Καρδιαγγειακά νοσήματα: Υπεύθυνα για 1 στους 3 θανάτους παγκοσμίως το 2023

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα (CVD) εξακολουθούν να αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου και νοσηρότητας παγκοσμίως, ευθυνόμενα για περίπου έναν στους τρεις θανάτους το 2023. Η διαπίστωση αυτή προκύπτει από την τελευταία ειδική έκθεση της μελέτης Global Burden of Disease (GBD), που δημοσιεύθηκε στο Journal of the American College of Cardiology (JACC). Σύμφωνα με τους ερευνητές, η αύξηση του πληθυσμού, η γήρανση και η ευρεία έκθεση σε πολλούς παράγοντες κινδύνου, όπως η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης, αποτελούν τους βασικούς λόγους για την αυξανόμενη επιβάρυνση της καρδιάς.

Τα βασικά ευρήματα της έκθεσης

Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα από 204 χώρες για την περίοδο 1990–2023 και κατέγραψε τη συμβολή 376 ασθενειών, με έμφαση στα καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα κύρια σημεία:

• Το 2023, τα CVDs ευθύνονταν για 19,2 εκατομμύρια θανάτους, έναντι 13,1 εκατομμυρίων το 1990.

• Καταγράφηκαν 437 εκατομμύρια DALYs (disability-adjusted life years), δείκτης που μετρά τα έτη ζωής που χάνονται λόγω αναπηρίας ή πρόωρου θανάτου. Πρόκειται για αύξηση 1,4 φορές σε σχέση με το 1990.

• Οι κυριότερες αιτίες ήταν η ισχαιμική καρδιοπάθεια, το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, η ενδοεγκεφαλική αιμορραγία και η υπερτασική καρδιοπάθεια.

• Οι άνδρες εμφάνισαν υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας σε σχέση με τις γυναίκες, με τον κίνδυνο να αυξάνεται κατακόρυφα μετά τα 50 έτη.

Παράγοντες κινδύνου

Το 79,6% της παγκόσμιας επιβάρυνσης από CVDs το 2023 αποδίδεται σε τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου. Οι κυριότεροι είναι:

• Μεταβολικοί: υψηλός δείκτης μάζας σώματος (BMI), υψηλά επίπεδα γλυκόζης νηστείας, υπέρταση, υψηλή LDL χοληστερόλη.

• Συμπεριφορικοί: κάπνισμα, χαμηλή σωματική δραστηριότητα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, μη ισορροπημένη διατροφή.

• Περιβαλλοντικοί/Επαγγελματικοί: ατμοσφαιρική ρύπανση, μόλυβδος, έκθεση σε μη ευνοϊκές θερμοκρασίες.

Η υπέρταση παραμένει ο σημαντικότερος παράγοντας, ακολουθούμενη από τη διατροφή χαμηλής ποιότητας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση προκάλεσε σχεδόν 4 εκατομμύρια θανάτους από καρδιαγγειακά νοσήματα το 2023.

Θετικά σημεία

Παρά την αυξημένη επιβάρυνση, η μείωση της έκθεσης στο κάπνισμα και η βελτίωση της ποιότητας του αέρα στο εσωτερικό των κατοικιών συνέβαλαν στον περιορισμό μέρους του προβλήματος.

Γεωγραφικές ανισότητες

Η έκθεση δείχνει τεράστιες διαφορές μεταξύ χωρών και περιοχών, ακόμη και με παρόμοιο οικονομικό επίπεδο. Σε ορισμένες περιοχές, όπως η Ωκεανία, τα ποσοστά θνησιμότητας από ρύπανση παραμένουν εξαιρετικά υψηλά. Αντίστοιχα, σε τμήματα της Κεντρικής Ασίας και της Βόρειας Αφρικής, η έκθεση σε μόλυβδο εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρό κίνδυνο.

Τι σημαίνει για τις χώρες

Ο καθηγητής Gregory A. Roth τόνισε ότι τα αποτελέσματα λειτουργούν σαν «οδικός χάρτης» για τις κυβερνήσεις, ώστε να εντοπίζουν πού υπάρχει πρόοδος και πού απαιτείται άμεση δράση. Με στοχευμένες πολιτικές και αποτελεσματικές θεραπείες χαμηλού κόστους, μπορούν να σωθούν εκατομμύρια ζωές.

Αντίστοιχα, ο καθηγητής Harlan Krumholz από τη Σχολή Ιατρικής του Yale υπογράμμισε: «Η καρδιοπάθεια παραμένει η πρώτη αιτία θανάτου στον κόσμο και το βάρος αυξάνεται ταχύτερα σε περιοχές που είναι λιγότερο προετοιμασμένες. Τα καλά νέα είναι ότι γνωρίζουμε τους κινδύνους και πώς να τους αντιμετωπίσουμε – χρειάζεται πολιτική βούληση και άμεση δράση».

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα εξακολουθούν να αποτελούν μια παγκόσμια πρόκληση δημόσιας υγείας, με τάσεις που δείχνουν αύξηση λόγω της παχυσαρκίας, του διαβήτη και της γήρανσης του πληθυσμού. Παρά τις προόδους σε πρόληψη και θεραπεία, οι αριθμοί παραμένουν ανησυχητικοί. Η έγκαιρη πρόληψη μέσω υγιεινής διατροφής, άσκησης, περιορισμού του καπνίσματος και της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, σε συνδυασμό με πολιτικές που στοχεύουν στη μείωση της ρύπανσης και στη βελτίωση των συστημάτων υγείας, αποτελεί τον μόνο δρόμο για τη μείωση της επιβάρυνσης.