Οι ανθρώπινοι νοροϊοί, και ιδιαίτερα τα στελέχη του γονότυπου GII.4, αποτελούν την κύρια αιτία οξείας ιογενούς γαστρεντερίτιδας παγκοσμίως — μιας ασθένειας για την οποία δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα εμβόλια ή αντιιικά φάρμακα. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ιοί αυτοί εισέρχονται στα κύτταρα του εντέρου, το πρώτο κρίσιμο βήμα για την έναρξη μιας λοίμωξης, μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη αποτελεσματικών θεραπειών.
Με αυτόν τον στόχο, ερευνητές του Baylor College of Medicine και συνεργαζόμενων ιδρυμάτων μελέτησαν τον μηχανισμό εισόδου των ανθρώπινων νοροϊών GII.4, συγκρίνοντας το επικρατέστερο στέλεχος GII.4 Sydney με άλλα παραλλαγμένα στελέχη της ίδιας ομάδας. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), αποκάλυψε ότι οι νοροϊοί GII.4 έχουν εξελίξει έναν ιδιαίτερα ισχυρό μηχανισμό εισόδου, με σαφείς διαφορές μεταξύ των στελεχών. Τα ευρήματα ανοίγουν νέους δρόμους για τον εντοπισμό του άγνωστου ακόμη ανθρώπινου υποδοχέα του νοροϊού, καθώς και για την ανάπτυξη εμβολίων και στοχευμένων θεραπειών.
Πώς οι επιστήμονες αποκάλυψαν τον μηχανισμό εισόδου
«Για να μελετήσουμε τον μηχανισμό εισόδου των ανθρώπινων νοροϊών GII.4, συγκρίναμε τη σύνδεση και είσοδο πολλών παραλλαγών GII.4, χρησιμοποιώντας σωματίδια ιοειδούς μορφής (VLPs) και ανθρώπινα εντεροειδή», εξηγεί η Δρ. B. Vijayalakshmi Ayyar, κύρια συγγραφέας της έρευνας και ανώτερη επιστημονική συνεργάτιδα στο Τμήμα Μοριακής Ιολογίας και Μικροβιολογίας του Baylor.
Τα VLPs (virus-like particles) είναι μη μολυσματικές πρωτεϊνικές δομές που μιμούνται το σχήμα και το μέγεθος των ιών, χωρίς όμως να περιέχουν γενετικό υλικό, άρα δεν μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη. Από την άλλη, τα ανθρώπινα εντεροειδή είναι μοντέλα του ανθρώπινου εντέρου που αναπαράγουν τη δομή, τη φυσιολογία και την ποικιλία των κυττάρων του πεπτικού συστήματος. Επομένως, αποτελούν ένα ιδανικό εργαλείο για τη μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ ιών και κυττάρων και για την ανάπτυξη πιθανών θεραπειών ή εμβολίων.
Σε προηγούμενη μελέτη, η ίδια ομάδα είχε ανακαλύψει ότι η πρόσδεση των σωματιδίων GII.4 VLPs στα εντεροειδή προκαλεί τραυματισμό των κυτταρικών μεμβρανών, ενεργοποιώντας έτσι έναν μηχανισμό επιδιόρθωσης που περιλαμβάνει το CLIC μονοπάτι, μια κυτταρική διαδικασία που σχετίζεται με την πρόσληψη σωματιδίων από το κύτταρο. Η αλληλεπίδραση αυτή φαίνεται να αποτελεί καθοριστικό βήμα για την είσοδο του ιού.
Σχηματισμός συστάδων και «τραυματισμός» της μεμβράνης
Στη νέα έρευνα, οι επιστήμονες ανέλυσαν λεπτομερέστερα τη διαδικασία αυτή. «Διαπιστώσαμε ότι, αφού τα ιικά σωματίδια δεσμεύονται στα εντεροειδή, σχηματίζουν συστάδες στην επιφάνεια των κυττάρων. Αυτές οι συστάδες ενεργοποιούν μια σειρά γεγονότων που οδηγούν στην είσοδο και τη μόλυνση των κυττάρων», εξηγεί ο Δρ. B. V. Venkataram Prasad, καθηγητής Μοριακής Ιολογίας και Μικροβιολογίας και κάτοχος της έδρας Βιοχημείας Alvin Romansky στο Baylor.
Η ομάδα διαπίστωσε ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές στα ιικά σωματίδια είναι απαραίτητες για τη δημιουργία αυτών των δυναμικών συστάδων, γεγονός που οδηγεί σε ένα πολυσταδιακό μονοπάτι εισόδου.
Ενδιαφέρον είναι ότι όχι όλα τα στελέχη GII.4 έχουν την ικανότητα να σχηματίζουν τέτοιες συστάδες στην κυτταρική επιφάνεια. Τα «συσσωρευτικά» στελέχη, όπως το GII.4 Sydney, προκαλούν περισσότερους τραυματισμούς της μεμβράνης και εισέρχονται αποτελεσματικότερα στα κύτταρα, σε σύγκριση με τα μη-συσσωρευτικά στελέχη.
Οι κρίσιμες αμινοξικές διαφορές
Όταν οι ερευνητές συνέκριναν τα δύο είδη στελεχών, εντόπισαν δύο κρίσιμα αμινοξέα στην εξωτερική περιοχή του ιικού σωματιδίου — τις θέσεις V333 και R339 — που φαίνεται να είναι καθοριστικοί παράγοντες για τον σχηματισμό συστάδων και την είσοδο του ιού. «Η μετάλλαξη ή η αναστολή αυτών των αμινοξέων διέκοψε τον σχηματισμό συστάδων και την ικανότητα του ιού να εισέρχεται στα κύτταρα», δήλωσε η Ayyar.
Τι σημαίνουν τα ευρήματα για τη δημόσια υγεία
Ο Δρ. Robert L. Atmar, καθηγητής Ιατρικής και Μικροβιολογίας στο Baylor, επισημαίνει ότι οι διαφορές ανάμεσα στα στελέχη των ανθρώπινων νοροϊών δεν περιορίζονται μόνο στην ανοσολογική απόκριση, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο τα στελέχη εισέρχονται στα κύτταρα. «Η κατανόηση αυτών των διαφορών μπορεί να εξηγήσει γιατί ορισμένα στελέχη επικρατούν παγκοσμίως περισσότερο από άλλα», ανέφερε.
Η Δρ. Mary K. Estes, επικεφαλής της μελέτης και διακεκριμένη καθηγήτρια Μοριακής Ιολογίας και Μικροβιολογίας, σημείωσε ότι η έρευνα αυτή φέρνει τους επιστήμονες πιο κοντά στον εντοπισμό του υποδοχέα του νοροϊού στον άνθρωπο — ένα κρίσιμο βήμα για τη δημιουργία στοχευμένων θεραπειών και εμβολίων.
«Καθώς κατανοούμε βαθύτερα πώς ο νοροϊός εισέρχεται στα ευαίσθητα κύτταρα, πλησιάζουμε στην ανάπτυξη παρεμβάσεων που θα μπορούν να μειώσουν σημαντικά το βάρος αυτών των λοιμώξεων για τον παγκόσμιο πληθυσμό», τόνισε η Estes.
Η έρευνα αυτή ρίχνει φως σε έναν από τους πιο μυστηριώδεις μηχανισμούς μόλυνσης στους ιούς που ευθύνονται για εκατομμύρια περιστατικά γαστρεντερίτιδας κάθε χρόνο, προσφέροντας μια νέα ελπίδα για την ανάπτυξη αποτελεσματικών προληπτικών και θεραπευτικών λύσεων στο μέλλον.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!