Η κλινική ψυχολόγος και ψυχαναλύτρια Βασιλική Ρούσου μιλά στο Opinion Health για τη σκέψη, το σώμα, τον χρόνο, την ελπίδα και την αυθεντικότητα του ανθρώπου.
Η εορταστική περίοδος, στο τέλος κάθε χρονιάς, είναι μια περίοδος που μας φέρνει πιο κοντά σε σκέψεις, συναισθήματα και εσωτερικούς απολογισμούς. Είναι μέρες που επαναξετάζουμε επιλογές, σχέσεις και στόχους, ενώ η ψυχολογία μας επηρεάζεται έντονα από όσα ζήσαμε και από όσα προσδοκούμε.
Σήμερα μιλάμε για τη δύναμη της σκέψης, για το «μάτριξ» της ζωής, για την έννοια της ελπίδας, για τον ρόλο του χρόνου, αλλά και για το πώς το παρελθόν επηρεάζει τις αποφάσεις μας για το μέλλον.
Μαζί μας είναι η κυρία Βασιλική Ρούσου, κλινική ψυχολόγος και ψυχαναλύτρια, ακαδημαϊκή ερευνήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Κυρία Ρούσου, καλώς ήρθατε.
Βασιλική Ρούσου: Καλώς σας βρήκα.
Σας ευχαριστούμε θερμά. Είναι μεγάλη μας χαρά που σας έχουμε κοντά μας, για να συζητήσουμε τόσο σημαντικά και χρήσιμα θέματα, ωφέλιμα για όλους μας.
Θα ξεκινήσω με μια προσωπική απορία, ίσως και έναν προσωπικό προβληματισμό. Η δύναμη της σκέψης πόσο επηρεάζει αυτό που τελικά υλοποιούμε στη ζωή μας;
Β. Ρ.: Εξαιρετική ερώτηση. Ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται ο άνθρωπος είναι καθοριστικός. Για πολλά χρόνια δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη σκέψη, κυρίως μέσα από την καρτεσιανή φιλοσοφία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια δίνεται μεγαλύτερη σημασία στη σύνδεση της σκέψης με το σώμα.
Η σκέψη μάς βοηθά να υλοποιούμε επιθυμίες, όμως η υπερβολική προσπάθεια ελέγχου της σκέψης συχνά οδηγεί στο αντίθετο αποτέλεσμα. Όταν επικεντρωνόμαστε υπερβολικά σε κάτι, χάνουμε τη συνολική εικόνα. Είναι σαν να βλέπουμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος.
Παρόλα αυτά, η σκέψη είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι μας και αξίζει να τη σεβόμαστε.
Στην ψυχανάλυση, εκπαιδεύονται οι άνθρωποι στη σκέψη;
Β. Ρ.: Όχι με την έννοια της εκπαίδευσης. Σε ορισμένες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως οι γνωσιακές-συμπεριφορικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται κυρίως στις αγχώδεις διαταραχές, υπάρχει μια προσπάθεια ελέγχου της σκέψης μέσω της σκέψης. Όμως ο άνθρωπος δεν είναι μόνο σκέψη. Θα τον αδικούσαμε αν το λέγαμε αυτό.
Όταν λέτε ότι είμαστε πολλά περισσότερα πράγματα, τι εννοείτε;
Β. Ρ.: Είμαστε τα βιώματά μας, τα όνειρά μας, το ασυνείδητό μας, ο τρόπος που σχετιζόμαστε με τους άλλους, τα συναισθήματά μας. Και φυσικά το σώμα μας. Το σώμα έχει έρθει πολύ μπροστά τα τελευταία χρόνια. Όπως έλεγε και ο Μερλό-Ποντί, με το σώμα ερχόμαστε στον κόσμο.
Αν ένας άνθρωπος ξεπεράσει μια μορφή κατάθλιψης, πώς μπορεί να εξελιχθεί;
Β. Ρ.: Η ψυχανάλυση δεν σου δείχνει έτοιμο τον δρόμο. Σου δίνει, όμως, τη δυνατότητα να τον βρεις εσύ. Σαν να βρίσκεσαι σε ένα δάσος και να αναζητάς το δικό σου ξέφωτο. Αυτή είναι η ουσία.
Στην ανάλυση, η πρωτοκαθεδρία δεν ανήκει στον αναλυτή. Για πολλά χρόνια κυριάρχησε το έντονο φροϊδικό μοντέλο, όπου ο ψυχαναλυτής ερμήνευε τα πάντα. Σήμερα, δίνεται μεγαλύτερη σημασία στον τρόπο που το ίδιο το άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο, στο εδώ και στο τώρα.
Ο χρόνος πώς λειτουργεί μέσα στην ψυχανάλυση;
Β. Ρ.: Στην ανάλυση ο χρόνος είναι συμπυκνωμένος. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον συνυπάρχουν. Δεν είμαι μόνο αυτή που μιλά τώρα· είμαι όλα όσα κουβαλώ και όλα όσα προβάλλω στο μέλλον.
Το ίδιο ισχύει και για εσάς. Δεν είστε μόνο η δημοσιογράφος που παίρνει συνέντευξη αυτή τη στιγμή. Είστε όλα όσα έχετε ζήσει μέχρι σήμερα και όλα όσα ονειρεύεστε.
Ο χρόνος, ως αριθμός, είναι πραγματικός;
Β. Ρ.: Ο χρόνος έχει πολλές διαστάσεις. Υπάρχει ο χρόνος του ρολογιού, αλλά υπάρχει και ο βιωματικός χρόνος. Όταν περιμένουμε ένα αγαπημένο πρόσωπο, ο χρόνος μοιάζει να κυλά πιο αργά. Όταν βρισκόμαστε σε μια ουρά, μοιάζει ατελείωτος. Ο χρόνος είναι και εσωτερικό βίωμα.
Σε ψυχικές καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη, ο άνθρωπος εγκλωβίζεται στο παρελθόν και δυσκολεύεται να δει το μέλλον. Γι’ αυτό λέμε ότι ο καταθλιπτικός βασανίζεται στον «αιώνα του απόντος».
Ο χρόνος δίνει ελπίδα;
Β. Ρ.: Ναι. Ο χρόνος δίνει ελπίδα γιατί μας δίνει τη δυνατότητα της αλλαγής. Ο άνθρωπος έρχεται από τη φύση του αντιμέτωπος με την απώλεια και τη θνητότητα. Η ελπίδα είναι αυτό που μας επιτρέπει να προβάλλουμε στο μέλλον και να ζούμε πιο αυθεντικά.
Υπάρχει πρόληψη στην ψυχική υγεία;
Β. Ρ.: Η πρόληψη είναι η μέριμνα εαυτού. Να φροντίζουμε τον εαυτό μας ψυχικά και σωματικά, χωρίς υπερβολές. Να μην αφήνουμε όσα μας δυσκολεύουν να συσσωρεύονται. Αν δεν φροντίσουμε πρώτα εμάς, δεν μπορούμε να φροντίσουμε και τους άλλους.
Ακολουθήστε μας στο κανάλι μας στο YouTube και στο Healthweb.gr για περισσότερες εκπομπές Opinion Health.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!