Τα τελευταία χρόνια, τα ηλεκτρικά πατίνια (e-scooters) έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή στην Αυστραλία, τόσο για τη μετακίνηση όσο και για την ψυχαγωγία. Ωστόσο, πίσω από την εικόνα της ευκολίας και της «πράσινης» μετακίνησης κρύβεται μια ανησυχητική πραγματικότητα: ένας στους τρεις θανάτους που σχετίζονται με ηλεκτρικά πατίνια αφορά παιδιά κάτω των 18 ετών.
Δημιουργία ανεπίσημης βάσης δεδομένων
Επειδή οι θάνατοι από ηλεκτρικά πατίνια (e-scooters) δεν καταγράφονται επίσημα σε εθνικά μητρώα, σε αντίθεση με άλλα μέσα μεταφοράς, ερευνητές στράφηκαν σε τοπικά δημοσιεύματα για να συγκεντρώσουν στοιχεία. Η αναζήτηση κάλυψε την περίοδο από 1 Ιανουαρίου 2020 έως 1 Ιουλίου 2025, και κατέγραψε συνολικά 37 θανατηφόρα περιστατικά. Από αυτά, τα 13 αφορούσαν παιδιά, ποσοστό που ξεπερνά το 33%.
Δεδομένου ότι τα πατίνια απαγορεύονται από τη νομοθεσία σε παιδιά κάτω των 16 ετών στις περισσότερες πολιτείες και ότι η πλειονότητα των χρηστών που παρατηρείται καθημερινά είναι ενήλικες, το ποσοστό αυτό αποκαλύπτει μια ανησυχητική υπερεκπροσώπηση των παιδιών στα θανατηφόρα ατυχήματα.
Πού και πώς συμβαίνουν τα ατυχήματα
Σχεδόν τα μισά θανατηφόρα περιστατικά (46%) σημειώθηκαν στο Κουίνσλαντ, την πολιτεία που είχε υιοθετήσει πρώτη και σε ευρεία κλίμακα τη χρήση των ηλεκτρικών πατινιών. Από το 2020 έως το 2021 καταγράφονταν 1-2 θάνατοι τον χρόνο. Ωστόσο, το 2024 σημειώθηκαν 13, ενώ μόνο στο πρώτο μισό του 2025 έχουν ήδη καταγραφεί 10 – τρεις εκ των οποίων αφορούν παιδιά. Η ανάλυση δείχνει και μια σημαντική διαφοροποίηση στον τρόπο που συμβαίνουν τα ατυχήματα:
-
Στα παιδιά, 11 από τους 13 θανάτους προήλθαν από συγκρούσεις με άλλα οχήματα (αυτοκίνητα, φορτηγά κ.λπ.).
-
Στους ενήλικες, πάνω από τους μισούς θανάτους (13 από 24) προήλθαν από ατυχήματα χωρίς εμπλοκή άλλου οχήματος, όπως απώλεια ελέγχου ή σύγκρουση με σταθερό αντικείμενο.
Αυτό δείχνει ότι τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε δρόμους όπου συνυπάρχουν με μεγαλύτερα και ταχύτερα οχήματα.
Ο κίνδυνος των παιδιών
Τα παιδιά, εκτός από σωματικά μικρότερα και επομένως λιγότερο ορατά στους οδηγούς, έχουν και περιορισμένη εμπειρία σε εκτίμηση κινδύνων. Η έλλειψη εξοικείωσης με την κυκλοφορία, η χαμηλότερη ικανότητα πρόβλεψης επικίνδυνων καταστάσεων και η συχνά πλημμελής χρήση κράνους αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρού τραυματισμού ή θανάτου.
Πρόσφατες έρευνες στην Αυστραλία έδειξαν ότι στα παιδιατρικά νοσοκομεία έχει παρατηρηθεί μεγάλη αύξηση τραυματισμών από e-scooters, συμπεριλαμβανομένων σοβαρών κακώσεων στο κεφάλι, εσωτερικών τραυμάτων και καταγμάτων. Παρόμοια στοιχεία προκύπτουν και από το εξωτερικό:
-
Στην Αυστρία, μελέτη σε περισσότερα από 600 παιδιά έδειξε ότι οι έφηβοι που χρησιμοποιούν ηλεκτρικά πατίνια εμπλέκονται πολύ συχνότερα σε σοβαρά τροχαία ατυχήματα σε σχέση με όσους χρησιμοποιούν μη ηλεκτρικά.
-
Στις ΗΠΑ, η Επιτροπή Ασφάλειας Καταναλωτικών Προϊόντων ανέφερε ότι τα παιδιά κάτω των 15 ετών ευθύνονται για το 36% των τραυματισμών από μικροκινητικότητα (πατίνια, e-bikes), ενώ αποτελούν μόλις το 18% του πληθυσμού – δηλαδή διπλάσια αναλογία.
Ρυθμίσεις και πραγματικότητα
Η νομοθεσία στην Αυστραλία ποικίλλει:
-
Στις περισσότερες πολιτείες το ελάχιστο όριο ηλικίας είναι τα 16 έτη, με το Κουίνσλαντ να επιτρέπει τη χρήση από τα 12 υπό επίβλεψη.
-
Στη Νέα Νότια Ουαλία, τα ιδιωτικά e-scooters απαγορεύονται εντελώς σε δημόσιους δρόμους.
-
Στη Νότια Αυστραλία βρίσκεται σε εξέλιξη η νομιμοποίηση τους σε δημόσιους χώρους.
Παρά τις ρυθμίσεις, η εφαρμογή των κανόνων είναι ελλιπής, ενώ η αγορά στοχεύει συχνά παιδιά, προωθώντας μοντέλα με ελκυστικά σχέδια και χρώματα. Αυτό δημιουργεί ένα χάσμα ανάμεσα στη νομοθεσία και στην πραγματικότητα.
Ένας απαράδεκτος κίνδυνος
Τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα: η πλειοψηφία των παιδικών θανάτων σχετίζεται με συγκρούσεις με μεγαλύτερα οχήματα, κάτι που καθιστά εξαιρετικά επικίνδυνη τη χρήση ηλεκτρικών πατινιών από παιδιά σε δημόσιους δρόμους. Φυσικά, καμία μορφή μετακίνησης δεν είναι απολύτως ασφαλής. Η κοινωνία αποδέχεται έναν βαθμό κινδύνου ώστε να απολαμβάνει τα οφέλη της μετακίνησης. Ωστόσο, στην περίπτωση των παιδιών και των e-scooters, το ρίσκο είναι δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με το όφελος.
Η ασφάλεια των παιδιών δεν μπορεί να βασίζεται μόνο σε κανονισμούς ή στην ατομική ευθύνη των γονιών. Χρειάζεται πιο συστηματική καταγραφή, αυστηρότερη επιτήρηση και – κυρίως – μια ξεκάθαρη κοινωνική στάση: τα παιδιά δεν πρέπει να οδηγούν ηλεκτρικά πατίνια σε δρόμους με κυκλοφορία.