Obamacare: Η κρίση του κάτω από το νέο σχέδιο του Donald Trump

Η αμερικανική μεταρρύθμιση της υγειονομικής ασφάλισης γνωστή ως Affordable Care Act — ή «Obamacare» — αντιμετωπίζει σήμερα μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της. Το νέο σχέδιο που προωθεί ο πρόεδρος Donald Trump, μαζί με τη συμπολίτευση των Ρεπουμπλικάνων, έχει σκοπό να αλλάξει ριζικά τον τρόπο χρηματοδότησης της ασφάλισης υγείας και να κατευθύνει τα ομοσπονδιακά κεφάλαια όχι προς τις ασφαλιστικές εταιρείες αλλά απευθείας στους καταναλωτές.

Κατά την πρόταση, το κράτος θα μεταφέρει τις επιδοτήσεις που μέχρι τώρα κατευθύνονταν στις ασφαλιστικές εταιρείες, σε ειδικούς λογαριασμούς των πολιτών — λογαριασμούς υψηλής εκπιπτόμενης συμμετοχής (Health Savings Accounts, HSAs) ή ευέλικτους λογαριασμούς δαπανών (Flexible Spending Accounts, FSAs). Με αυτόν τον τρόπο, οι υπεύθυνοι θέλουν να ενισχύσουν την «ελευθερία επιλογής» των πολιτών και να περιορίσουν τα κέρδη των ασφαλιστικών.

Ωστόσο, οι ειδικοί της υγείας εκπέμπουν «κόκκινη» για το ενδεχόμενο να οδηγήσει αυτή η μεταρρύθμιση σε κατάρρευση των αγορών που λειτουργούν υπό το ACA. Η βασική ανησυχία: αν οι πιο υγιείς καταναλωτές επιλέξουν φθηνότερα σχέδια εκτός των κανόνων της ACA ή αποκτήσουν μόνον ελάχιστη κάλυψη, τότε στο σύστημα θα μείνουν αναλογικά περισσότεροι βαριά πάσχοντες. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει το λεγόμενο «death spiral»: οι ασφαλιστικές θα αυξάνουν συνέχεια τα ασφάλιστρα, θα φεύγουν από τις αγορές, και τελικά η επιλογή ενός σχεδίου θα γίνει σχεδόν αδύνατη.

Πώς μεταφράζεται αυτό στο πρακτικό επίπεδο

Στην πράξη, με το υφιστάμενο σύστημα, οι οποιεσδήποτε αλλαγές στο μείγμα των ασφαλισμένων — π.χ. λιγότεροι υγιείς, περισσότεροι ασθενείς — επηρεάζουν άμεσα το κόστος. Το νέο μοντέλο ενθαρρύνει ιδιαιτέρως τους υγιείς να επιλέγουν φθηνές καλύψεις ή να εκμεταλλεύονται τα χρήματα που θα τους δοθούν, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να ενταχθούν στο πλήρες πλαίσιο της ACA. Έτσι, όσοι μένουν στο σύστημα ACA είναι πιθανότερο να έχουν περισσότερες ανάγκες, άρα να κοστίζουν περισσότερο. Οι ασφαλιστικές θα βρουν ότι η κάλυψη στο ACA είναι οικονομικά μη βιώσιμη.

Επιπλέον, η λογική ότι η «απελευθέρωση της αγοράς» θα οδηγήσει σε πτώση τιμών μέσω ανταγωνισμού κρίνεται στην πράξη αμφίβολη, καθώς οι καταναλωτές δεν έχουν πάντα τα απαραίτητα εργαλεία για να συγκρίνουν τιμές, ποιότητα κάλυψης και υπηρεσίες. Με άλλα λόγια, η «απαλλαγή» από υπηρεσίες, έλεγχο κόστους ή υποχρεωτική κάλυψη δεν εγγυάται μείωση των εξόδων – το αντίθετο μπορεί να συμβεί.

Τι σημαίνει για τους ασφαλισμένους και το σύστημα

Για τους απλούς πολίτες, η αλλαγή μπορεί να σημαίνει: μεγαλύτερη επιλογή, αλλά και μεγαλύτερο ρίσκο. Ένα άτομο με καλή υγεία μπορεί να επωφεληθεί — να πάρει χρήματα και να επιλέξει μικρότερο κόστος. Όμως αν στη συνέχεια αποκτήσει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, μπορεί να βρεθεί σε δυσχερή θέση: υψηλά κόστη, περιορισμένη κάλυψη, δυσκολία αλλαγής σχεδίου. Το σύστημα από την πλευρά του μπορεί να αντιμετωπίσει εκροές ασφαλιστικών, αύξηση ασφάλτρων, περιορισμό σχεδίων. Τελικά, η επιλογή να «παρακάμψουμε» το σημερινό μοντέλο ενδέχεται να οδηγήσει σε πιο ασταθές σύστημα, ή ακόμη σε μείωση της συμμετοχής και κατά συνέπεια σε μειωμένη κάλυψη του πληθυσμού.

Γιατί αυτή η πρόταση τώρα;

Η πολιτική ατζέντα είναι σαφής: οι Ρεπουμπλικάνοι ζητούν να αντικαταστήσουν ή έστω να μειώσουν τον ρόλο της ACA, προωθώντας περισσότερο «αγορά με επιλογές». Με το νέο σχέδιο, προωθείται η λογική ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες λαμβάνουν υπερβολικές επιχορηγήσεις και κέρδη, και οι πολίτες δεν έχουν αρκετή ελευθερία. Παράλληλα, οι αυξημένες επιδοτήσεις που εισήχθησαν το 2021 λήγουν σύντομα, γεγονός που αυξάνει τη χρονική πίεση για αλλαγές.

Κίνδυνοι και αντιδράσεις

Οι δημοκρατικοί και οργανώσεις των καταναλωτών αντιδρούν έντονα, υποστηρίζοντας ότι η αλλαγή δεν είναι απλώς βελτίωση αλλά διάλυση του ασφαλιστικού πλαισίου. Σημειώνουν ότι η επιβολή των αλλαγών σε σύντομο χρονικό διάστημα ενδέχεται να δημιουργήσει χάος στους ασφαλισμένους, ιδιαίτερα στις ομάδες με περιορισμένους πόρους ή χρόνια προβλήματα υγείας. Επαγγελματίες του χώρου επισημαίνουν πως η έλλειψη χρόνου για σχεδιασμό, οι αλλαγές στις αγορές και η ανάγκη φυσικής ισορροπίας του ρίσκου είναι σημαντικοί παράγοντες που μπορούν να επιδεινώσουν το ενδεχόμενο κατάρρευσης.

Τι πρέπει να προσέξουμε;

• Η διάρκεια έως την έναρξη της επόμενης περιόδου εγγραφών είναι περιορισμένη — κάθε αλλαγή πρέπει να εφαρμόζεται γρήγορα έξω από τις καθιερωμένες διαδικασίες.

• Οι καταναλωτές θα χρειάζονται περισσότερη ενημέρωση για να κατανοήσουν τα νέα σχέδια, τις επιλογές τους και τα ρίσκα.

• Τα κράτη και οι ασφαλιστές θα πρέπει να αναπροσαρμόσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο: ποιοι μένουν στο σύστημα, ποιοι το εγκαταλείπουν, ποιο είναι το κόστος για όλους.

• Η πολιτική αντιπαράθεση θα ενταθεί — η μεταρρύθμιση της υγείας παραμένει κεντρικό ζήτημα και θα επηρεάσει προεκλογικές συμπεριφορές.

Το νέο σχέδιο για την υγεία που προωθείται υπό τον Donald Trump θέτει σε δοκιμασία το θεμέλιο του Affordable Care Act. Η απόφαση να μεταφερθούν πόροι απευθείας στους καταναλωτές, αντί των ασφαλιστικών εταιρειών, ανοίγει έναν μεγάλο διάδρομο αλλαγών — με πιθανές θετικές όψεις, αλλά και σημαντικά ρίσκα. Αν οι υγιείς αποχωρήσουν ή επιλέξουν ελάχιστα καλυπτόμενα σχέδια, το σύστημα μπορεί να χάσει τη σταθερότητα που είχε έως τώρα.

Με άλλα λόγια, η «μεταρρύθμιση» ενδέχεται να αποδειχθεί περισσότερο αποσπασματική παρά σταθεροποιητική — και να επιτείνει, αντί να λύσει, τα προβλήματα κάλυψης και κόστους. Η επόμενη περίοδος θα δείξει κατά πόσο θα επιτευχθούν οι στόχοι ή θα σημειωθεί αναταραχή στην ασφαλιστική αγορά υγείας.