Πώς η ρύπανση σκοτώνει τη μνήμη: 626 000 θάνατοι από άνοια συνδέονται με τον αέρα που αναπνέουμε

Σε μια εποχή όπου η δημόσια υγεία βρίσκεται στο επίκεντρο παγκόσμιων συζητήσεων, οι εξελίξεις της 23ης Οκτωβρίου 2025 αναδεικνύουν τη διασύνδεση ανάμεσα στην επιστήμη, την τεχνολογία και την πολιτική. Από την επίδραση της ρύπανσης στην υγεία του εγκεφάλου, μέχρι τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης για πρόβλεψη ασθενειών και την ανάγκη ενίσχυσης διεθνούς επιτήρησης για νέες επιδημίες — η έννοια της «πολιτικής υγείας» αποκτά νέα διάσταση. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα διαμορφώνουν όχι μόνο τα συστήματα υγείας, αλλά και το ίδιο το μέλλον της ανθρώπινης ζωής σε έναν πλανήτη που αλλάζει.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται πλέον όχι μόνο για εκατομμύρια καρδιοαναπνευστικούς θανάτους, αλλά και για περίπου 626 000 θανάτους ετησίως από άνοια, σύμφωνα με νέα διεθνή ανάλυση του State of Global Air (SoGA), που δημοσιεύτηκε σε συνεργασία με το Health Effects Institute και την UNICEF.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι τα αιωρούμενα σωματίδια PM2.5, που προέρχονται από οχήματα, βιομηχανίες και καύση καυσίμων, μπορούν να διεισδύσουν στον εγκέφαλο μέσω του αίματος και να προκαλέσουν φλεγμονή, οξειδωτικό στρες και νευροεκφυλισμό, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο νόσου Alzheimer και άλλων μορφών άνοιας.

Το 2021, η ρύπανση του αέρα εκτιμάται ότι προκάλεσε 8,1 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως, εκ των οποίων περισσότεροι από 1,8 εκατομμύρια αφορούσαν παιδιά κάτω των πέντε ετών. Πρόκειται για τη δεύτερη σημαντικότερη αιτία πρόωρων θανάτων παγκοσμίως, μετά το κάπνισμα.

Η έκθεση αναφέρει ότι οι ηλικιωμένοι και οι κάτοικοι φτωχών ή πυκνοκατοικημένων περιοχών είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι, καθώς οι συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων συχνά υπερβαίνουν κατά πολύ τα όρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Οι ερευνητές τονίζουν ότι οι επιπτώσεις της ρύπανσης δεν περιορίζονται στους πνεύμονες, αλλά επηρεάζουν την καρδιά, τον εγκέφαλο και τη γνωστική λειτουργία.

Η μείωση των επιπέδων PM2.5, όπως αποδεικνύουν χώρες που επένδυσαν σε καθαρή ενέργεια και πράσινες πολιτικές, μπορεί να έχει άμεσα οφέλη για τη δημόσια υγεία και τη νοητική γήρανση.

Η επικεφαλής της έκθεσης δήλωσε ότι η ρύπανση του αέρα «πρέπει να θεωρείται παράγοντας κινδύνου για τη γνωστική παρακμή, ακριβώς όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση ή η παχυσαρκία».