Παρακίνηση: Το μυστικό της ευτυχίας κρύβεται στην αυτεπάρκεια

Τι είναι αυτό που μας κάνει να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας; Και τι μας παρακινεί να κάνουμε κάτι, είτε αυτό είναι σημαντικό είτε όχι; Αυτά τα ερωτήματα απασχόλησαν ερευνητές από το Τμήμα Ψυχολογίας του Νορβηγικού Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας (NTNU), οι οποίοι μελέτησαν πώς άνδρες και γυναίκες διαφέρουν – ή μοιάζουν – στην ευημερία και την παρακίνηση. Η μελέτη, με επικεφαλής τον καθηγητή Hermundur Sigmundsson, δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Acta Psychologica και φέρνει στο φως ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για το πώς τα δύο φύλα βιώνουν το αίσθημα επιτυχίας και αυτοπεποίθησης.

Οι άνδρες δείχνουν περισσότερη «πίστη στον εαυτό τους»

Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι άνδρες εμφανίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό την πεποίθηση ότι μπορούν να τα καταφέρουν. Οι ερευνητές χρησιμοποιούν τον όρο αυτεπάρκεια (self-efficacy) για να περιγράψουν αυτήν την αίσθηση βεβαιότητας πως κάποιος μπορεί να πετύχει έναν στόχο. Παράλληλα, οι άνδρες φάνηκε να είναι και πιο παθιασμένοι σε σχέση με τις γυναίκες, επιβεβαιώνοντας παλαιότερες μελέτες της ίδιας ομάδας. Ωστόσο, πέρα από αυτά τα δύο στοιχεία, οι διαφορές ανάμεσα στα φύλα δεν είναι μεγάλες.

Σημεία ομοιότητας ανάμεσα στα φύλα

Η έρευνα δεν εντόπισε διαφορές σε άλλους βασικούς παράγοντες που σχετίζονται με την ευημερία και την παρακίνηση:

• Επιμονή (grit), δηλαδή η ικανότητα να συνεχίζει κανείς παρά τις δυσκολίες.

• Growth mindset, δηλαδή η πεποίθηση ότι οι ικανότητες μπορούν να βελτιωθούν με προσπάθεια.

• Αίσθηση νοήματος στη ζωή.

• Flourishing, δηλαδή το πόσο καλά λειτουργεί και εξελίσσεται ένα άτομο στη διάρκεια του χρόνου.

• Ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζονται από θετικά ή αρνητικά συναισθήματα.

Αυτό δείχνει ότι, αν και υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις, σε γενικές γραμμές άνδρες και γυναίκες μοιράζονται πολλά κοινά στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται την ευημερία τους.

Το νόημα της ζωής και η αυτεπάρκεια στο επίκεντρο

Οι ερευνητές κατέληξαν ότι οι πιο καθοριστικοί παράγοντες για το να νιώθει κάποιος καλά με τον εαυτό του είναι:

• Η αίσθηση ότι η ζωή έχει νόημα, και

• Η αυτεπάρκεια, δηλαδή η πίστη ότι μπορεί να τα καταφέρει.

Όπως εξηγεί ο καθηγητής Sigmundsson, όσοι διαθέτουν υψηλή αυτεπάρκεια έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν θετικά συναισθήματα και να «ανθίσουν» ψυχολογικά. Με άλλα λόγια, η αυτοπεποίθηση πως θα πετύχεις είναι καθοριστική όχι μόνο για την επιτυχία, αλλά και για τη συνολική ψυχική ευημερία.

Πώς καλλιεργείται η αυτεπάρκεια

Η ανάπτυξη αυτής της δεξιότητας δεν γίνεται τυχαία. Οι μέντορες –γονείς, δάσκαλοι, προπονητές– παίζουν καθοριστικό ρόλο. Όταν ένα άτομο καλείται να αντιμετωπίσει προκλήσεις που ταιριάζουν με τις δεξιότητές του, μπορεί να μπει σε κατάσταση ροής (flow). Η εμπειρία της ροής ενισχύει την αίσθηση ικανότητας και συμβάλλει στην οικοδόμηση αυτοπεποίθησης. Αυτό, με τη σειρά του, ενθαρρύνει το άτομο να δοκιμάσει νέες προκλήσεις, τροφοδοτώντας έναν θετικό κύκλο εξέλιξης.

Η αλληλεπίδραση κινήτρων και ευημερίας

Η μελέτη υπογραμμίζει επίσης ότι η παρακίνηση (πάθος, επιμονή, αυτεπάρκεια, growth mindset) και η ευημερία (νόημα στη ζωή, άνθηση, θετικά συναισθήματα) δεν λειτουργούν ανεξάρτητα, αλλά αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Με απλά λόγια, για να νιώθει κανείς καλά, χρειάζεται και την εσωτερική ώθηση να προσπαθεί αλλά και την αίσθηση ότι η ζωή του έχει αξία. Όταν αυτά τα στοιχεία συνδυάζονται, το άτομο είναι πιο πιθανό να βιώσει υψηλά επίπεδα ευημερίας.

Περιορισμοί της μελέτης και επόμενα βήματα

Η έρευνα βασίστηκε σε 479 συμμετέχοντες από την Ισλανδία (336 γυναίκες και 143 άνδρες), με μέση ηλικία τα 32 έτη. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι τα αποτελέσματα επηρεάζονται από την ανισορροπία φύλου στο δείγμα, τις πολιτισμικές παραμέτρους αλλά και το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες αυτο-αξιολόγησαν την εμπειρία τους. Για τον λόγο αυτό, οι ερευνητές προτείνουν περαιτέρω μελέτες σε περισσότερους πολιτισμούς και πιο ισορροπημένα δείγματα, ώστε να εξαχθούν πιο γενικευμένα συμπεράσματα.

Η νέα μελέτη προσφέρει μια πολύτιμη ματιά στο πώς οι άνδρες και οι γυναίκες διαφοροποιούνται – ή μοιάζουν – ως προς τα κίνητρα και την ευημερία τους. Αν και οι άνδρες φαίνεται να υπερέχουν σε πάθος και αυτοπεποίθηση, τα δύο φύλα μοιράζονται κοινούς πυλώνες ευεξίας, με κεντρικότερη την πίστη στον εαυτό και την αίσθηση νοήματος στη ζωή. Η καλλιέργεια αυτών των στοιχείων, μέσα από την υποστήριξη και τις σωστές προκλήσεις, μπορεί να αποτελέσει κλειδί για μια πιο ισορροπημένη και ουσιαστικά ευτυχισμένη ζωή.