Χημικές ουσίες για πάντα: Πώς επηρεάζουν τον ανδρικό εγκέφαλο;

Οι «χημικές ουσίες για πάντα» ή οι υπερ- και πολυφθοροαλκυλικές ουσίες (PFAS) χρησιμοποιούνται ευρέως σε καταναλωτικά και βιομηχανικά προϊόντα για το μεγαλύτερο μέρος του αιώνα, αλλά δεν διασπώνται στο φυσικό περιβάλλον. Ένα PFAS, το υπερφθοροεξανοϊκό οξύ ή PFHxA, αποτελείται από μια μικρότερη αλυσίδα μορίων και πιστεύεται ότι έχει μικρότερο αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία.

Νέα έρευνα από το Ινστιτούτο Νευροεπιστημών Del Monte στο Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ υποδηλώνει το αντίθετο, διαπιστώνοντας ότι η έκθεση σε PFHxA στην πρώιμη ζωή μπορεί να αυξήσει τις συμπεριφορές που σχετίζονται με το άγχος και τα ελλείμματα μνήμης σε αρσενικά ποντίκια. Η εργασία δημοσιεύεται στο European Journal of Neuroscience.

«Παρόλο που αυτές οι επιδράσεις ήταν ήπιες, η εύρεση συμπεριφορικών επιδράσεων μόνο σε αρσενικά θύμιζε τις πολλές νευροαναπτυξιακές διαταραχές που είναι ανδρικής προκατάληψης», δήλωσε η Ania Majewska, Ph.D., καθηγήτρια Νευροεπιστημών και κύρια συγγραφέας της μελέτης. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα αρσενικά διαγιγνώσκονται συχνότερα με νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός και η ΔΕΠΥ. «Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι ο ανδρικός εγκέφαλος μπορεί να είναι πιο ευάλωτος σε περιβαλλοντικές προσβολές κατά τη διάρκεια της νευροανάπτυξης».

Οι ερευνητές εξέθεσαν ποντίκια στην PFHxA μέσω μιας λιχουδιάς για σκουλήκια που χορηγήθηκε στη μητέρα κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας. Διαπίστωσαν ότι τα αρσενικά ποντίκια που εκτέθηκαν σε υψηλότερες δόσεις PFHxA στη μήτρα και μέσω του μητρικού γάλακτος της μητέρας εμφάνισαν ήπιες αναπτυξιακές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των επιπέδων δραστηριότητας, αυξημένων συμπεριφορών που μοιάζουν με άγχος και ελλειμμάτων μνήμης. Δεν βρήκαν καμία επίδραση στη συμπεριφορά σε θηλυκά που εκτέθηκαν στην PFHxA με τον ίδιο τρόπο.

«Η διαπίστωση ότι η αναπτυξιακή έκθεση στην PFHxA έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες στη συμπεριφορά σε ένα θηλαστικό μοντέλο είναι ανησυχητική όταν εξετάζουμε ότι τα PFAS βραχείας αλυσίδας θεωρούνται ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις σε σχέση με τα παλαιά PFAS που έχουν σταδιακά καταργηθεί από την παραγωγή», δήλωσε η Elizabeth Plunk, Ph.D., απόφοιτος του μεταπτυχιακού προγράμματος Τοξικολογίας στην Ιατρική και Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ και πρώτη συγγραφέας της μελέτης.

«Η κατανόηση των επιπτώσεων της PFHxA στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο είναι κρίσιμη όταν προτείνονται κανονισμοί σχετικά με αυτή τη χημική ουσία. Ας ελπίσουμε ότι αυτή είναι η πρώτη από πολλές μελέτες που αξιολογούν τη νευροτοξικότητα της PFHxA». Οι ερευνητές παρακολούθησαν αυτά τα ποντίκια μέχρι την ενηλικίωση και διαπίστωσαν ότι στα αρσενικά ποντίκια η έκθεση στο PFHxA επηρεάζει τη συμπεριφορά πολύ μετά τη διακοπή της έκθεσης, υποδηλώνοντας ότι η έκθεση στο PFHxA θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο που έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες.

«Αυτή η εργασία υποδεικνύει την ανάγκη για περισσότερη έρευνα στα PFAS βραχείας αλυσίδας. Από όσο γνωρίζουμε, το PFHxA δεν έχει αξιολογηθεί για αναπτυξιακή νευροσυμπεριφορική τοξικότητα σε μοντέλο τρωκτικού», δήλωσε η Majewska. «Μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να αξιολογήσουν τις κυτταρικές και μοριακές επιδράσεις του PFHxA, συμπεριλαμβανομένων των επιδράσεων που σχετίζονται με τον κυτταρικό τύπο, σε περιοχές που σχετίζονται με κινητικούς, συναισθηματικούς/φόβους και τομείς μνήμης, για να διευκρινιστούν οι μηχανιστικές βάσεις».

Παρά τη βραχύτερη αλυσίδα του, το PFHxA έχει βρεθεί ότι είναι επίμονο στο νερό και περιορίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2024. Αυτό έρχεται μετά από χρόνια περιορισμών στα PFAS μακρύτερης αλυσίδας. Το 2024, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος θέσπισε το πρώτο εθνικό πρότυπο πόσιμου νερού για τα PFAS, το οποίο θα μειώσει την έκθεση σε PFAS για εκατομμύρια ανθρώπους.

Τα PFAS είναι χημικές ουσίες που παρασκευάζονται από τον άνθρωπο και έχουν τη μοναδική ικανότητα να απωθούν λεκέδες, λάδι και νερό, τα οποία έχουν βρεθεί σε τρόφιμα, νερό, ζώα και ανθρώπους. Συνδέονται με μια σειρά από προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων αναπτυξιακών προβλημάτων σε μωρά και καρκίνου των νεφρών.