ΠΟΥ πανδημία: Γιατί παρά την συμφωνία των κρατών παραμένουμε απροετοίμαστοι;

Η πρόσφατη αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να συνάψει συμφωνία παγκόσμιας πανδημίας αφήνει μεγάλα κενά στην ικανότητά μας να αντιμετωπίσουμε την επόμενη μεγάλη έκτακτη ανάγκη μολυσματικών ασθενειών. Ο κίνδυνος μιας άλλης πανδημίας όπως ο COVID – η χειρότερη εδώ και έναν αιώνα – αυξάνεται. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έκανε ένα σημαντικό βήμα υιοθετώντας χρήσιμες αναθεωρήσεις των υφιστάμενων νομικά δεσμευτικών Διεθνών Κανονισμών Υγείας.

Όμως, ενώ αυτή η πρόοδος είναι κάτι που πρέπει να γιορτάσουμε, δεν αρκεί. Ακόμα κι αν οι κυβερνήσεις εγκρίνουν τους αναθεωρημένους κανονισμούς, η καλύτερη πιθανότητα να αποτρέψουμε την επανάληψη της ιστορίας βρίσκεται σε μια συμφωνία πανδημίας. Οι παγκόσμιες αντιδράσεις στους κινδύνους για την υγεία που διασχίζουν τα σύνορα χρονολογούνται από μια διεθνή υγειονομική διάσκεψη το 1851, η οποία επικεντρώθηκε σε μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης της χολέρας.

Έκτοτε, αρκετές πρωτοβουλίες στοχεύουν στη βελτίωση της παγκόσμιας ασφάλειας υγείας, συμπεριλαμβανομένης της σύστασης του ίδιου του ΠΟΥ το 1946. Οι Διεθνείς Κανονισμοί Υγείας του 2005 ήταν ένα σημαντικό βήμα σε αυτή την εξέλιξη. Ξεκίνησαν τη σύγχρονη εποχή της αξιολόγησης κινδύνου και δημιούργησαν ένα παγκόσμιο σύστημα επιτήρησης για έκτακτες ανάγκες δημόσιας υγείας διεθνούς ενδιαφέροντος. Ωστόσο, σύντομα έγινε φανερό ότι τα νέα εργαλεία ήταν περιορισμένα στην αντιμετώπιση της ολοένα και πιο περίπλοκης και ταχέως κινούμενης απειλής των ζωονοσογόνων ασθενειών (όταν ένα ζωικό παθογόνο «ξεχύνεται» για να μολύνει ανθρώπους).

Βασικές αλλαγές στους Διεθνείς Κανονισμούς Υγείας

Νωρίτερα αυτό το μήνα, τα 194 μέλη της Παγκόσμιας Συνέλευσης Υγείας του ΠΟΥ ενέκριναν με συναίνεση αρκετές σημαντικές τροποποιήσεις στους Διεθνείς Κανονισμούς Υγείας, όπως:

• προσθήκη ενός ορισμού της «επείγουσας ανάγκης πανδημίας» για να τονιστεί η σημασία τέτοιων γεγονότων εντός της ευρύτερης κατηγορίας έκτακτων περιστατικών δημόσιας υγείας διεθνούς ενδιαφέροντος
• αύξηση της εστίασης στην πρόληψη με ειδική αναφορά στην «ετοιμότητα»
• ενίσχυση της δίκαιης πρόσβασης σε ιατρικά προϊόντα και χρηματοδότηση, με ειδική μνεία της «ισότητας και αλληλεγγύης» και ενός ειδικού «συντονιστικού χρηματοδοτικού μηχανισμού»
• απαίτηση από κάθε κράτος να ιδρύσει μια «εθνική αρχή» για τη βελτίωση της εφαρμογής των διεθνών κανονισμών υγείας εντός και μεταξύ των χωρών
• επίσης απαίτηση από τις χώρες να οικοδομήσουν μια βασική ικανότητα για “επικοινωνία κινδύνου, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης και της παραπληροφόρησης”
• και τροποποίηση του “μέσου απόφασης” για την ενίσχυση της ανίχνευσης αναδυόμενων λοιμώξεων του αναπνευστικού με υψηλό δυναμικό πανδημίας.

Οι προτάσεις που δεν τα κατάφεραν

Δεν επιτεύχθηκαν όλες οι προτεινόμενες τροπολογίες. Ορισμένοι σχολιαστές είχαν υποστηρίξει την ενσωμάτωση της εμπειρίας των χωρών στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού που χρησιμοποίησαν μια στρατηγική εξάλειψης για να καθυστερήσουν την εξάπλωση του COVID, δίνοντας χρόνο για την κυκλοφορία εμβολίων και άλλων παρεμβάσεων.

Τέτοια μέτρα προστάτευαν τόσο τα νησιά υψηλού εισοδήματος (Aotearoa Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, Σιγκαπούρη, Ταϊβάν) όσο και χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος στην ηπειρωτική Ασία (Βιετνάμ, Ταϊλάνδη, Καμπότζη, Λάος, Μογγολία). Αυτά τα έθνη πέτυχαν γενικά χαμηλότερη υπερβολική θνησιμότητα από χώρες όπου η πανδημία ήταν λιγότερο ελεγχόμενη. Ομοίως, η έννοια της εξάλειψης στην πηγή (μερικές φορές ονομάζεται περιορισμός) δεν συμπεριλήφθηκε σε αυτήν την αναθεώρηση.

Μια σειρά από άλλες πιθανές βελτιώσεις απέτυχαν επίσης να μπουν στο τελικό κείμενο. Αυτά περιελάμβαναν έμφαση στην πρόληψη της διάχυσης ζωονοσογόνων από ζώα, ενισχυμένη ανταλλαγή επιστημονικών δεδομένων και δειγμάτων και ενίσχυση της λογοδοσίας. Όλα τα κράτη μέλη του ΠΟΥ έχουν πλέον 18 μήνες για να εξετάσουν τις προτεινόμενες αναθεωρήσεις. Ενδέχεται να διατυπώσουν επιφυλάξεις σε σημεία με τα οποία διαφωνούν, παρόλο που αυτό μπορεί να αποδυναμώσει τη συνοχή των προτεινόμενων τροπολογιών.