Η επιτυχία των παγκόσμιων στόχων σχετικά με τη βιωσιμότητα από τον ΟΗΕ συχνά αξιολογείται με βάση την οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, πόσο πραγματικά λαμβάνονται υπόψη τα συναισθήματα, η ποιότητα ζωής και η ευημερία των ανθρώπων; Μία νέα μελέτη από το Charles Darwin University (CDU) εξετάζει ακριβώς αυτό: αν η ανθρώπινη ευημερία—που περιλαμβάνει την ικανοποίηση από τη ζωή, την ευτυχία, την ποιότητα ζωής και τα επίπεδα διαβίωσης—εντάσσεται επαρκώς στην παγκόσμια αναπτυξιακή ατζέντα.

Η μελέτη με τίτλο «Well-being and Sustainable Development: A Systematic Review and Avenues for Future Research», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Sustainable Development, είναι η πρώτη που διερευνά πώς η ευημερία συνδέεται με τους Χιλιετηρίους Στόχους Ανάπτυξης (MDGs) και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) του ΟΗΕ. Παρά το γεγονός ότι η ευημερία αναφέρεται ρητά στον Στόχο 3 των SDGs – Καλή Υγεία και Ευημερία, η έννοια της ευημερίας—του να νιώθει κανείς άνετα, υγιής ή ευτυχισμένος—εκτείνεται σε όλους τους στόχους.

Η μελέτη ανέλυσε ερευνητικά δεδομένα από όλο τον κόσμο μεταξύ 2007 και 2024 που επικεντρώθηκαν στην ευημερία σε σχέση με τους MDGs και SDGs. Ο επικεφαλής συγγραφέας, Δρ. Mohammad Rajib Hasan, Αναπληρωτής Διδάσκων στο Τμήμα Επιχειρήσεων και Οικονομικών του CDU, επισήμανε ότι, ενώ η ευημερία αναγνωρίζεται ευρέως, παραμένει άνισα μελετημένη. Η πλειονότητα των ερευνών επικεντρώνεται σε ανεπτυγμένες χώρες, με περιορισμένη εκπροσώπηση από αναπτυσσόμενες χώρες και αυτόχθονες κοινότητες.

«Η ευημερία βρίσκεται στον πυρήνα της παγκόσμιας πρόκλησης για βιωσιμότητα», δηλώνει ο Δρ. Hasan. «Πέρα από την υγεία ή το εισόδημα, αφορά το πώς αισθάνονται οι άνθρωποι για τη ζωή τους, την αίσθηση ασφάλειας, τις ευκαιρίες και το σκοπό τους. Ωστόσο, η πρόοδος στον κόσμο εξακολουθεί να μετράται κυρίως μέσω του ΑΕΠ και της οικονομικής παραγωγής, όχι της ανθρώπινης ολοκλήρωσης».

Ένα από τα βασικά ευρήματα της μελέτης είναι ότι η έρευνα και η πολιτική για την ευημερία εξακολουθούν να κυριαρχούνται από χώρες υψηλού εισοδήματος. Οι φωνές και οι εμπειρίες των ανθρώπων στον Παγκόσμιο Νότο, καθώς και των αυτόχθονων και απομακρυσμένων κοινοτήτων, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεκπροσώπητες. Αυτό οφείλεται εν μέρει στη χαμηλή επένδυση στις κοινωνικές επιστήμες και στο υψηλό κόστος διεξαγωγής εκτεταμένων ερευνών που αποτυπώνουν τις πραγματικές εμπειρίες των ανθρώπων.

Η ανασκόπηση των δεδομένων έδειξε ισχυρή θετική σχέση μεταξύ ευημερίας και συγκεκριμένων στόχων SDGs, όπως η υγεία (Στόχος 3), η εκπαίδευση (Στόχος 4), η ποιότητα περιβάλλοντος (Στόχος 13) και η διακυβέρνηση (Στόχος 16). Ταυτόχρονα, εντοπίστηκαν βραχυπρόθεσμες συγκρούσεις μεταξύ ευημερίας και άλλων στόχων, όπως η υπεύθυνη κατανάλωση (Στόχος 12) και η κλιματική δράση (Στόχος 13), όπου αλλαγές στον τρόπο ζωής ή την οικονομία μπορεί αρχικά να μειώσουν την ικανοποίηση από τη ζωή.

Η εκπαίδευση αναδείχθηκε ως κεντρική γέφυρα μεταξύ βιωσιμότητας και ευημερίας, ενισχύοντας την επίδραση άλλων πολιτικών και βελτιώνοντας την αντίληψη των πολιτών για την προσωπική και κοινωνική τους εξέλιξη.

Ο Δρ. Hasan τονίζει ότι τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη να τοποθετηθεί η ευημερία των ανθρώπων στο κέντρο των αναπτυξιακών προσπαθειών. Οι πολιτικοί θα πρέπει να αρχίσουν να μετρούν την ευημερία παράλληλα με τους οικονομικούς δείκτες. «Η οικονομική ανάπτυξη χωρίς ευημερία είναι κενή», αναφέρει. «Η βιωσιμότητα πρέπει να κρίνεται από την ικανότητά της να διευρύνει τις ελευθερίες των ανθρώπων, να βελτιώνει την ποιότητα ζωής και να τους κάνει πιο ευτυχισμένους, όχι μόνο από περιβαλλοντικούς ή δημοσιονομικούς στόχους».

Η μελέτη υπογραμμίζει ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να σχεδιάζουν στρατηγικές ανάπτυξης που είναι οικονομικά βιώσιμες, κοινωνικά δίκαιες και πολιτισμικά ουσιαστικές, ώστε οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης να ωφελούν πραγματικά όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο εκείνους σε ανεπτυγμένες περιοχές.

Η έρευνα διεξήχθη από κοινού με τον καθηγητή Οικονομετρίας Eliyathamby A. Selvanathan του Griffith University, και άλλους ερευνητές του CDU και πανεπιστημιακών συνεργατών σε τομείς μάρκετινγκ και οικονομικών, δημιουργώντας μια διεπιστημονική προσέγγιση που συνδέει κοινωνικές επιστήμες, οικονομικά και βιώσιμη ανάπτυξη.

Συνολικά, η μελέτη υπογραμμίζει ότι η ευημερία πρέπει να θεωρείται θεμελιώδης έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, όχι περιφερειακό ή δευτερεύον στοιχείο, και ότι η παγκόσμια αναπτυξιακή στρατηγική πρέπει να αντανακλά τις πραγματικές ανάγκες και εμπειρίες των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.

Μία νέα μελέτη αναδεικνύει έναν πολύ ενδιαφέροντα «σύμμαχο» στη μάχη κατά της παχυσαρκίας — ένα βακτήριο του εντέρου με όνομα Turicibacter, το οποίο φαίνεται ότι παίζει καθοριστικό ρόλο στο μεταβολισμό του λίπους.

Τι έδειξαν τα πειράματα

Ερευνητές από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γιούτα απομόνωσαν αυτό το βακτήριο και το έδωσαν σε ποντίκια που ακολουθούσαν είτε φυσιολογική διατροφή είτε πολύ λιπαρή δίαιτα. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: τα ποντίκια με Turicibacter εμφάνισαν σημαντικά μικρότερη εναπόθεση λίπους, βελτιωμένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και πιο «καθαρά» λιπίδια στον ορό, ακόμα και όταν η διατροφή τους ήταν επιβαρυμένη από λιπαρά.

Ποιος είναι ο «μηχανισμός δράσης»

Για να καταλάβουν πώς αυτό το βακτήριο εξασφαλίζει αυτά τα οφέλη, οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα από έντερο και αίμα των ποντικών. Ανακάλυψαν ότι το ίδιο το Turicibacter παράγει λιπίδια (είδη λίπους), τα οποία μελετήθηκαν και απομονώθηκαν. Όταν αυτά τα βακτηριακά λιπίδια δόθηκαν μόνα τους (χωρίς το βακτήριο), είχαν ήδη την ικανότητα να περιορίζουν την παχυσαρκία στα ποντίκια.

Ο τρόπος δράσης τους περιλαμβάνει την καταστολή της παραγωγής «κακών» λιπιδίων στον οργανισμό, συγκεκριμένα των κεραμιδίων — λιπιδίων που τείνουν να συσσωρεύονται όταν υπάρχει υπερβολική κατανάλωση λίπους και συμβάλλουν στο μεταβολικό στρες. Οι ερευνητές μιλούν για ένα νέο δίκτυο αλληλεπίδρασης μεταξύ βακτηρίου και ξενιστή (του οργανισμού), στο οποίο τα βακτηριακά λιπίδια ενισχύουν τον μεταβολισμό και προστατεύουν από την παχυσαρκία.

Η σημασία για τον άνθρωπο

Παρά το γεγονός ότι η δουλειά έγινε σε ποντίκια, οι επιστήμονες αναφέρουν πως έχουν παρατηρήσει χαμηλά επίπεδα Turicibacter σε ανθρώπους με παχυσαρκία. Αυτό ανοίγει την πιθανότητα για προβιοτικά ή συμπληρώματα βασισμένα σε Turicibacter, ως μία νέα θεραπευτική προσέγγιση για τη ρύθμιση του βάρους και την αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου. Η ιδέα είναι ότι, μέσω της ενίσχυσης αυτού του βακτηρίου στο έντερο, μπορεί να ενεργοποιηθεί μία «φυσική» οδό που βοηθά στην καύση λίπους και στη διατήρηση υγιούς μεταβολισμού, ενδεχομένως με λιγότερες παρενέργειες σε σχέση με φαρμακευτικές αγωγές.

Προκλήσεις και επόμενα βήματα

Παρότι τα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα, υπάρχουν ορισμένα θέματα που πρέπει να διευκρινιστούν πριν η ιδέα γίνει κλινική πραγματικότητα:

1. Μεταφορά στα ανθρώπινα δεδομένα: Οι πειραματισμοί έγιναν σε ποντίκια — χρειάζεται έρευνα σε ανθρώπινα δείγματα ή κλινικές δοκιμές.

2. Ασφάλεια: Πρέπει να μελετηθεί αν η μακροχρόνια χρήση Turicibacter ή των βακτηριακών του λιπιδίων είναι ασφαλής στον άνθρωπο.

3. Δοσολογία: Ποια ποσότητα βακτηρίου ή λιπιδίων μπορεί να είναι αποτελεσματική χωρίς ανεπιθύμητα αποτελέσματα;

4. Παραγωγή: Η βιομηχανική παραγωγή βακτηρίων ή των προϊόντων τους για χρήση ως θεραπεία είναι πολύ πιο πολύπλοκη από τα παραδοσιακά φάρμακα.

Τι σημαίνει για το μέλλον της αντιμετώπισης της παχυσαρκίας

Η έρευνα αυτή δείχνει ότι η εντερική μικροχλωρίδα δεν είναι απλώς παθητικός παρατηρητής στην υγεία μας, αλλά ενεργός παράγοντας στη ρύθμιση του βάρους. Η δυνατότητα να «καλλιεργούμε» συγκεκριμένα βακτήρια που ευνοούν μια πιο υγιή μεταβολική ισορροπία ανοίγει έναν νέο δρόμο για θεραπείες που αφορούν όχι μόνο την αλλαγή διατροφικών συνηθειών ή την άσκηση, αλλά και τη μικροβιακή διαχείριση.

Αν οι επόμενες έρευνες επιβεβαιώσουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του βαξτηρίου Turicibacter στο ανθρώπινο έντερο, θα μπορούσαμε στο μέλλον να δούμε προβιοτικά υψηλής εξειδίκευσης ή νέα μεταβιοτικά προϊόντα (παράγωγα από βακτήρια) ως μέρος της καθημερινής φροντίδας για την παχυσαρκία.

Η ανακάλυψη αυτή ενισχύει την ιδέα ότι χαμηλού κόστους, «φυσικές» και έξυπνα στοχευμένες παρεμβάσεις στο μικροβίωμα θα μπορούσαν να γίνουν μια σημαντική συμμαχία στην παγκόσμια μάχη κατά της παχυσαρκίας. Είναι μια υπόσχεση για μελλοντικές, πιο βιώσιμες και προσωποποιημένες προσεγγίσεις στην υγεία.