Η σκλήρυνση κατά πλάκας ΣΚΠ (Multiple Sclerosis – MS) αποτελεί ένα σύνθετο αυτοάνοσο νόσημα, στο οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα στρέφεται εναντίον της μυελίνης, του προστατευτικού περιβλήματος των νευρικών ινών στον εγκέφαλο, το οπτικό νεύρο και τον νωτιαίο μυελό. Η καταστροφή αυτή διαταράσσει τη μετάδοση των νευρικών σημάτων και οδηγεί σε συμπτώματα όπως προβλήματα όρασης, μυϊκή αδυναμία, μούδιασμα, απώλεια συντονισμού και προοδευτική αναπηρία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η προοδευτική μορφή της νόσου, καθώς μέχρι σήμερα παραμένει δύσκολα αντιμετωπίσιμη.
Τι είναι η προοδευτική σκλήρυνση κατά πλάκας
Η προοδευτική σκλήρυνση κατά πλάκας (Progressive MS) διαφέρει από τις πιο γνωστές υποτροπιάζουσες μορφές της νόσου. Σε αυτήν, τα συμπτώματα εμφανίζονται σταδιακά και επιδεινώνονται συνεχώς με την πάροδο του χρόνου, χωρίς σαφείς περιόδους ύφεσης. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με χρόνια νευροεκφύλιση, δηλαδή με σταδιακή και μη αναστρέψιμη βλάβη των νευρικών κυττάρων. Παρότι η επιστημονική κοινότητα έχει σημειώσει πρόοδο στην κατανόηση της MS συνολικά, οι μηχανισμοί που οδηγούν στην προοδευτική μορφή της νόσου δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί.
Ο ρόλος του οξειδωτικού στρες και της νευροφλεγμονής
Νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Nature Neuroscience ρίχνει φως σε δύο κρίσιμους παράγοντες: το οξειδωτικό στρες και τη νευροφλεγμονή. Το οξειδωτικό στρες προκαλείται από την υπερβολική συσσώρευση αντιδραστικών μορίων οξυγόνου, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στα κύτταρα. Κατά τη διαδικασία αυτή παράγονται χημικά τροποποιημένα λιπίδια, γνωστά ως οξειδωμένες φωσφατιδυλοχολίνες (OxPCs), τα οποία χαρακτηρίζονται ως νευροτοξικά υποπροϊόντα.
Οι ερευνητές υποστήριξαν ότι τα μόρια αυτά συσσωρεύονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα ασθενών με προοδευτική MS, ωστόσο ο ακριβής τρόπος με τον οποίο συμβάλλουν στη νευροεκφύλιση παρέμενε μέχρι σήμερα ασαφής.
Ένα νέο πειραματικό μοντέλο σε ποντίκια
Για να διερευνήσουν τον ρόλο των OxPCs, οι επιστήμονες ανέπτυξαν ένα νέο πειραματικό μοντέλο προοδευτικής σκλήρυνσης κατά πλάκας σε ποντίκια. Μέσω στερεοτακτικής χειρουργικής, εισήγαγαν τα νευροτοξικά αυτά μόρια σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία χρόνιων αλλοιώσεων με χαρακτηριστικά που μοιάζουν εντυπωσιακά με τις χρόνιες ενεργές βλάβες που παρατηρούνται στον εγκέφαλο ασθενών με προοδευτική MS.
Το μοντέλο αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να παρακολουθήσουν με ακρίβεια τις κυτταρικές και ανοσολογικές διεργασίες που εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες για τη δυναμική της νόσου.
Μικρογλοία, μακροφάγα και γήρανση
Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της μελέτης αφορά τη συμπεριφορά των ανοσοκυττάρων στον εγκέφαλο. Αρχικά, η μικρογλοία, τα ενδογενή ανοσοκύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος, φαίνεται να παίζει προστατευτικό ρόλο, περιορίζοντας τη νευρική βλάβη. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, η μικρογλοία αντικαθίσταται από μακροφάγα που προέρχονται από το αίμα και τα οποία εμφανίζονται πιο επιθετικά και επιβλαβή για τα νευρικά κύτταρα.
Η γήρανση αποδείχθηκε καθοριστικός παράγοντας. Σε μεγαλύτερης ηλικίας ποντίκια, η σύνθεση και η λειτουργία της μικρογλοίας αλλοιώνονταν σημαντικά, με αποτέλεσμα εντονότερη φλεγμονή και σοβαρότερη νευροεκφύλιση. Το εύρημα αυτό ενισχύει την άποψη ότι η ηλικία αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για την εξέλιξη της προοδευτικής σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Νέοι θεραπευτικοί στόχοι στον ορίζοντα
Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης ποντίκια με ανεπάρκεια ενζύμων που ενεργοποιούν φλεγμονώδη σήματα, όπως η Κασπάση-1 και η Κασπάση-4, καθώς και ποντίκια στα οποία μπλοκαρίστηκε η οδός της ιντερλευκίνης-1β (IL-1β). Και στις δύο περιπτώσεις, παρατηρήθηκε σαφής μείωση της νευρωνικής βλάβης, γεγονός που υποδεικνύει ότι η φλεγμονώδης σηματοδότηση παίζει κεντρικό ρόλο στη χρόνια νευροεκφύλιση.
Τα αποτελέσματα αυτά αναδεικνύουν τις OxPCs και την IL-1β ως πιθανούς θεραπευτικούς στόχους. Αν επιβεβαιωθούν και σε μελλοντικές μελέτες, θα μπορούσαν να ανοίξουν τον δρόμο για νέες παρεμβάσεις που δεν θα στοχεύουν μόνο στη μείωση των συμπτωμάτων, αλλά στην επιβράδυνση της ίδιας της εξέλιξης της προοδευτικής σκλήρυνσης κατά πλάκας, προσφέροντας ελπίδα σε μια ομάδα ασθενών με περιορισμένες μέχρι σήμερα θεραπευτικές επιλογές.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!