Επηρεάζει η πανσέληνος τον εμμηνορροϊκό κύκλο;

Πολλές γυναίκες έχουν αναρωτηθεί κάποια στιγμή γιατί η περίοδός τους φαίνεται να «έρχεται» κοντά στην πανσέληνο ή στη νέα σελήνη. Η ομοιότητα μεταξύ του κύκλου της Σελήνης (29,5 ημέρες) και του μέσου εμμηνορροϊκού κύκλου (περίπου 28 ημέρες) έχει τροφοδοτήσει για αιώνες τη θεωρία ότι υπάρχει κάποια φυσική σύνδεση μεταξύ τους. Όμως, τι λέει η επιστήμη σήμερα και η πανσέληνος πράγματι επηρεάζει την έμμηνο ρύση;

Μια νέα μελέτη φέρνει ξανά το θέμα στο προσκήνιο

Πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances από ερευνητές του Πανεπιστημίου Julius-Maximilians του Würzburg στη Γερμανία, εξέτασε αν οι φάσεις της Σελήνης επηρεάζουν πραγματικά τον εμμηνορροϊκό κύκλο. Η ομάδα, με επικεφαλής τη νευροβιολόγο Charlotte Helfrich-Förster, ανέλυσε ημερολόγια εμμηνορροϊκών κύκλων 176 γυναικών από την Ευρώπη, καμία εκ των οποίων δεν χρησιμοποιούσε αντισυλληπτικά.

Οι ερευνητές συνέκριναν τις ημερομηνίες έναρξης των περιόδων με διάφορους σεληνιακούς κύκλους — όπως οι φάσεις της Σελήνης, οι χρονικές στιγμές που βρίσκεται πλησιέστερα στη Γη, καθώς και τις περιόδους εκλείψεων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πριν το 2010, υπήρχαν κάποιες συσχετίσεις ανάμεσα σε περιόδους και φάσεις της Σελήνης (κυρίως πανσέληνο ή νέα σελήνη). Όμως, μετά το 2010, οι συσχετίσεις αυτές έγιναν πολύ πιο αδύναμες.

Οι επιστήμονες υποθέτουν πως η τεχνητή νυχτερινή φωταγώγηση — από LED, οθόνες κινητών και ηλεκτρονικών συσκευών — ίσως να έχει «διακόψει» τη φυσική αυτή αρμονία ανάμεσα στο σώμα και τη Σελήνη.

Περιορισμοί και αντιδράσεις από άλλους ειδικούς

Αν και η μελέτη προκάλεσε ενδιαφέρον, πολλοί ειδικοί είναι επιφυλακτικοί. Ο γυναικολόγος και ερευνητής του Πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ Gino Pecoraro σημείωσε ότι η έρευνα στηρίχθηκε σε αυτοαναφερόμενα δεδομένα και σχετικά μικρό δείγμα. Η ερευνήτρια Emmallee Ford από το Πανεπιστήμιο του Newcastle τόνισε ότι, όταν κάποιος αναζητά πολλές πιθανές συνδέσεις μεταξύ κύκλων (σεληνιακών, ορμονικών, χρονικών), είναι πιο εύκολο να βρεθούν συμπτώσεις χωρίς πραγματική αιτιώδη σχέση. Εξάλλου, οι έμμηνοι κύκλοι είναι συχνά ακανόνιστοι και επηρεάζονται από δεκάδες παράγοντες όπως το άγχος, η ηλικία, η διατροφή, τα φάρμακα και οι ορμονικές διαταραχές.

Τι θεωρείται «φυσιολογικός» κύκλος

Ένας εμμηνορροϊκός κύκλος διαρκεί συνήθως από 21 έως 35 ημέρες, και η διάρκεια ή η ένταση της περιόδου μπορεί να διαφέρει σημαντικά από γυναίκα σε γυναίκα. Οποιαδήποτε σύγκλιση με τον κύκλο της Σελήνης μπορεί να είναι απλώς σύμπτωση. Οι ορμόνες οιστρογόνο και προγεστερόνη ελέγχουν πότε θα συμβεί η ωορρηξία και η περίοδος. Όταν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί, η μήτρα αποβάλλει το ενδομήτριο, προκαλώντας αιμορραγία.

Η σχέση με τη Σελήνη – μύθος ή πραγματικότητα;

Παλαιότερες μελέτες της δεκαετίας του 1980 είχαν υποστηρίξει ότι υπήρχε συσχέτιση μεταξύ εμμηνορροϊκών και σεληνιακών κύκλων. Ωστόσο, οι νεότερες μεγάλες αναλύσεις δεδομένων — χάρη σε εφαρμογές καταγραφής περιόδου όπως το Clue — δεν βρήκαν καμία σύνδεση. Το 2017, το Clue δημοσίευσε ανάλυση 1,5 εκατομμυρίων χρηστριών, χωρίς να εντοπίσει καμία επαναλαμβανόμενη σύμπτωση μεταξύ φάσεων της Σελήνης και περιόδων.

Οι ερευνητές της νέας μελέτης υπέθεσαν ότι ενδέχεται οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις Γης–Σελήνης–Ήλιου να παίζουν κάποιο ρόλο, αλλά αστροφυσικοί όπως ο Jonti Horner από το Πανεπιστήμιο Southern Queensland απέρριψαν τη θεωρία αυτή ως ανεπαρκή επιστημονικά. Όπως εξήγησε, η διαφορά στη βαρυτική έλξη κατά τη διάρκεια του έτους είναι πολύ μικρή για να επηρεάσει βιολογικές λειτουργίες όπως η εμμηνορρυσία.

Τεχνητό φως και βιολογικοί ρυθμοί

Παρότι το φως της Σελήνης δύσκολα επηρεάζει τον ανθρώπινο οργανισμό, η έκθεση σε έντονο τεχνητό φως τη νύχτα μπορεί να επηρεάσει τον κιρκάδιο ρυθμό, δηλαδή το εσωτερικό «ρολόι» του σώματος που ρυθμίζει τις ορμόνες. Ο ερευνητής Sean Cain από το Πανεπιστήμιο Flinders σημείωσε ότι οι γυναίκες που εργάζονται σε βάρδιες με έντονο φωτισμό τη νύχτα παρουσιάζουν περισσότερες ανωμαλίες ή απουσία εμμήνου ρύσεως, πιθανότατα λόγω διαταραχής του κιρκάδιου ρυθμού. Η λύση; Περισσότερο φυσικό φως τη μέρα και απόλυτο σκοτάδι τη νύχτα για να διατηρείται η ορμονική ισορροπία.

Μπορούν οι περίοδοι να συγχρονιστούν μεταξύ συγκάτοικων;

Ένας άλλος δημοφιλής μύθος είναι ότι οι γυναίκες που ζουν ή περνούν πολύ χρόνο μαζί — όπως φίλες ή συγκάτοικοι — τείνουν να «συγχρονίζονται». Ωστόσο, οι έρευνες δείχνουν πως αυτός ο συγχρονισμός δεν υπάρχει. Οι πιθανότητες δύο γυναίκες να έχουν περίοδο ταυτόχρονα είναι απλώς θέμα πιθανότητας και χρονικής επικάλυψης.

Η Dr. Ford εξήγησε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος «θυμάται» πιο εύκολα τις φορές που οι κύκλοι συνέπεσαν και ξεχνά τις υπόλοιπες. Έτσι δημιουργείται η εντύπωση του συγχρονισμού. Οι τρέχουσες επιστημονικές ενδείξεις δεν υποστηρίζουν ότι η πανσέληνος ή η νέα σελήνη επηρεάζουν την έναρξη της περιόδου, ούτε ότι οι κύκλοι «συγχρονίζονται» μεταξύ φίλων ή συγκατοίκων.

Αυτό που όντως επηρεάζει τον εμμηνορροϊκό κύκλο είναι η υγεία, ο ύπνος, το φως, το στρες και η διατροφή. Εν τέλει, η Σελήνη μπορεί να παραμένει σύμβολο θηλυκότητας και ανανέωσης, αλλά οι περίοδοι μας ακολουθούν τον δικό τους, μοναδικό ρυθμό.