαν να έχουν βιώσει ως παιδιά. Αυτά περιλαμβάνουν:
-
Σωματική ή σεξουαλική επίθεση
-
Παρακολούθηση ενδοοικογενειακής βίας
-
Απρόσμενο θάνατο αγαπημένου προσώπου
-
Σοβαρά ατυχήματα, φυσικές καταστροφές ή ασθένειες
Από τους συμμετέχοντες, το 27% ανέφεραν ότι η πρώτη τραυματική εμπειρία τους ήταν ο θάνατος κάποιου αγαπημένου, ενώ το 21% βίωσε ενδοοικογενειακή βία, και το ίδιο ποσοστό δήλωσε ότι υπέστη σεξουαλική κακοποίηση. Ένα ακόμη πολύ ανησυχητικό στοιχείο: σχεδόν οι μισοί από εκείνους που ανέφεραν τραύμα είχαν βιώσει περισσότερες από μία μορφές τραυματικών γεγονότων, και η μέση ηλικία πρώτης έκθεσης ήταν μόλις τα 9,5 έτη. Κάποια σοβαρά περιστατικά — όπως κακοποίηση ή βία στην οικογένεια — αναφέρθηκαν ήδη στο στάδιο ηλικίας 6–7 ετών.
Μακροχρόνιες συνέπειες στην υγεία
Η μελέτη αναδεικνύει ότι το παιδικό τραύμα δεν είναι απλώς μια δυσάρεστη ανάμνηση — έχει σημαντικές συνέπειες στην υγεία για ολόκληρη τη διάρκεια της ζωής. Οι ερευνητές βρήκαν ισχυρότατες συσχετίσεις μεταξύ τραυματικών εμπειριών στην παιδική ηλικία και πολλών προβλημάτων στους ενήλικες:
-
Ψυχικές Διαταραχές: Τα άτομα που είχαν βιώσει τραύμα ως παιδιά παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερες πιθανότητες εμφάνισης αγχωδών διαταραχών, κατάθλιψης, πανικού, αλλά και σκέψεων αυτοκτονίας ή απόπειρες.
-
Χρήση Ουσιών: Υπάρχει ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στο παιδικό τραύμα και την κατάχρηση αλκοόλ ή άλλων ουσιών.
-
Φυσικά Νοσήματα: Το τραύμα στην παιδική ηλικία συνδέθηκε και με αυξημένο κίνδυνο για σοβαρές σωματικές ασθένειες στην ενήλικη ζωή, όπως άσθμα, αρθρίτιδα, κάποιες μορφές καρκίνου αλλά και προβλήματα στα νεφρά.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η έκθεση σε τραυματικά γεγονότα στα πρώτα χρόνια της ζωής μπορεί να διαταράξει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν ο εγκέφαλος και το ανοσοποιητικό σύστημα. Οι μηχανισμοί του στρες ενεργοποιούνται επανειλημμένα, με αποτέλεσμα «φθορά» στον οργανισμό, λόγω υπερβολικής παραγωγής ορμονών του στρες.
Η σημασία της πρώιμης αναγνώρισης
Η έρευνα καταλήγει ότι το παιδικό τραύμα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως σοβαρό θέμα δημόσιας υγείας. Η αναγνώριση και η παρέμβαση από νωρίς είναι κρίσιμες για να περιοριστούν οι μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία.
Οι συγγραφείς τονίζουν την ανάγκη:
-
Θεραπείας ευαισθητοποιημένης στο τραύμα (“trauma-informed care”) σε υπηρεσίες όπως σχολεία, νοσοκομεία και δομές ψυχικής υγείας.
-
Εκπαίδευσης εκπαιδευτικών και επαγγελματιών ώστε να αναγνωρίζουν ενδείξεις τραυματικών συμπεριφορών και να προσφέρουν υποστήριξη χωρίς να “επανατραυματίζουν” τα παιδιά.
-
Πολιτικών πρόληψης, όπως η ενίσχυση της οικογενειακής στήριξης, η παροχή ψυχολογικής βοήθειας σε γονείς, και η δημιουργία ασφαλών περιβαλλόντων για τα παιδιά.
Η κλίμακα του προβλήματος — σχεδόν 1 στους 2 Αυστραλούς — δείχνει ότι το παιδικό τραύμα δεν είναι “ατομικό ζήτημα”, αλλά κοινωνικό. Αποτελεί παράγοντα που επηρεάζει όχι μόνο την ψυχική υγεία, αλλά και τη σωματική ευημερία μέσα στη διάρκεια της ζωής.
Επιπλέον, η αναγνώριση του τραύματος σε τόσο μεγάλο ποσοστό θέτει θέμα προτεραιότητας στις δημόσιες πολιτικές: η επένδυση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, η εκπαίδευση και η πρόληψη δεν είναι “πολυτέλεια”, αλλά απαραίτητη δράση για την προστασία της επόμενης γενιάς.
Η έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ αποτελεί ένα ισχυρό μήνυμα αφύπνισης: το παιδικό τραύμα είναι πολύ πιο κοινό από όσο φανταζόμαστε και μπορεί να αφήσει βαθιά, διαχρονικά αποτυπώματα. Η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο μακροχρόνιων προβλημάτων υγείας.
Η κοινωνία — μέσω εκπαιδευτικών, επαγγελματιών υγείας και πολιτικών — καλείται να δράσει: να αναγνωρίσει, να υποστηρίξει και να θεραπεύσει. Γιατί η προστασία της παιδικής ηλικίας είναι, τελικά, επένδυση στην υγεία του μέλλοντος.
Μια εξαιρετικά καλά συντονισμένη επιχείρηση στήθηκε το πρωί της Τρίτης στη Θεσσαλονίκη, όταν αστυνομικές δυνάμεις ανέλαβαν να ανοίξουν δρόμο για την ταχεία μεταφορά ενός βρέφους που αντιμετώπιζε σοβαρό ιατρικό πρόβλημα. Το μωρό έφτανε από τα Ιωάννινα με ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ και έπρεπε να μεταφερθεί άμεσα στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο.
