Οι γυναίκες αναγνωρίζουν καλύτερα ασθένειες στο πρόσωπο σε σύγκριση με τους άνδρες

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν, κάποια στιγμή στη ζωή τους, σκεφτεί ότι κάποιος «δεν φαίνεται καλά» ή έχουν ακούσει το ίδιο σχόλιο όταν ήταν οι ίδιοι άρρωστοι. Αυτή η καθημερινή παρατήρηση δεν είναι τυχαία. Το ανθρώπινο πρόσωπο μεταφέρει πλήθος μη λεκτικών πληροφοριών, όπως χλωμά χείλη, πεσμένα βλέφαρα και μειωμένη εκφραστικότητα, που μπορούν να λειτουργήσουν ως σήματα για ασθένειες. Σύμφωνα με μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Evolution and Human Behavior, οι γυναίκες φαίνεται να είναι πιο ευαίσθητες από τους άνδρες στην ανίχνευση αυτών των λεπτών ενδείξεων.

Η κοινωνική σημασία της ανίχνευσης της ασθένειας

Η ικανότητα να αναγνωρίζουμε την ασθένεια στους άλλους δεν αφορά μόνο την ενσυναίσθηση ή την κοινωνική αντίληψη. Από εξελικτική σκοπιά, μπορεί να λειτουργεί ως μηχανισμός αυτοπροστασίας, βοηθώντας τα άτομα να αποφεύγουν πιθανούς κινδύνους μόλυνσης. Η γρήγορη και ακριβής εκτίμηση του αν κάποιος είναι άρρωστος θα μπορούσε, ιστορικά, να μειώσει την έκθεση σε παθογόνους οργανισμούς και να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσης.

Πώς σχεδιάστηκε η νέα μελέτη

Σε αντίθεση με παλαιότερες έρευνες που βασίζονταν σε επεξεργασμένες εικόνες ή σε τεχνητά προκληθείσες ασθένειες, η συγκεκριμένη μελέτη επικεντρώθηκε σε φυσικές καταστάσεις υγείας και ασθένειας. Οι ερευνητές ζήτησαν από 280 προπτυχιακούς φοιτητές – 140 άνδρες και 140 γυναίκες – να αξιολογήσουν φωτογραφίες πραγματικών ατόμων τόσο σε περιόδους ασθένειας όσο και σε περιόδους καλής υγείας.

Συνολικά χρησιμοποιήθηκαν 24 φωτογραφίες από 12 διαφορετικά πρόσωπα. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να βαθμολογήσουν κάθε εικόνα σε έξι διαστάσεις που σχετίζονται με την αντίληψη της ασθένειας, όπως η υγεία, η ασφάλεια, η προσιτότητα, η εγρήγορση, το κοινωνικό ενδιαφέρον και η θετικότητα.

Η έννοια της «λανθάνουσας ατονίας»

Οι έξι διαστάσεις που αξιολογήθηκαν δεν εξετάστηκαν μεμονωμένα. Επειδή συσχετίζονται στενά μεταξύ τους, οι ερευνητές δημιούργησαν έναν σύνθετο δείκτη, τον οποίο ονόμασαν «αντίληψη λανθάνουσας ατονίας». Ο δείκτης αυτός αποτυπώνει τη συνολική εντύπωση κόπωσης, αδυναμίας ή ασθένειας που αποπνέει ένα πρόσωπο, ακόμη και όταν τα σημάδια είναι ανεπαίσθητα.

Η βασική υπόθεση της μελέτης ήταν ότι το φύλο θα επηρέαζε την ακρίβεια αυτής της αντίληψης, με τις γυναίκες να διακρίνουν πιο αποτελεσματικά τα άρρωστα από τα υγιή πρόσωπα.

Γυναίκες και αυξημένη ευαισθησία στα σημάδια ασθένειας

Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την υπόθεση των ερευνητών. Οι γυναίκες, κατά μέσο όρο, αναγνώριζαν πιο αξιόπιστα τα σημάδια ασθένειας στο πρόσωπο σε σύγκριση με τους άνδρες. Αν και η διαφορά ήταν σχετικά μικρή, ήταν στατιστικά σημαντική και εμφανίστηκε με συνέπεια σε όλη τη διάρκεια της ανάλυσης.

Το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι η αντίληψη της ασθένειας δεν είναι απολύτως ίδια μεταξύ των φύλων και ότι ακόμη και λεπτές διαφορές μπορεί να έχουν εξελικτική ή κοινωνική σημασία.

Πιθανές εξελικτικές εξηγήσεις

Οι ερευνητές προτείνουν δύο βασικές εξελικτικές υποθέσεις για να εξηγήσουν αυτή τη διαφορά. Η πρώτη είναι η «υπόθεση του κύριου φροντιστή», σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες, έχοντας ιστορικά τον πρωταρχικό ρόλο στη φροντίδα βρεφών και μικρών παιδιών, εξελίχθηκαν ώστε να ανιχνεύουν νωρίτερα και με μεγαλύτερη ακρίβεια τα σημάδια ασθένειας. Αυτή η ικανότητα θα μπορούσε να αυξάνει την επιβίωση των απογόνων.

Η δεύτερη είναι η «υπόθεση αποφυγής ρύπων», η οποία υποστηρίζει ότι οι γυναίκες εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα αηδίας και, λόγω επαναλαμβανόμενων περιόδων ανοσοκαταστολής κατά την αναπαραγωγική ζωή, έχουν δεχθεί ισχυρότερη εξελικτική πίεση για την αποφυγή ασθενειών.

Περιορισμοί και μελλοντική έρευνα

Παρότι τα ευρήματα είναι σαφή, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η μελέτη περιορίστηκε σε προπτυχιακούς φοιτητές και σε στατικές εικόνες προσώπων. Παράγοντες όπως η φωνή, η στάση του σώματος ή η κίνηση θα μπορούσαν να επηρεάζουν την αντίληψη της ασθένειας με διαφορετικούς τρόπους.

Μελλοντικές έρευνες που θα περιλαμβάνουν ευρύτερους πληθυσμούς και περισσότερα αισθητηριακά ερεθίσματα θα μπορούσαν να προσφέρουν μια πληρέστερη εικόνα για το πώς και γιατί αναγνωρίζουμε την ασθένεια στους άλλους – και γιατί οι γυναίκες φαίνεται να έχουν ένα μικρό αλλά σταθερό πλεονέκτημα σε αυτή την ικανότητα.