Τα συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικά: οξύς πυρετός που συνοδεύεται από έντονους πόνους στις αρθρώσεις — πόνοι που μπορεί να επιμείνουν για μήνες. Αν και ο ιός chikungunya σπάνια είναι θανατηφόρος, μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για νεογνά, ηλικιωμένους και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ο ιός μεταδίδεται μέσω τσιμπημάτων κουνουπιών, κυρίως των ειδών Aedes aegypti και Aedes albopictus, και είναι συχνός σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές της Ασίας, της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν αναφερθεί περιστατικά και σε πιο βόρεια γεωγραφικά πλάτη, όπως η Ευρώπη, ενώ πρόσφατα επιβεβαιώθηκε και κρούσμα στο Long Island της Νέας Υόρκης.
Οι πρόσφατες επιδημίες έχουν προκαλέσει ανησυχία στους υγειονομικούς φορείς παγκοσμίως. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ έχουν εκδώσει προειδοποιήσεις προς ταξιδιώτες που κατευθύνονται σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές, η Κούβα, η Κένυα, η Μαδαγασκάρη, η Σομαλία και η Σρι Λάνκα, καθώς και στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ της Κίνας, όπου σημειώθηκε πρόσφατα «πρωτοφανής» επιδημία.
Η κινεζική κυβέρνηση αναγκάστηκε να επιβάλει καραντίνα σε άτομα που θεωρούνταν πιθανά κρούσματα και να πραγματοποιήσει εκτεταμένους ψεκασμούς σε δημόσιους χώρους και κτίρια για να περιορίσει τη μετάδοση του ιού.
Μια παγκόσμια ανάλυση 86 επιδημιών
Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances, ερευνητές του Πανεπιστημίου Notre Dame ανέλυσαν 86 επιδημίες του ιού chikungunya σε όλο τον κόσμο, δημιουργώντας το μεγαλύτερο συγκριτικό σύνολο δεδομένων που έχει καταγραφεί ποτέ για τον ιό.
«Οι επιδημίες του chikungunya είναι απρόβλεπτες τόσο σε μέγεθος όσο και σε σοβαρότητα», δήλωσε ο Alex Perkins, καθηγητής επιδημιολογίας λοιμωδών νόσων και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Μπορεί να υπάρξει μια μικρή επιδημία με λίγα μόνο περιστατικά και, σε μια παρόμοια περιοχή, μια άλλη που να προσβάλει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Αυτή η αστάθεια κάνει τον σχεδιασμό της δημόσιας υγείας και την ανάπτυξη εμβολίων εξαιρετικά δύσκολους.»
Η ερευνητική ομάδα, υπό την καθοδήγηση του μεταδιδακτορικού επιστήμονα Alexander Meyer, συνέλεξε και ανακατασκεύασε δεδομένα από δεκάδες επιδημίες, προσπαθώντας να εντοπίσει μοτίβα στη μετάδοση και τη σοβαρότητα. «Αντί να εξετάζουμε κάθε επιδημία μεμονωμένα, αναλύσαμε πολλές μαζί – διαφορετικές σε έκταση και ένταση – ώστε να εντοπίσουμε κοινά χαρακτηριστικά και διαφορές», εξήγησε ο Meyer.
Ένας ιός που εκπλήσσει τους επιστήμονες
Ο ιός chikungunya εντοπίστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950. Από τότε, οι επιδημίες του έχουν γίνει συχνότερες και πιο εκτεταμένες, όμως παραμένουν σποραδικές και δύσκολα προβλέψιμες. Αυτό καθιστά δύσκολη την προετοιμασία των υγειονομικών αρχών και τη λήψη μέτρων πρόληψης.
Η μετάδοση του ιού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες — μεταξύ αυτών, οι κλιματικές συνθήκες παίζουν ρόλο, καθώς η ζέστη και η υγρασία ευνοούν την αναπαραγωγή των κουνουπιών. Παρ’ όλα αυτά, η μελέτη έδειξε ότι το κλίμα δεν είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που καθορίζει τη σοβαρότητα μιας επιδημίας.
Ο Perkins τόνισε ότι οι τοπικές συνθήκες έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία: «Η θερμοκρασία και οι βροχοπτώσεις μπορούν να μας δείξουν πού είναι πιθανές οι επιδημίες, αλλά όχι πόσο σοβαρές θα είναι. Παράγοντες όπως η ποιότητα των κατοικιών, η πυκνότητα των κουνουπιών και η αντίδραση των κοινοτήτων είναι καθοριστικοί. Επιπλέον, υπάρχει πάντα και το στοιχείο της τύχης – η τυχαιότητα είναι μέρος της ιστορίας.»
Η πρόκληση των εμβολίων
Μέχρι σήμερα, μόνο δύο εμβόλια κατά του chikungunya έχουν λάβει ρυθμιστική έγκριση, αλλά δεν είναι ευρέως διαθέσιμα στις περιοχές όπου ο ιός είναι ενδημικός.
Η ύπαρξη ενός τόσο εκτεταμένου συνόλου δεδομένων βοηθά στην ανάπτυξη πιο ακριβών μοντέλων πρόβλεψης, τα οποία είναι απαραίτητα για τον σχεδιασμό κλινικών δοκιμών εμβολίων. Οι εταιρείες που αναπτύσσουν εμβόλια χρειάζονται προβλέψεις για το πού θα εκδηλωθούν επιδημίες, ώστε να μπορέσουν να δοκιμάσουν εγκαίρως την αποτελεσματικότητα των υποψηφίων εμβολίων.
Νέα γνώση, καλύτερη προετοιμασία
Η μελέτη του Πανεπιστημίου Notre Dame δείχνει ότι η ανάλυση πολλών επιδημιών μαζί, και όχι η αποσπασματική μελέτη μεμονωμένων περιστατικών, μπορεί να προσφέρει πολύτιμα εργαλεία πρόληψης.
Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να βοηθήσει τις αρχές δημόσιας υγείας να προετοιμαστούν πιο αποτελεσματικά, να προστατεύσουν τις ευάλωτες ομάδες και να συμβάλουν στην επιτάχυνση της ανάπτυξης εμβολίων.
Ο ιός chikungunya μπορεί να μην είναι τόσο γνωστός όσο άλλοι ιοί που μεταδίδονται από κουνούπια, όπως ο δάγκειος ή ο ιός Ζίκα, αλλά η νέα έρευνα δείχνει ξεκάθαρα ότι η απρόβλεπτη φύση του τον καθιστά μια μεγάλη πρόκληση για τη δημόσια υγεία — και ταυτόχρονα, ένα σημαντικό επιστημονικό παζλ που αξίζει να λυθεί.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!