Η βασική πρωτεΐνη για την επούλωση νευρικών βλαβών αποκαλύπτει έναν διπλό ρόλο

Η νευρική βλάβη μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα ατυχήματος, ασθένειας ή ακόμα και ορισμένων θεραπειών, όπως η χημειοθεραπεία. Οι συνέπειες μπορεί να είναι επώδυνες, επηρεάζοντας την κινητικότητα, την αίσθηση και τη γενική ποιότητα ζωής. Ευτυχώς, το περιφερικό νευρικό σύστημα διαθέτει μια περιορισμένη ικανότητα για επούλωση, αν και η διαδικασία αυτή είναι αργή και συχνά ανεπαρκής για πλήρη αποκατάσταση. Οι ερευνητές προσπαθούν να κατανοήσουν καλύτερα τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στην αναγέννηση των νεύρων προκειμένου να αναπτύξουν νέες στρατηγικές θεραπείας.

Ο Ρόλος της Πρωτεΐνης Sarm1

Μια πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, που δημοσιεύτηκε στο Science Translational Medicine, επικεντρώθηκε σε μια πρωτεΐνη μέσα στα νεύρα, την Sarm1, η οποία φαίνεται να είναι απαραίτητη για την αναγέννηση των περιφερικών νεύρων. Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι η ενεργοποίηση της Sarm1 πυροδοτεί την εκφυλιστική διαδικασία των νεύρων. Η θεωρία ήταν ότι η αναστολή της Sarm1 θα μπορούσε να προστατεύσει τα νεύρα σε παθήσεις όπως η περιφερική νευροπάθεια που προκαλείται από χημειοθεραπεία, διαβήτη ή τραυματισμό.

Ωστόσο, οι επιστήμονες αναρωτήθηκαν τι θα συνέβαινε στην αναγέννηση των νεύρων αν η Sarm1 ήταν ανενεργή. «Η νευρική βλάβη μετά από έναν τραυματισμό είναι αρκετά αποτελεσματική και η βλάβη ελέγχεται από την Sarm1. Πρέπει να υπάρχει λόγος που αυτή η διαδικασία συμβαίνει τόσο γρήγορα», αναφέρει η Ligia B. Schmitd, Ph.D., κύρια συγγραφέας της μελέτης.

Μελέτη σε Ποντίκια και Νευρική Αναγέννηση

Η ομάδα χρησιμοποίησε ποντίκια χωρίς την πρωτεΐνη Sarm1 και προκάλεσε τραυματισμό στα περιφερικά νεύρα τους. Παρατήρησαν σημαντικές αλλαγές στο περιβάλλον των νεύρων, όπως μειωμένη εισροή ανοσοκυττάρων και συνεπακόλουθα μειωμένη φλεγμονή. Αυτά τα κύτταρα του ανοσοποιητικού είναι σημαντικά, καθώς καθαρίζουν τα υπολείμματα από τα τραυματισμένα νεύρα και προετοιμάζουν το έδαφος για την αναγέννηση.

Ο Ρόλος των Κυττάρων Schwann

Το πιο ενδιαφέρον εύρημα ήταν η επίδραση στα κύτταρα Schwann, τα οποία καλύπτουν και στηρίζουν τα περιφερικά νεύρα. Σε φυσιολογικές συνθήκες, μετά από τραυματισμό, τα κύτταρα Schwann μετατρέπονται σε κατάσταση επιδιόρθωσης: εκφράζουν συγκεκριμένα γονίδια, μεταναστεύουν και πολλαπλασιάζονται για να υποστηρίξουν την αναγέννηση του άξονα του νευρώνα. Χωρίς την παρουσία της Sarm1, τα κύτταρα Schwann δεν ενεργοποιούνται σωστά, παραμένοντας «κολλημένα» στη θέση τους και εμποδίζοντας την αποτελεσματική αναγέννηση.

Η έλλειψη της Sarm1 φαίνεται να ενισχύει τις προσπάθειες του νεύρου να αναγεννηθεί, αλλά χωρίς την ενεργοποίηση των κυττάρων Schwann, η διαδικασία παραμένει λιγότερο αποτελεσματική. «Για πολύ καιρό, πιστεύαμε ότι η απλή πρόληψη της νευρικής βλάβης ήταν επωφελής. Τώρα καταλαβαίνουμε ότι η πρώιμη βλάβη στέλνει σήματα στα κύτταρα Schwann και στο ανοσοποιητικό σύστημα που είναι απαραίτητα για την αποκατάσταση», εξηγεί ο Roman Giger, Ph.D.

Ισορροπία Προστασίας και Αναγέννησης

Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι οποιαδήποτε μελλοντική θεραπεία που στοχεύει την Sarm1 θα πρέπει να διατηρεί μια λεπτή ισορροπία: προστασία των νεύρων από εκφυλισμό, αλλά ταυτόχρονα διατήρηση των σήματα που ενεργοποιούν την επιδιόρθωση από τα κύτταρα Schwann. Η κατανόηση αυτής της αλληλεπίδρασης είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη θεραπειών που θα προάγουν τόσο την προστασία όσο και την αποτελεσματική αναγέννηση.

Προοπτικές για Θεραπεία του Ανθρώπου

Η Schmitd τονίζει ότι τα ευρήματα πρέπει να επαληθευτούν σε άλλα ζωικά μοντέλα και με άλλες πρωτεΐνες που εμπλέκονται στην επιδιόρθωση των νεύρων. Αν η Sarm1 αποδειχθεί καθοριστικός μηχανισμός για την ενεργοποίηση των κυττάρων Schwann, τότε η στόχευση αυτής της απόκρισης θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για θεραπείες που θα βοηθούν τους ανθρώπους να αναγεννήσουν περιφερικά νεύρα μετά από τραυματισμό ή ασθένεια.

Η μελέτη αποκαλύπτει έναν σύνθετο μηχανισμό όπου η Sarm1 ελέγχει τόσο την εκφύλιση όσο και την αναγέννηση των περιφερικών νεύρων μέσω των κυττάρων Schwann και του ανοσοποιητικού συστήματος. Η κατανόηση αυτής της ισορροπίας μπορεί να οδηγήσει σε νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις που όχι μόνο θα προστατεύουν τα νεύρα αλλά και θα ενισχύουν την αναγέννηση, προσφέροντας ελπίδα σε ασθενείς με περιφερική νευροπάθεια ή τραυματισμούς νεύρων.