Περπάτημα: Επηρεάζει τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε τους ήχους

Μπορεί μια τόσο απλή καθημερινή δραστηριότητα, όπως το περπάτημα, να αλλάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τους ήχους γύρω μας; Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό JNeurosci, η απάντηση είναι ναι. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Zhejiang στην Κίνα και το Πανεπιστήμιο του Würzburg στη Γερμανία διαπίστωσαν ότι η κατεύθυνση και η κίνηση του περπατήματος μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τα ηχητικά ερεθίσματα.

Το πείραμα

Η ομάδα με επικεφαλής τον Liyu Cao και την Barbara Händel κάλεσε 30 εθελοντές να περπατήσουν σε μια διαδρομή σχήματος «8», την ώρα που άκουγαν έναν συνεχή ήχο με μεταβαλλόμενη ένταση. Κατά τη διάρκεια του πειράματος, οι ερευνητές κατέγραψαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των συμμετεχόντων, ώστε να μελετήσουν πώς η κίνηση επηρεάζει την ακουστική επεξεργασία.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι νευρικές αποκρίσεις στους ήχους ήταν ισχυρότερες όταν οι άνθρωποι περπατούσαν, σε σύγκριση με όταν στέκονταν ακίνητοι ή κινούνταν επί τόπου χωρίς πραγματικό βάδισμα. Η διαφορά αυτή ήταν τόσο έντονη, όσο και οι αλλαγές που προέκυπταν από τη μεταβολή της έντασης του ήχου.

Ο ρόλος της κατεύθυνσης

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα ήταν ότι η κατεύθυνση του περπατήματος άλλαζε την αντίδραση του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, όταν οι συμμετέχοντες έκαναν μια στροφή προς τα δεξιά, οι αποκρίσεις σε ήχους που έφταναν από το δεξί αυτί ενισχύονταν στην αρχή της στροφής και στη συνέχεια καταστέλλονταν, σε σύγκριση με τους ήχους που έφταναν από το αριστερό αυτί.

Αυτό, σύμφωνα με τον Cao, ίσως αντικατοπτρίζει μια μεταβολή της προσοχής: ο εγκέφαλος προσαρμόζεται δυναμικά στις αλλαγές του περιβάλλοντος, δίνοντας έμφαση στους ήχους που σχετίζονται περισσότερο με την κατεύθυνση της κίνησης.

Ήχοι-«εκπλήξεις» και εγκέφαλος

Σε δεύτερη φάση, οι ερευνητές εισήγαγαν τυχαίες «εκρήξεις» τόνων μέσα στο ρεύμα του συνεχούς ήχου. Αυτές οι ξαφνικές αλλαγές αποδιοργάνωσαν την κανονική εγκεφαλική απόκριση και προκάλεσαν μια νέα, διαφορετική αντίδραση.

Και εδώ, το περπάτημα έκανε τη διαφορά: η αντίδραση ήταν πιο έντονη όταν οι συμμετέχοντες κινούνταν. Ωστόσο, το φαινόμενο ήταν πιο ισχυρό όταν οι ήχοι αυτοί ακούγονταν από το ένα αυτί μόνο, αντί και από τα δύο. Αυτό δείχνει ότι το νευρικό μας σύστημα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε ήχους που προέρχονται από τα «πλάγια», ειδικά όταν βρισκόμαστε σε κίνηση.

Το φίλτρο του εγκεφάλου

Συνδέοντας όλα τα ευρήματα, οι επιστήμονες προτείνουν μια ενδιαφέρουσα ερμηνεία: ο εγκέφαλος μπορεί να λειτουργεί σαν ένα φίλτρο κατά τη διάρκεια της κίνησης. Ενεργά καταστέλλει τους προβλέψιμους ήχους του περιβάλλοντος, όπως τα ίδια μας τα βήματα, και ταυτόχρονα ενισχύει την ευαισθησία σε απρόσμενους ήχους από τα πλάγια.

Αυτή η προσαρμογή έχει πρακτικό σκοπό: επιτρέπει πιο γρήγορη αντίδραση σε πιθανές απειλές ή εμπόδια και συμβάλλει σε πιο ασφαλή πλοήγηση μέσα σε ένα δυναμικό περιβάλλον.

Γιατί έχει σημασία αυτή η ανακάλυψη;

Η μελέτη αυτή ανοίγει τον δρόμο για νέες αντιλήψεις σχετικά με το πώς αλληλεπιδρούν οι αισθήσεις μας με την κίνηση. Μέχρι σήμερα, συχνά θεωρούσαμε ότι η επεξεργασία ήχων είναι σχετικά ανεξάρτητη από το περπάτημα. Ωστόσο, φαίνεται πως η φύση έχει σχεδιάσει το ακουστικό μας σύστημα να λειτουργεί βέλτιστα εν κινήσει.

Αυτό θα μπορούσε να έχει εφαρμογές σε διάφορους τομείς:

• Σχεδιασμός πιο αποτελεσματικών ακουστικών βοηθημάτων.

• Ανάπτυξη τεχνολογιών για την ασφάλεια των πεζών.

• Καλύτερη κατανόηση των νευρολογικών διαταραχών που επηρεάζουν την ισορροπία και την ακουστική αντίληψη.

Το περπάτημα δεν είναι απλώς μια φυσική δραστηριότητα, αλλά ένας δυναμικός παράγοντας που διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του. Ενισχύοντας την ευαισθησία μας στους ήχους που μπορεί να σηματοδοτούν κάτι απρόβλεπτο ή σημαντικό, μας βοηθά να κινούμαστε με μεγαλύτερη ασφάλεια και εγρήγορση.

Η μελέτη των Cao και Händel μας υπενθυμίζει ότι ακόμα και οι πιο καθημερινές πράξεις κρύβουν πολύπλοκες νευρολογικές διαδικασίες. Το περπάτημα, μια φαινομενικά απλή κίνηση, φαίνεται ότι «ξυπνά» τον εγκέφαλο, βελτιώνοντας την ακουστική μας προσοχή και την ικανότητα αντίδρασης σε ό,τι μας περιβάλλει.