Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!Δεν υπάρχει έλλειψη εφαρμογών και τεχνολογίας που ισχυρίζονται ότι μετατοπίζουν τον εγκέφαλο σε κατάσταση «θήτα» — που λέγεται ότι βοηθάει στη χαλάρωση, την εστίαση προς τα μέσα και τον ύπνο. Τι ακριβώς σημαίνει όμως να αλλάζει κανείς την «ψυχική του κατάσταση»; Και είναι κι αυτό δυνατό; Προς το παρόν, τα στοιχεία παραμένουν θολά. Αλλά η κατανόησή μας για τον εγκέφαλο αυξάνεται εκθετικά καθώς βελτιώνονται οι μέθοδοι έρευνάς μας.
Η τεχνολογία μέτρησης εγκεφάλου εξελίσσεται
Επί του παρόντος, καμία ενιαία προσέγγιση για την απεικόνιση ή τη μέτρηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας δεν μας δίνει την πλήρη εικόνα. Αυτό που «βλέπουμε» στον εγκέφαλο εξαρτάται από το εργαλείο που χρησιμοποιούμε για να «κοιτάξουμε». Υπάρχουν μυριάδες τρόποι για να γίνει αυτό, αλλά ο καθένας έρχεται με συμβιβασμούς. Μάθαμε πολλά για την εγκεφαλική δραστηριότητα τη δεκαετία του 1980 χάρη στην εμφάνιση της μαγνητικής τομογραφίας (MRI).
Τελικά εφεύραμε τη “λειτουργική μαγνητική τομογραφία”, η οποία μας επιτρέπει να συνδέσουμε την εγκεφαλική δραστηριότητα με ορισμένες λειτουργίες ή συμπεριφορές σε πραγματικό χρόνο, μετρώντας τη χρήση οξυγονωμένου αίματος από τον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια μιας εργασίας. Μπορούμε επίσης να μετρήσουμε την ηλεκτρική δραστηριότητα χρησιμοποιώντας ΗΕΓ (ηλεκτροεγκεφαλογραφία). Αυτό μπορεί να μετρήσει με ακρίβεια τον χρονισμό των εγκεφαλικών κυμάτων καθώς εμφανίζονται.
Aλλά δεν είναι πολύ ακριβές στον προσδιορισμό σε ποιες συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου εμφανίζονται. Εναλλακτικά, μπορούμε να μετρήσουμε την απόκριση του εγκεφάλου στη μαγνητική διέγερση. Αυτό είναι πολύ ακριβές όσον αφορά την περιοχή και το χρόνο, αλλά μόνο εφόσον είναι κοντά στην επιφάνεια.
Τι είναι οι εγκεφαλικές καταστάσεις;
Όλες οι απλές και πολύπλοκες συμπεριφορές μας, καθώς και η γνωστική μας ικανότητα (σκέψεις) έχουν θεμέλιο την εγκεφαλική δραστηριότητα ή τη «νευρική δραστηριότητα». Οι νευρώνες – τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου – επικοινωνούν με μια ακολουθία ηλεκτρικών παλμών και χημικών σημάτων που ονομάζονται «νευροδιαβιβαστές».
Οι νευρώνες είναι πολύ άπληστοι για καύσιμα από το αίμα και απαιτούν πολλή υποστήριξη από τα συντροφικά κύτταρα. Ως εκ τούτου, πολλές μετρήσεις της θέσης, της ποσότητας και του χρόνου της εγκεφαλικής δραστηριότητας γίνονται μέσω της μέτρησης της ηλεκτρικής δραστηριότητας, των επιπέδων των νευροδιαβιβαστών ή της ροής του αίματος.
Μπορούμε να εξετάσουμε αυτή τη δραστηριότητα σε τρία επίπεδα. Το πρώτο είναι ένα μονοκύτταρο επίπεδο, όπου μεμονωμένοι νευρώνες επικοινωνούν. Αλλά η μέτρηση σε αυτό το επίπεδο είναι δύσκολη (βασισμένη σε εργαστήριο) και παρέχει μια περιορισμένη εικόνα. Ως εκ τούτου, βασιζόμαστε περισσότερο σε μετρήσεις που γίνονται σε επίπεδο δικτύου, όπου ενεργοποιούνται μια σειρά νευρώνων ή δικτύων. Ή, μετράμε μοτίβα δραστηριότητας ολόκληρου του εγκεφάλου που μπορούν να ενσωματώσουν μία ή περισσότερες αποκαλούμενες «εγκεφαλικές καταστάσεις».
Σύμφωνα με έναν πρόσφατο ορισμό, οι εγκεφαλικές καταστάσεις είναι «μοτίβα επαναλαμβανόμενης δραστηριότητας που κατανέμονται στον εγκέφαλο που προκύπτουν από φυσιολογικές ή γνωστικές διεργασίες». Αυτές οι καταστάσεις είναι λειτουργικά σχετικές, πράγμα που σημαίνει ότι σχετίζονται με τη συμπεριφορά. Οι καταστάσεις του εγκεφάλου περιλαμβάνουν το συγχρονισμό διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου, κάτι που έχει παρατηρηθεί πιο εύκολα σε ζωικά μοντέλα, συνήθως τρωκτικά. Μόλις τώρα αρχίζουμε να βλέπουμε κάποια στοιχεία σε ανθρώπινες μελέτες.
Διάφορα είδη εγκεφαλικών καταστάσεων
Οι πιο συχνά μελετημένες εγκεφαλικές καταστάσεις τόσο στα τρωκτικά όσο και στους ανθρώπους είναι καταστάσεις «διέγερσης» και «ανάπαυσης». Μπορείτε να τα φανταστείτε ως διάφορα επίπεδα εγρήγορσης. Μελέτες δείχνουν ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και η δραστηριότητα επηρεάζουν την κατάσταση του εγκεφάλου μας. Δραστηριότητες ή περιβάλλοντα με υψηλές γνωστικές απαιτήσεις οδηγούν σε «προσεκτικές» εγκεφαλικές καταστάσεις (τις λεγόμενες εγκεφαλικές καταστάσεις που προκαλούνται από εργασίες) με αυξημένη συνδεσιμότητα.
Παραδείγματα εγκεφαλικών καταστάσεων που προκαλούνται από εργασίες περιλαμβάνουν σύνθετες συμπεριφορές όπως η προσμονή για ανταμοιβή, η διάθεση, η πείνα και ούτω καθεξής. Αντίθετα, μια εγκεφαλική κατάσταση όπως η «περιπλάνηση του μυαλού» φαίνεται να είναι χωρισμένη από το περιβάλλον και τα καθήκοντά του. Το να πέσεις στην ονειροπόληση είναι εξ ορισμού χωρίς σύνδεση με τον πραγματικό κόσμο.
Δεν μπορούμε επί του παρόντος να ξεμπερδέψουμε πολλαπλές «καταστάσεις» που υπάρχουν στον εγκέφαλο σε οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή και τόπο. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, αυτό οφείλεται στους συμβιβασμούς που έρχονται με την καταγραφή της χωρικής (περιοχής του εγκεφάλου) έναντι της χρονικής (χρονικής) δραστηριότητας του εγκεφάλου.
Εγκεφαλικές καταστάσεις έναντι εγκεφαλικών κυμάτων
Η εργασία της κατάστασης του εγκεφάλου μπορεί να διατυπωθεί με όρους όπως άλφα, δέλτα και ούτω καθεξής. Ωστόσο, αυτό στην πραγματικότητα αναφέρεται σε εγκεφαλικά κύματα που προέρχονται ειδικά από τη μέτρηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας χρησιμοποιώντας ΗΕΓ. Το ΗΕΓ αναλαμβάνει την αλλαγή της ηλεκτρικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο, η οποία μπορεί να ταξινομηθεί σε διαφορετικές συχνότητες (με βάση το μήκος κύματος). Κλασικά, αυτές οι συχνότητες είχαν συγκεκριμένους συσχετισμούς:
- Η γάμμα συνδέεται με καταστάσεις ή εργασίες που απαιτούν πιο εστιασμένη συγκέντρωση
- Η βήτα συνδέεται με υψηλότερο άγχος και πιο ενεργές καταστάσεις, με την προσοχή να κατευθύνεται συχνά εξωτερικά
- Αντιθέτως, η άλφα συνδέεται με το να είσαι πολύ χαλαρός και παθητική προσοχή (όπως να ακούς ήσυχα αλλά όχι ελκυστικά)
- Η θήτα συνδέεται με τη βαθιά χαλάρωση και την εσωτερική εστίαση
- και η δέλτα συνδέεται με τον βαθύ ύπνο.
Τα μοτίβα εγκεφαλικών κυμάτων χρησιμοποιούνται πολύ για την παρακολούθηση των σταδίων ύπνου. Όταν πέφτουμε για ύπνο, περνάμε από την υπνηλία, ελαφριά προσοχή που ξυπνά εύκολα (άλφα), στο να είμαστε χαλαροί και να μην είμαστε πλέον σε εγρήγορση (θήτα), στον βαθύ ύπνο (δέλτα).
