Η ευλογιά των αιγοπροβάτων δοκιμάζει την ελληνική κτηνοτροφία – πάνω από 423.000 ζώα θανατώθηκαν σε τρεις μήνες

Η ευλογιά των αιγοπροβάτων έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο σοβαρές ζωονόσους που έχει αντιμετωπίσει η ελληνική κτηνοτροφία τις τελευταίες δεκαετίες.

Μέσα σε μόλις τρεις μήνες, οι αρχές κατέγραψαν σημαντική αύξηση κρουσμάτων σε ολόκληρη τη χώρα, με αποτέλεσμα να θανατωθούν περισσότερα από 423.000 ζώα, ένα νούμερο που έχει προκαλέσει σοκ στον κτηνοτροφικό κόσμο και ανησυχία για τη βιωσιμότητα ολόκληρου του κλάδου.

Η εξάπλωση της νόσου

Η ευλογιά αιγοπροβάτων είναι ιδιαίτερα μεταδοτική, πλήττει πρόβατα και αίγες και εξαπλώνεται εύκολα μέσω άμεσης επαφής ή μολυσμένων αντικειμένων. Παρότι δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, η εξάπλωσή της στα ζώα είναι ραγδαία, ενώ οι εκτροφές που εντοπίζονται θετικές τίθενται άμεσα σε καραντίνα και τα κοπάδια τους θανατώνονται, βάσει των υγειονομικών πρωτοκόλλων.

Τα κρούσματα παρουσιάζουν έντονη γεωγραφική διασπορά, με πολλές Περιφερειακές Ενότητες της Βόρειας, Κεντρικής Ελλάδας και της Θεσσαλίας να καταγράφουν συνεχείς νέες εστίες.

Γιατί θανατώνονται μαζικά τα ζώα

Η Ελλάδα — όπως και η υπόλοιπη Ε.Ε.— δεν διαθέτει εγκεκριμένο εμβόλιο για την ευλογιά των αιγοπροβάτων. Αυτό σημαίνει ότι το μοναδικό εγκεκριμένο μέτρο περιορισμού της νόσου είναι η ολική θανάτωση των ζώων στις μολυσμένες εκτροφές και η αυστηρή απομόνωση των γύρω περιοχών.

Η πρακτική αυτή έχει τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος:

• εξαφάνιση κοπαδιών που χρειάστηκαν χρόνια για να δημιουργηθούν

• απώλεια παραγωγής γάλακτος και κρέατος

• οικονομική κατάρρευση μικρών και μεσαίων κτηνοτρόφων

• απειλή για αυτόχθονες και παραδοσιακές φυλές ζώων

Οι παράγοντες που δυσκολεύουν τον έλεγχο

Παρά τις προσπάθειες των αρχών, το έργο αντιμετώπισης της νόσου αποδεικνύεται δύσκολο. Οι βασικοί λόγοι:

• Παραβίαση μέτρων βιοασφάλειας σε αρκετές μονάδες

• Ανεπαρκείς έλεγχοι σε μετακινήσεις ζώων και ζωοτροφών

• Καθυστέρηση εντοπισμού νέων εστιών, λόγω ελλιπών δηλώσεων ή αργής διάγνωσης

• Έλλειψη προσωπικού στις περιφερειακές κτηνιατρικές υπηρεσίες

Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπάρχουν αναφορές για πλημμελή τήρηση των πρωτοκόλλων, με αποτέλεσμα την περαιτέρω διάδοση της νόσου.

Οικονομικός αντίκτυπος

Οι απώλειες για τον αγροτικό τομέα χαρακτηρίζονται ως ιστορικές.
Η καταστροφή κοπαδιών οδηγεί:

• σε σημαντικό περιορισμό της γαλακτοπαραγωγής

• σε μειωμένη παραγωγή κρέατος

• σε αύξηση κόστους ζωικών προϊόντων στην αγορά

• σε απώλεια εισοδήματος για χιλιάδες οικογένειες

• σε μεγάλο κόστος για το κράτος μέσω αποζημιώσεων

Σε ορισμένες περιοχές, η εκτροφή αιγοπροβάτων αποτελεί βασική οικονομική δραστηριότητα. Η μαζική απώλεια ζώων απειλεί την επιβίωση ολόκληρων κοινοτήτων.

Τι πρέπει να γίνει – Τα επόμενα βήματα

Σύμφωνα με ειδικούς, απαιτούνται άμεσα:

• Ενίσχυση των κτηνιατρικών υπηρεσιών με προσωπικό και πόρους

• Αυστηρός έλεγχος μετακινήσεων ζώων, οχημάτων και ζωοτροφών

• Εκπαίδευση των κτηνοτρόφων στη βιοασφάλεια

• Επιτάχυνση διαδικασιών αποζημίωσης ώστε οι παραγωγοί να αντέξουν οικονομικά

• Πίεση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για εξέταση λύσεων γύρω από πιθανή χρήση εμβολίων σε περιόδους κρίσης

Χωρίς αποτελεσματική στρατηγική πρόληψης και καλύτερη οργάνωση, ο κίνδυνος η ευλογιά να αποκτήσει ενδημικό χαρακτήρα στην Ελλάδα είναι υπαρκτός και θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Ένα σοβαρό μήνυμα για το μέλλον της ελληνικής κτηνοτροφίας

Η κρίση της ευλογιάς των αιγοπροβάτων αποκάλυψε αδυναμίες χρόνων στο σύστημα εποπτείας, πρόληψης και ενίσχυσης της πρωτογενούς παραγωγής.
Η αντιμετώπισή της δεν αφορά μόνο τους κτηνοτρόφους αλλά και την ασφάλεια της τροφικής αλυσίδας, την τοπική οικονομία, την αυτάρκεια της χώρας σε ζωικά προϊόντα και τη βιωσιμότητα της υπαίθρου.

Η επόμενη μέρα απαιτεί σοβαρό σχεδιασμό, πολιτική βούληση και στενή συνεργασία όλων των φορέων — ώστε η ελληνική κτηνοτροφία να σταθεί ξανά στα πόδια της.