Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια βιώνει μια ραγδαία δημογραφική συρρίκνωση: μειώσεις στις γεννήσεις, γήρανση του πληθυσμού και συρρίκνωση του ενεργού εργατικού δυναμικού. Το φαινόμενο αυτό έχει πέρα από οικονομικές, και σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις: μικρότερη ανανέωση του πληθυσμού, πιέσεις στο ασφαλιστικό και στο σύστημα υγείας, συρρίκνωση των νέων οικογενειών και του εργατικού δυναμικού. Η κυβέρνηση, με την Δόμνα Μιχαηλίδου επικεφαλής του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, αναγνωρίζει ότι το δημογραφικό δεν λύνεται με ένα μόνο μέτρο. Όπως έχει δηλώσει, «δεν υπάρχει μαγικό ραβδί» — απαιτείται ένα συνεκτικό πλέγμα δράσεων και πολιτικών.
Τι εξαγγέλλει η κυβέρνηση
Σχολές Γονέων — ψυχοκοινωνική στήριξη νέων ζευγαριών
Μια από τις σημαντικές εξαγγελίες είναι η δημιουργία των Σχολές Γονέων, οι οποίες προβλέπεται να λειτουργήσουν εντός του 2026. Αυτές έρχονται ως μια «αναγέννηση» ενός θεσμού που είχε εγκαταλειφθεί — με στόχο να παρέχουν ψυχοκοινωνική στήριξη σε νέα ζευγάρια, να ενδυναμώσουν τον θεσμό της οικογένειας και να μεταδώσουν το αίσθημα ασφάλειας σε όσους επιλέγουν να κάνουν παιδιά. Η πρωτοβουλία αυτή δεν στοχεύει απλώς στην οικονομική ενίσχυση, αλλά στη στήριξη της οικογένειας ως δομής — με γνώση, καθοδήγηση και κοινωνική φροντίδα.
Οικονομικά κίνητρα και φορολογική ελάφρυνση
Η κυβέρνηση έχει θεσπίσει ένα «συνεκτικό πλαίσιο έμμεσης ενίσχυσης» με φορολογικές ελαφρύνσεις και οικονομικά κίνητρα για τις πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες, σε πολύτεκνη οικογένεια «επιστρέφονται» μέσω φορολογικών απαλλαγών έως τέσσερις μισθοί, ενώ σε τρίτεκνη έως τρεις μισθοί. Τα οικονομικά μέσα, όμως, συνοδεύονται και από βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών — παιδεία, προσχολική αγωγή, βρεφονηπιακοί σταθμοί — ώστε η απόφαση για παιδί να μην «φορτώνει» υπερβολικά το νοικοκυριό.
Ποιοτικές υπηρεσίες για οικογένειες και ΑμεΑ
Η στρατηγική της κυβέρνησης δεν περιορίζεται στις «τυπικές» οικογένειες. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε οικογένειες με παιδί ΑΜΕΑ, με ενίσχυση της ειδικής εκπαίδευσης, καλύτερη πρόσβαση σε υπηρεσίες και περισσότερη υποστήριξη, όπως μέσω των ΚΔΑΠ, του ΕΟΠΥ, του Προσωπικού Βοηθού και μέτρων προσβασιμότητας. Επίσης, η ενίσχυση της προσχολικής αγωγής, η επέκταση των βρεφονηπιακών σταθμών και η αναβάθμιση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών υποδομών αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδίου.
Η φιλοσοφία πίσω από τα μέτρα
Όπως εξήγησε η Δόμνα Μιχαηλίδου, το δημογραφικό δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά μόνο με χρήματα — απαιτείται «κουλτούρα» που να ενθαρρύνει τη δημιουργία οικογένειας. Η προσπάθεια δεν έχει μόνο οικονομικό ή κοινωνικό χαρακτήρα, αλλά και συμβολικό — πρόκειται για μια προσπάθεια να ανατραπεί η αναβλητικότητα που χαρακτηρίζει πολλά νέα ζευγάρια σήμερα, λόγω του υψηλού κόστους ζωής, της αβεβαιότητας, της έλλειψης στέγης ή υποστήριξης. Η στέγαση, για παράδειγμα, βρίσκεται στο επίκεντρο των κυβερνητικών πολιτικών — μέσω προγραμμάτων για κοινωνική στέγη, κοινωνική αντιπαροχή και φορολογικά κίνητρα — προκειμένου τα νέα ζευγάρια να μπορούν να αποκτήσουν πρώτο σπίτι πριν αποκτήσουν παιδιά.
Προκλήσεις και πραγματισμός
Η κυβέρνηση επισήμανε ότι δεν υπάρχει «μαγική λύση»: το δημογραφικό είναι σύνθετο πρόβλημα, με οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές διαστάσεις. Τα μέτρα που προτείνονται δεν απευθύνονται μόνο σε νέες μητέρες ή ζευγάρια με χαμηλό εισόδημα — στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο που να μπορεί να στηρίξει οποιαδήποτε οικογένεια, ώστε η επιλογή για παιδί να μην είναι βάρος αλλά εφικτός προγραμματισμός. Επιπλέον, απαιτείται συνεργασία κράτους, ιδιωτικού τομέα και κοινωνίας — καθώς το δημογραφικό δεν είναι μόνο κυβερνητικό ζήτημα, αλλά συλλογική ευθύνη.
Στην ημερίδα με θέμα «Το δημογραφικό και η Ελλάδα του 2040: Οικογένεια, οικονομία, σύγχρονος τρόπος ζωής» — όπου παρουσιάστηκαν οι παραπάνω πρωτοβουλίες — έγινε σαφές ότι η δημογραφική πρόκληση δεν αφορά μόνο το παρόν, αλλά το μέλλον της χώρας: οικονομία, εργασία, κοινωνική συνοχή, ασφάλιση.
Με δεδομένο ότι πολλές ανεπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα — και ότι συχνά τα χρήματα δεν αρκούν για να αλλάξουν τις γεννήσεις — η Ελλάδα φαίνεται να κινείται προς μια ολοκληρωμένη προσέγγιση: οικονομικά κίνητρα, υποδομές, κοινωνική υποστήριξη, πολιτισμική αλλαγή.
Η δημιουργία των Σχολών Γονέων δείχνει ότι η προσέγγιση δεν είναι «πακέτο» επιδομάτων, αλλά προσπάθεια αναγέννησης της θεώρησης της οικογένειας, της ευθύνης, της ασφάλειας — θεμέλια για να αποφασίσει κάποιος να κάνει παιδί.
Οι εξαγγελίες της Δόμνας Μιχαηλίδου και της κυβέρνησης για το δημογραφικό αποτελούν — ίσως — την πιο ολοκληρωμένη και πολυδιάστατη προσέγγιση που έχει επιχειρηθεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Με οικονομικά κίνητρα, στήριξη στην παιδεία και την προσχολική φροντίδα, μέριμνα για ΑμεΑ, στέγαση και κοινωνική υποστήριξη, η προσπάθεια στοχεύει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου η απόφαση για οικογένεια δεν θα είναι βάρος, αλλά επιλογή.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!