Οι Έλληνες έφηβοι πρωταθλητές σε αλκοόλ, κάπνισμα και τζόγο – Πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε επικίνδυνες συνήθειες

Σημαντική μερίδα 16χρονων μαθητών στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη κάνουν χρήση ουσιών, καταναλώνουν αλκοόλ, καπνίζουν ή επιδίδονται σε τυχερά παιχνίδια και υπερβολική ενασχόληση με τα social media και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, συμπεριφορές που απειλούν τη σωματική και ψυχοκοινωνική τους υγεία.

Αυτό προκύπτει από την έρευνα ESPAD 2024, που διεξάγεται σε 37 χώρες σε συνεργασία με τον Οργανισμό της ΕΕ για τα Ναρκωτικά (EUDA).
Στην Ελλάδα την υλοποιεί το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «Κώστας Στεφανής» (ΕΠΙΨΥ), το οποίο επαναλαμβάνει τη συμμετοχή του για 7η συνεχή τετραετία.

Οι Έλληνες έφηβοι πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο

Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι δείκτες στην Ελλάδα το 2024 είναι πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο:

• στη χρήση κάνναβης και στην ευκολία πρόσβασης σε αυτή,

• στην κατανάλωση αλκοόλ (με εξαίρεση τη μέθη, όπου η Ελλάδα κινείται κοντά στον μέσο όρο),

• στο κάπνισμα παραδοσιακών και ηλεκτρονικών/vape τσιγάρων,

• στην ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια, με εξαίρεση τον πιθανό εθισμό, όπου τα ποσοστά είναι κοντά στον μέσο όρο.

Διαχρονικά, τα ελληνικά ποσοστά το 2024 είναι αυξημένα σε όλους σχεδόν τους δείκτες που αφορούν ουσίες, αλκοόλ, κάπνισμα, τυχερά παιχνίδια και ψηφιακές συμπεριφορές.

Χρήση ουσιών

Ένας στους οκτώ (13%) 16χρονους στην Ελλάδα έχει κάνει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας, κυρίως κάνναβης (11%).
Ένας στους τρεις (34%) θεωρεί ότι θα του ήταν εύκολο να βρει κάνναβη, ενώ πολύ πρόσφατη χρήση (τελευταίου μήνα) αναφέρει το 6,2%.

Πρώιμη χρήση (έως 13 ετών) δηλώνει το 2%, ενώ το 4,2% όσων έκαναν χρήση τον τελευταίο χρόνο εμφανίζουν προβληματική χρήση.
Χρήση άλλων ουσιών (εκτός κάνναβης) αναφέρει το 4,8%.

Το ποσοστό χρήσης παράνομων ουσιών αυξήθηκε θεαματικά από 9,4% το 2019 σε 13% το 2024, το υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας 25ετίας.

Εισπνεόμενες ουσίες

Ένας στους 9 (11%) έχει κάνει χρήση εισπνεόμενης ουσίας (όπως κόλλα, σπρέι ή βενζίνη) για να αλλάξει τη διάθεσή του.
Το ποσοστό μειώνεται σταδιακά, φτάνοντας το χαμηλότερο επίπεδο 12ετίας, με τη μείωση να εντοπίζεται κυρίως στα αγόρια.

Παρά τη μείωση, η Ελλάδα παραμένει πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (7,5%).

Ψυχοδραστικά φάρμακα

Ένας στους 7 (15%) έχει κάνει μη ιατρική χρήση συνταγογραφούμενου ηρεμιστικού, υπνωτικού ή οπιοειδούς παυσίπονου.
Ένας στους 10 (10%) έχει κάνει μη ιατρική χρήση οπιοειδούς και ένας στους 13 (7,8%) ηρεμιστικού ή υπνωτικού.
Ένας στους 4 (26%) θεωρεί εύκολη την πρόσβαση σε τέτοια φάρμακα.

Η χρήση ηρεμιστικών/υπνωτικών διπλασιάστηκε από 3,5% το 2019 σε 7,8% το 2024, ενώ συνολικά τα ελληνικά ποσοστά (15%) είναι παρόμοια με τον μέσο όρο της ESPAD (14%).

Οινοπνευματώδη

Εννέα στους 10 (86%) 16χρονους έχουν καταναλώσει αλκοόλ, ενώ τρεις στους 5 (59%) αναφέρουν πολύ πρόσφατη κατανάλωση.
Ένας στους 3 (37%) έχει πιει 5+ ποτά στη σειρά και ένας στους 8 (13%) έχει μεθύσει τον τελευταίο μήνα.

Αν και το ποσοστό κατανάλωσης μειώθηκε στα χαμηλότερα επίπεδα 25ετίας (86%), αυξήθηκε η υπερβολική κατανάλωση (από 32% το 2019 σε 37% το 2024) και η μέθη (από 10% σε 13%).
Οι περισσότεροι δείκτες για το αλκοόλ παραμένουν πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Κάπνισμα

Περισσότεροι από τους μισούς (54%) έχουν καπνίσει παραδοσιακό ή ηλεκτρονικό/vape τσιγάρο.
Ένας στους 3 (36%) καπνίζει πρόσφατα και ένας στους 5 (19%) καθημερινά.
Το 9% καπνίζει ηλεκτρονικά τσιγάρα σε καθημερινή βάση.

Δύο στους 3 (65%) θεωρούν εύκολη την πρόσβαση σε παραδοσιακό τσιγάρο και τρεις στους 4 (77%) σε vape.
Το ποσοστό καπνίσματος αυξήθηκε σημαντικά, από 43% το 2019 σε 54% το 2024, υπερβαίνοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (48%).

Τυχερά παιχνίδια

Ένας στους 3 (36%) έχει παίξει ή στοιχηματίσει χρήματα τους τελευταίους 12 μήνες.
Οι εννιά στους 10 (92%) έπαιξαν σε επίγειο κατάστημα, ενώ τρεις στους 4 (72%) σε διαδικτυακή πλατφόρμα.

Ένας στους 14 (7%) θεωρείται πιθανά εθισμένος.
Η συμμετοχή σε τζόγο αυξήθηκε από 33% το 2019 σε 36% το 2024 — σαφώς πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (22%).

Ηλεκτρονικά παιχνίδια

Τρεις στους 4 (71%) έπαιξαν ηλεκτρονικά παιχνίδια τον τελευταίο μήνα.
Ένας στους 11 (9,2%) παίζει πάνω από 4 ώρες σε σχολική μέρα, ενώ ένας στους 5 (21%) αντιμετωπίζει προβλήματα υπερβολικής ενασχόλησης (όπως ευερεθιστότητα ή συγκρούσεις με γονείς).

Το ποσοστό αυξήθηκε σημαντικά από 59% το 2019 σε 71% το 2024, κυρίως στα κορίτσια, αν και παραμένει χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Σχεδόν οι μισοί (48%) δηλώνουν προβλήματα από υπερβολική χρήση των social media — αύξηση από 36% το 2015 και 44% το 2019.
Η τάση αφορά και τα δύο φύλα.

Τα ποσοστά στην Ελλάδα συμβαδίζουν με τα ευρωπαϊκά (47%-48%), με παρόμοια αύξηση την τελευταία δεκαετία, ειδικά μεταξύ 2015-2019.

Η έρευνα ESPAD 2024 δείχνει ότι οι Έλληνες έφηβοι εξακολουθούν να υπερβαίνουν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε αλκοόλ, κάπνισμα και τζόγο, ενώ εμφανίζουν αυξητικές τάσεις σε ουσίες και φάρμακα.
Η ανάγκη για πρόληψη, ενημέρωση και γονεϊκή συμμετοχή είναι πιο επιτακτική από ποτέ.