Μια σημαντική νέα μελέτη από τρία ερευνητικά νοσοκομεία της Δημοκρατίας της Κορέας δείχνει ότι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (Restless Leg Syndrome – RLS) μπορεί να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Πάρκινσον. Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό JAMA Network Open, αποκαλύπτει ότι 1,6% των ασθενών με σύνδρομο ανήσυχων ποδιών ανέπτυξαν Πάρκινσον, σε σύγκριση με 1,0% των ατόμων της ομάδας ελέγχου. Επιπλέον, η διάγνωση της νόσου έγινε νωρίτερα κατά μέσο όρο, μέσα σε χρονικό ορίζοντα 15 ετών.
Τι είναι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών
Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είναι μια νευρολογική διαταραχή που προκαλεί δυσάρεστες αισθήσεις στα κάτω άκρα, όπως κάψιμο, μυρμήγκιασμα ή αίσθημα τραβήγματος. Τα συμπτώματα επιδεινώνονται κατά την ανάπαυση ή τη νύχτα, ενώ ανακουφίζονται με την κίνηση — για παράδειγμα, όταν ο ασθενής περπατά ή τεντώνει τα πόδια του.
Αν και η ακριβής αιτιολογία του RLS παραμένει ασαφής, θεωρείται ότι σχετίζεται με δυσλειτουργία στη ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που ρυθμίζει την κίνηση και τη μυϊκή δραστηριότητα. Για τον λόγο αυτό, η φαρμακευτική αγωγή πρώτης γραμμής συχνά περιλαμβάνει αγωνιστές ντοπαμίνης, ουσίες που μιμούνται τη δράση της και ενεργοποιούν τους αντίστοιχους υποδοχείς στον εγκέφαλο.
Η ντοπαμίνη και ο ρόλος της στην κίνηση
Η ντοπαμίνη είναι ένα κρίσιμο μόριο για τον έλεγχο της κινητικότητας, του συντονισμού και των κινήτρων. Στη νόσο Πάρκινσον, τα εγκεφαλικά κύτταρα που παράγουν ντοπαμίνη εκφυλίζονται, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συμπτώματα όπως τρέμουλο, βραδυκινησία και δυσκαμψία.
Η θεραπεία για τη νόσο Πάρκινσον βασίζεται κυρίως σε φάρμακα που αυξάνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης ή ενεργοποιούν τους υποδοχείς της — τους λεγόμενους αγωνιστές ντοπαμίνης (όπως η πραμιπεξόλη και η ροπινιρόλη). Το αξιοσημείωτο είναι ότι τα ίδια αυτά φάρμακα χρησιμοποιούνται και στο σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, υποδεικνύοντας μια πιθανή κοινή νευροχημική βάση μεταξύ των δύο παθήσεων.
Τα δεδομένα της κορεατικής μελέτης
Η μελέτη βασίστηκε σε στοιχεία από τη Βάση Δεδομένων του Εθνικού Συστήματος Υγείας της Κορέας (Korean National Health Insurance Service Sample Cohort), καλύπτοντας την περίοδο 2002–2019. Το δείγμα περιλάμβανε 9.919 ασθενείς με σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και ισάριθμους 9.919 συμμετέχοντες ως ομάδα ελέγχου, με μέση ηλικία τα 50 έτη και 62,8% γυναίκες.
Η ομάδα των ασθενών διακρίθηκε σε δύο υποομάδες:
-
Εκείνους που έλαβαν θεραπεία με αγωνιστές ντοπαμίνης (τουλάχιστον σε δύο διαφορετικές επισκέψεις)
-
Και εκείνους που δεν έλαβαν τέτοια θεραπεία.
Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά:
-
1,6% των ασθενών με σύνδρομο ανήσυχων ποδιών ανέπτυξαν Πάρκινσον, έναντι 1,0% των ατόμων της ομάδας ελέγχου.
-
Στην υποομάδα που έλαβε αγωνιστές ντοπαμίνης, μόνο 0,5% εμφάνισε Πάρκινσον.
-
Αντίθετα, στους μη θεραπευμένους, το ποσοστό έφτασε το 2,1%, δηλαδή τετραπλάσιο.
Τι σημαίνουν τα ευρήματα
Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Πάρκινσον, αν και η αιτιώδης σχέση δεν έχει αποδειχθεί. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι ασθενείς που δεν έλαβαν αγωνιστές ντοπαμίνης είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου και συντομότερο χρόνο μέχρι τη διάγνωση. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η πρώιμη χορήγηση ντοπαμινεργικών φαρμάκων προλαμβάνει ή καθυστερεί τη νόσο Πάρκινσον.
Το δείγμα και ο σχεδιασμός της μελέτης δεν επαρκούν για να αποδείξουν αιτιώδη σχέση, αλλά υποδεικνύουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η θεραπεία με αγωνιστές ντοπαμίνης καλύπτει προσωρινά τα πρώιμα συμπτώματα της Πάρκινσον, καθυστερώντας τη διάγνωση. Εναλλακτικά, τα φάρμακα μπορεί να έχουν νευροπροστατευτική δράση, κάτι που απαιτεί μελλοντική διερεύνηση.
Πέρα από τη ντοπαμίνη – Προς μια πιο σύνθετη κατανόηση
Αν και η ντοπαμίνη φαίνεται να είναι ο κοινός παρονομαστής, οι επιστήμονες υποψιάζονται ότι άλλοι μηχανισμοί συμμετέχουν στη σύνδεση μεταξύ των δύο παθήσεων. Πιθανές εξηγήσεις περιλαμβάνουν γενετικούς παράγοντες, διαταραχές ύπνου, ή φλεγμονώδεις διεργασίες που επηρεάζουν τα νευρικά κυκλώματα του εγκεφάλου. Η καλύτερη κατανόηση αυτών των μηχανισμών μπορεί να οδηγήσει σε πιο στοχευμένες θεραπείες, τόσο για το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών όσο και για τη νόσο Πάρκινσον.
Η νέα κορεατική μελέτη προσθέτει ένα κρίσιμο κομμάτι στο παζλ της νευροεκφυλιστικής παθολογίας. Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, μια φαινομενικά «αθώα» διαταραχή ύπνου, ίσως αποτελεί πρώιμο δείκτη ευπάθειας για τη νόσο Πάρκινσον. Η κατανόηση της σχέσης αυτής δεν είναι μόνο ακαδημαϊκό ζήτημα. Αν επιβεβαιωθεί, θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο που παρακολουθούμε, προλαμβάνουμε και θεραπεύουμε τη νόσο Πάρκινσον — δίνοντας στους ασθενείς τη δυνατότητα για πιο έγκαιρη διάγνωση και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!