Σήμερα στην διαδικτυακή εκπομπή Opinion Health του healthweb.gr με τη Νικολέτα Ντάμπου συζητάμε για ένα ζήτημα υγείας που αφορά όλους μας ανεξαρτήτως ηλικίας ή φύλου – για τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ). Μαζί μας είναι η Ιατρός κ. Ηλέκτρα Νικολαΐδου, η οποία είναι Καθηγήτρια Δερματολογίας και Αφροδισιολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και στο Νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός. Επίσης είναι Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας, για να μας ενημερώσει υπεύθυνα και ανθρώπινα για την πρόληψη, τη διάγνωση και την αντιμετώπιση. Κυρία Νικολαΐδου, καλώς ήρθατε.
Καλώς σας βρήκα και ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση, κυρία Ντάμπου.
Εμείς ευχαριστούμε θερμά που είσαστε κοντά μας, για να συζητήσουμε όπως είπα και στον πρόλογό μου υπεύθυνα και ανθρώπινα, γιατί αυτή είναι και η δική σας προσέγγιση, για ένα πολύ σημαντικό θέμα. Ας τα πάρουμε από την αρχή κυρία Νικολαΐδου, πώς ορίζεται το Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενο Νόσημα και γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε όλοι και ειδικά σήμερα;
Βεβαίως, τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα είναι τα νοσήματα όπως λέει και το όνομα τους που μεταδίδονται με σεξουαλική επαφή. Είναι σημαντικό να το γνωρίζουμε, διότι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτά τα νοσήματα ανήκουν στο παρελθόν, ότι πια τα έχουμε ξεπεράσει. Αλλά δεν ισχύει αυτό, υπάρχουν ακόμα. Ορισμένα μάλιστα από αυτά όπως είναι οι σύφιλη και η βλεννόρροια έχουν αύξηση τα τελευταία χρόνια. Επομένως πρέπει όλοι μας, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας, να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν και τα νοσήματα αυτά.
Και ποια είναι τα πιο συχνά που εσείς βλέπετε στο νοσοκομείο που δουλεύετε και στο ιατρείο σας;
Τα πιο συχνά είναι τα κονδυλώματα, είναι ο έρπητας των γεννητικών οργάνων, είναι κάπως πιο σπάνια η σύφιλη, η βλεννόρροια, η HIV λοίμωξη που οδηγεί στο γνωστό μας AIDS και είναι και κάποια άλλα που δεν είναι τόσο πολύ γνωστά όπως τα χλαμύδια, το μυκόπλασμα genitalium και βέβαια η ηπατίτιδα Β – και αυτή είναι ένα νόσημα το οποίο μεταδίδεται και με σεξουαλική επαφή.
Κυρία Νικολαΐδου υπάρχουν νοσήματα που είναι εντελώς ασυμπτωματικά και πώς μπορεί κανείς να τα ανακαλύψει;
Θα έλεγα ότι σχεδόν όλα τα νοσήματα που μεταδίδονται με σεξουαλική επαφή μπορεί να είναι και ασυμπτωματικά, είτε τελείως ασυμπτωματικά δηλαδή κάποιος ασθενής να μην εμφανίσει ποτέ κανένα σύμπτωμα ή να είναι ασυμπτωματικά για κάποια περίοδο και να εμφανιστούν τα συμπτώματα αρκετά αργότερα. Γι’ αυτό και πολλοί άνθρωποι κάνουν εξετάσεις για σεξουαλικός με τα δεδομένα νοσήματα εντελώς προληπτικά ακόμα και όταν δεν έχουν κανένα σύμπτωμα, κανένα σημείο.
Τώρα πια είναι μέσα στο check up μας. Νομίζω έχουμε αποκτήσει ευτυχώς αυτή την κουλτούρα σε μεγάλο βαθμό και αυτό σίγουρα μας βοηθάει. Εάν κάποιος έρθει σε ερωτική επαφή χωρίς προφυλάξεις τι θα πρέπει να κάνει μετά;
Να σας πω την αλήθεια κανονικά θα πρέπει να γίνει μετά από κάποιο διάστημα ένας έλεγχος. Βέβαια είναι λιγάκι δύσκολο να κάνουμε έλεγχο κάθε φορά που έχουμε μια σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλακτικό. Αν όχι λοιπόν μετά από κάθε σεξουαλική επαφή, άτομα τα οποία έχουν έναν αριθμό συντρόφων που είναι μεγαλύτερος από ένα δεν είναι δηλαδή σε μια μονογαμική σχέση, καλό θα είναι ανά τακτά χρονικά διαστήματα να γίνεται και ένας έλεγχος για τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα. Κάθε 3-4 μήνες, αυτό έχει να κάνει από τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων που έχει κάποιος.
Και η διάγνωση κυρία Νικολαΐδου είναι δύσκολη;
Τώρα πια έχουμε και καινούργιες εξετάσεις και είμαστε σε θέση να διαγιγνώσκουμε τα νοσήματα αυτά με μεγάλη ακρίβεια και αρκετά έγκαιρα. Άρα λοιπόν έχουμε τις δυνατότητες είτε με εξετάσεις αίματος είτε με άλλες εξετάσεις που είναι πιο σύγχρονες όπως είναι η PCR, όπου παίρνουμε λίγο υλικό από την γενετική περιοχή και ελέγχουμε για την παρουσία αυτών των μικροβίων. Έχουμε λοιπόν στα χέρια μας πολλές εξετάσεις ώστε να έχουμε μια γρήγορη και σίγουρη διάγνωση.
Είναι σημαντικές οι εξελίξεις. Υπάρχουν νοσήματα τα οποία δεν θεραπεύονται πλήρως;
Δεν θα έλεγα ότι δεν θεραπεύονται πλήρως, γιατί συνήθως οι ασθενείς που τα έχουν τα νοσήματα αυτά είναι σαν να είναι θεραπευμένοι. Υπάρχουν τα ιογενή νοσήματα όπως είναι τα κονδυλώματα, όπως είναι ο έρπητας των γενετικών οργάνων, για τα οποία δεν έχουμε μια θεραπεία αντιβιοτική να την πάρει ως ασθενής για 1-2 εβδομάδες και να εκριζωθεί ο ιός και να μην έχουμε μετά κανένα θέμα. Κάτι το οποίο γίνεται με τα μικροβιακά, όπως είναι η σύφιλη, όπως είναι η βλεννόρροια. Για τα ιογενή νοσήματα έχουμε θεραπείες για να καταστείλουμε λίγο τον ιό και να μην πολλαπλασιάζεται. Υπάρχει όμως το ενδεχόμενο κάποια στιγμή, ιδιαίτερα αν πέσει λίγο η άμυνα του οργανισμού, να αναζωπυρωθεί πάλι αυτή η λοίμωξη και να έχουμε μια υποτροπή. Γι’ αυτό βλέπουμε ότι τα κονδυλώματα ή ο έρπητας των γεννητικών οργάνων μετά το πρώτο επεισόδιο που γίνεται μια θεραπεία και ο ασθενής είναι ελεύθερος συμπτωμάτων μπορεί μετά από κάποιους μήνες να έχει μια υποτροπή. Δεν είναι λοιπόν ότι δεν θεραπεύονται γιατί πολλοί ασθενείς δεν έχουν καμία υποτροπή μετά, είναι σαν θεραπευμένοι δηλαδή. Αλλά κάποιοι ασθενείς μπορεί ανά διαστήματα να έχουν υποτροπές.
Άρα κυρία Νικολαΐδου όταν περάσουν τα χρόνια και μεγαλώσει σε ηλικία ο ασθενής με το ανοσοποιητικό να πέφτει λιγάκι, μπορεί να εμφανίζεται πιο συχνά ένα τέτοιο νόσημα που ίσως έχει;
Καμιά φορά συμβαίνει αυτό. Μπορεί να έχουμε υποτροπές παραδείγματος χάρη κονδυλωμάτων σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ενδεχομένως και σε άτομα που δεν έχουν πια σεξουαλικές επαφές. Μπορεί να είναι μια γυναίκα η οποία είναι χήρα και μας λέει ότι δεν έχει σεξουαλικές επαφές και έβγαλε κονδυλώματα. Αυτή ήταν μια λοίμωξη που την είχε κολλήσει παλαιότερα και κάποια στιγμή αναζωπυρώθηκε. Βέβαια πρέπει να πω ότι αυτό δεν είναι ο κανόνας, δηλαδή τα πιο πολλά ΣΜΝ τα βλέπουμε σε άτομα μικρότερων ηλικιών γύρω από τα 20, 25, 30, 35 έτη.
Τώρα όσον αφορά στην πρόληψη, πρέπει να είμαστε υπεύθυνοι όλοι μας μικροί και μεγάλοι. Το λέτε και εσείς οι γιατροί συνεχώς οπότε και στα μικρά παιδιά και στους εφήβους όλοι διδάσκουν ότι και η χρήση του προφυλακτικού είναι απαραίτητη δεν υπάρχει κάτι άλλο εκτός από αυτό. Πιστεύετε ότι το προφυλακτικό θα προστατεύσει από όλα τα ΣΜΝ;
Το προφυλακτικό προστατεύει σε μεγάλο βαθμό από κάποια ΣΜΝ, όπως είναι π.χ. οι ουρηθρίτιδες, η βλεννόρροια, τα χλαμύδια και το HIV, αλλά υπάρχουν άλλα νοσήματα όπως είναι τα κονδυλώματα, όπως είναι ο έρπητας στα οποία το προφυλακτικό δεν προστατεύει 100%. Παρέχει πάλι μια προστασία, αλλά η προστασία αυτή δεν φτάνει το επίπεδο του 100%. Παρόλα αυτά, εμείς συστήνουμε να υπάρχει χρήση προφυλακτικού σε όλες τις επαφές, γιατί ακόμα και αυτή η μικρή προφύλαξη είναι μια προφύλαξη σε σχέση με το να έχουμε μια επαφή χωρίς απολύτως καμία προφύλαξη. Πέρα όμως από το προφυλακτικό, τώρα έχουμε και άλλα όπλα στα χέρια μας για την προφύλαξη από τα ΣΜΝ, όπως είναι π.χ. ο εμβολιασμός για το HPV. Αυτός είναι ένας εμβολιασμός ο οποίος εφαρμόζεται και στην Ελλάδα για πάρα πολλά χρόνια, πάνω από 15 χρόνια. Αρχικά ήταν μόνο για τα κορίτσια, γιατί το εμβόλιο αυτό προστατεύει και από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας γιατί περιέχει πολλά στελέχη. Κάποια από τα στελέχη αυτά μπορεί να κάνουν καρκίνο τραχήλου μήτρας. Αρχικά λοιπόν ήταν μόνο για τα κορίτσια τώρα όμως έχει επεκταθεί και στα αγόρια τα τελευταία χρόνια και αυτό είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό. Μάλιστα το βλέπουμε κιόλας, δηλαδή στο νοσοκομείο βλέπουμε πια πολύ λιγότερα κονδυλώματα από ότι βλέπαμε τη δεκαετία του 2000 και το αποδίδουμε σε αυτό, το αποδίδουμε στον εμβολιασμό.
Ο εμβολιασμός βοηθάει. Πείτε μας τώρα; Ένα άτομο νεαρό που ακόμη δεν έχει παντρευτεί, κάθε πότε πρέπει να κάνει εξετάσεις;
Όπως σας είπα και πριν δεν υπάρχει ένα στάνταρ χρονικό διάστημα δηλαδή ένα άτομο το οποίο έχει μια μονογαμική σχέση δεν χρειάζεται να εξετάζεται συνέχεια. Έχει να κάνει λιγάκι με τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων. Άτομα που έχουν μια μεγαλύτερη εναλλαγή σεξουαλικών συντρόφων θα πρέπει να εξετάζονται σε πιο τακτά χρονικά διαστήματα. Να πούμε κάθε 4-5 μήνες, εξαρτάται από τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων.
Μπαίνουν κι άλλα θέματα όσον αφορά τις προσωπικές σχέσεις, δηλαδή σε ένα ζευγάρι αν κάποιος εμφανίσει ένα ΣΜΝ ποιος πρέπει να κάνει την ανακοίνωση; Πρέπει ο ίδιος, πρέπει ο γιατρός;
Αυτό γίνεται από τους ασθενείς, γιατί στους γιατρούς υπάρχει και το ιατρικό απόρρητο, οπότε δεν μπορούμε να ενημερώσουμε τους συντρόφους.
Σας έχουν ζητήσει «Γιατρέ μου δεν μπορώ να το πω εγώ να το πείτε εσείς»;
Όχι, για να είμαι ειλικρινής όχι. Αυτό είναι κάτι που το κάνουν οι ασθενείς. Ζητάμε από τους ασθενείς να φέρνουν και τους συντρόφους τους γιατί πρέπει και αυτοί να κάνουν θεραπεία, γιατί σε κάποια νοσήματα όπως παραδείγματος χάρη είναι η σύφιλη, αν δεν κάνει και ο σύντροφος ταυτόχρονα θεραπεία με τον ασθενή θα ξανακολλήσει και ο θεραπευμένος από μας ασθενείς οπότε θα έχουμε έναν φαύλο κύκλο. Είναι λοιπόν πολύ σημαντική και η θεραπεία των συντρόφων. Αυτό είναι κάτι όμως που το κάνουν οι ασθενείς.
Πιστεύετε ότι υπάρχει στίγμα; Εάν κάποιος εμφανίσει ένα νόσημα, ντρέπεται να έρθει στο γιατρό να κάνει εξέταση;
Υπάρχει το στίγμα αυτό. Θεωρώ ότι τώρα στην εποχή μας είναι λιγότερο και η προσωπική μου άποψη είναι ότι δεν θα πρέπει να υπάρχει καθόλου στίγμα. Γιατί τα ΣΜΝ είναι ένα στοιχείο που δεν δείχνει ότι κάποιος άνθρωπος έχει μια τελείως απρόσεκτη σεξουαλική ζωή, είναι ανεύθυνος. Ακόμα και μια μόνο επαφή, δηλαδή μια κοπελίτσα που είναι 18 χρονών και ξεκινάει τη σεξουαλική της ζωή, και μια επαφή μόνο μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να κολλήσει κάποια νόσο που μεταδίδεται με σεξουαλική επαφή. Δεν σημαίνει λοιπόν ότι είναι άστατη ή ότι δεν είναι υπεύθυνη, άρα δεν πρέπει να θεωρούμε ότι τα νοσήματα αυτά αποτελούν ένα στίγμα. Πρέπει όλοι οι άνθρωποι και οι νέοι να αισθάνονται ελεύθεροι να έρθουν στον ειδικό Γιατρό που είναι ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος αν εμφανίσουν κάποιο σύμπτωμα στη γεννητική περιοχή, ώστε να γίνει έγκαιρα η εξέταση και αν υπάρχει κάποιο ΣΜΝ νόσημα να θεραπευτεί και να μην υπάρχει μετά κανένα θέμα.
Εσείς από την καθημερινή σας επαφή με τους ασθενείς πώς τους βλέπετε; Υπάρχει μεγάλο ποσοστό που ντρέπεται να έρθει; Εσείς μπορείτε να τους βοηθήσετε κάπως ψυχολογικά;
Νομίζω ότι όπως περνάνε τα χρόνια όλο και λιγότερο βλέπουμε ασθενείς που να αισθάνονται λιγάκι άσχημα γι’ αυτό για το οποίο έχουν έρθει σε εμάς αλλά και εμείς ως γιατροί οφείλουμε να τους ενθαρρύνουμε. Οφείλουμε δηλαδή αμέσως να τους πούμε να μην ντρέπονται. Εγώ βλέπω πάρα πολλούς, πάρα πολλά κορίτσια, παραδείγματος χάρη σαν και εσένα στην ηλικία σου που έρχονται για να εξεταστούν, μη νομίζεις ότι είσαι μόνο εσύ. Να δημιουργήσουμε δηλαδή έτσι ένα κλίμα λιγάκι πιο φιλικό ώστε να αισθανθεί και το νεαρό άτομο άνετα να μπορέσει να μας πει τι είναι αυτό το οποίο τον απασχολεί.
Και αυτό μπορεί να ισχύει και για όλες τις ηλικίες, δηλαδή μπορεί και μία γυναίκα ή ένας άντρας στα 50 του να αποκτήσει.
Ναι, συνήθως όμως μια περισσότερη «δειλία» την βλέπουμε στα πιο νέα άτομα. Τα άτομα των μεγαλύτερων ηλικιών αισθάνονται λιγάκι πιο άνετα όταν έρχονται σε εμάς. Αλλά τα νεαρά άτομα νομίζω ότι είναι αυτά που θέλουν κυρίως τη δική μας την ενθάρρυνση.
Και εσείς γενικά τι συμβουλεύετε; Δηλαδή αν έρθουν αυτά τα άτομα που λέτε ή και μαθητές ή φοιτητές τι τους συμβουλεύετε;
Τους συμβουλεύουμε κυρίως να έχουν μία υπεύθυνη σεξουαλική ζωή, να έχουν μια υπεύθυνη επιλογή συντρόφων, να χρησιμοποιούν το προφυλακτικό ει δυνατόν σε όλες τις σεξουαλικές επαφές και βέβαια να κάνουν και τον HPV εμβολιασμό όπως είπαμε και πριν. Είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο πρόληψης που έχουμε τα τελευταία χρόνια στα χέρια μας.
Στα νοσήματα που μας τα αναφέρατε στην αρχή, υπάρχουν καθόλου στατιστικά αν υπερτερεί κάποιο αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;
Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι τα τελευταία χρόνια, δηλαδή από το 2020 και μετά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη υπάρχει μια πολύ μεγάλη αύξηση σε ορισμένα από τα ΣΜΝ και πιο συγκεκριμένα στη σύφιλη και στην βλεννόρροια. Αυτό ήταν κάτι μάλιστα που το είδαμε για πρώτη φορά εμείς στο νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός, το οποίο είναι ένα νοσοκομείο που χτίστηκε για την περίθαλψη των ατόμων που πάσχουν αυτά τα νοσήματα αυτά και εξακολουθεί να αποτελεί ένα μεγάλο κέντρο αναφοράς για τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα. 2 χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας σε σχέση με 2 χρόνια πριν την έναρξη της πανδημίας είχαμε μια αύξηση στη σύφιλη της τάξεως του 65%, που είναι μια πολύ μεγάλη αύξηση. Και δυστυχώς τα αποτελέσματα τα δικά μας επαληθεύτηκαν και από τα πανελλήνια αποτελέσματα από το σύνολο των ασθενών σε όλη την Ελλάδα, όπως τα δημοσίευσε ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και αργότερα και από τον Ευρωπαϊκό οργανισμό για τις λοιμώξεις που είδαμε και εκεί να υπάρχει μια πολύ μεγάλη αύξηση. Έχουμε λοιπόν περίπου διπλάσια περιστατικά σύφιλης και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη σε σχέση με το 2020 και τριπλάσια περίπου περιστατικά βλεννόρροιας σε σχέση πάλι με το 2020. Άλλα όμως νοσήματα όπως σας είπα πριν όπως είναι τα κονδυλώματα έχουν μειωθεί και αυτό το αποδίδουμε κυρίως, ίσως όχι μόνο αλλά κυρίως, στον εμβολιασμό.
Στο νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός έχετε μεγάλη επισκεψιμότητα;
Έχουμε πολλούς ασθενείς, έχουμε ένα ειδικό τμήμα για τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα. Εγώ μάλιστα είναι υπεύθυνη του τμήματος αυτού. Και έχουμε και μια ξεχωριστή μονάδα για την αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης, μια μονάδα που λειτουργεί από την δεκαετία του 1980, όταν πρωτοεμφανίστηκε δηλαδή η λοίμωξη αυτή και παρακολουθεί έναν πολύ μεγάλο αριθμό ασθενών, γύρω στα 1500 άτομα που είναι θετικά για τον HIV. Έχουμε δηλαδή πολλούς ασθενείς που παρακολουθούμε.
Υπέροχα. Και αυτό που πρέπει να πούμε ξανά στο κοινό ότι τα ΣΜΝ είναι κάποια νοσήματα τα οποία μπορεί να τα βλέπουμε συχνά αλλά είναι πλέον διαχειρίσιμα όλα.
Ακριβώς υπάρχουν εξετάσεις που μας δίνουν γρήγορα και αξιόπιστα αποτελέσματα. Υπάρχουν θεραπείες. Οπότε αυτό το οποίο χρειάζεται να γίνει είναι αν έχει κάποιο ασυνήθιστο εξάνθημα στην γεννητική περιοχή ή αν υπάρχει ουρηθρικό έκκριμα ή αν είναι αυξημένα τα κολπικά υγρά παραδείγματος χάρη στις γυναίκες να προσέλθει έγκαιρα στον ειδικό Γιατρό που είναι όπως είπαμε ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος ώστε να γίνουν οι εξετάσεις, να ληφθεί η θεραπεία και να μην υπάρχει μετά απολύτως κανένα θέμα. Αλλά δεν χρειάζεται κανένα άγχος και κανένα στίγμα για τα άτομα που έχει τύχει να κολλήσουν κάποια από τα νοσήματα αυτά. Είναι όλα μέσα στη ζωή.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!