Παρά τις δεσμεύσεις για καθολική κάλυψη, η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να επιβαρύνεται έντονα από πληρωμές υγείας «από την τσέπη». Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά και κοινωνικό — με αιμορραγία προς τις πιο ευάλωτες ομάδες.
Τα κύρια στοιχεία που ξεχωρίζουν
- Σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), σχεδόν 10 % των νοικοκυριών στην Ελλάδα βρέθηκαν αντιμέτωπα με «καταστροφικές» δαπάνες υγείας εξαιτίας των πληρωμών από την τσέπη.
- Η ίδια έκθεση επισημαίνει ότι οι πληρωμές αυτές επιβαρύνουν ιδιαιτέρως το φτωχότερο πέμπτο του πληθυσμού — με βασικούς «οδηγούς» τις εξωτερικές ιατρικές υπηρεσίες και τα φάρμακα.
- Επίσης, από την έκθεση της Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για την Ελλάδα 2023 προκύπτει ότι οι πληρωμές από την τσέπη αντιπροσωπεύουν περίπου 33 % του συνόλου των δαπανών υγείας, ποσοστό που είναι σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (~15 %).
- Τα δεδομένα δείχνουν επίσης ότι υπάρχει και υψηλό ποσοστό «ανεκπλήρωτης ανάγκης για υγειονομική φροντίδα», δηλαδή άνθρωποι που δεν προσέφυγαν σε υπηρεσία υγείας επειδή το κόστος τους εμπόδισε.
Γιατί αυτή η εικόνα;
Οι παράγοντες που οδηγούν σ’ αυτή την κατάσταση είναι πολλαπλοί:
- Η δημόσια χρηματοδότηση του συστήματος υγείας δεν επαρκεί ώστε να καλύψει πλήρως την πρόσβαση, με αποτέλεσμα πολλοί να στρέφονται σε ιδιωτικές λύσεις.
- Τα προγράμματα πρωτοβάθμιας φροντίδας και η κάλυψη φαρμάκων δεν ανταποκρίνονται πάντα στις ανάγκες, ειδικά στα χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια.
- Η οικονομική πίεση και η αύξηση κόστους ζωής κάνουν ακόμη πιο δύσκολη την αντιμετώπιση της υγείας ως «έξοδο», παρά ως δικαίωμα.
- Η μελέτη του ΠΟΥ αναδεικνύει ότι για τα φτωχότερα νοικοκυριά, οι μεγαλύτερες δαπάνες σχετίζονται με εξωτερική φροντίδα και φαρμακευτική αγωγή — υπηρεσίες που συχνά υποεκπροσωπούνται στο δημόσιο σύστημα.
Οι συνέπειες για κοινωνική ισότητα και δημόσια υγεία
Η συνεχής και σημαντική συμμετοχή των ιδιωτικών πληρωμών έχει πολλαπλές επιπτώσεις:
- Σε επίπεδο κοινωνικής δικαιοσύνης: Οι πιο αδύναμες ομάδες πληρώνουν αναλογικά περισσότερα και αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο οικονομικής επιβάρυνσης ή αποκλεισμού από τη φροντίδα.
- Στην πρόσβαση στην υγεία: Όπου η δημόσια κάλυψη είναι ανεπαρκής, το κόστος δημιουργεί φραγμούς — για παράδειγμα, σε φάρμακα ή θεραπείες που δεν καλύπτονται πλήρως.
- Στην ποιότητα της περίθαλψης: Όταν οι ασθενείς μεταβαίνουν σε ιδιωτικές λύσεις λόγω καθυστερήσεων ή δυσκολιών στο δημόσιο, αυξάνονται οι ανισότητες και η επιβάρυνση για τα νοικοκυριά.
- Στο σύστημα συνολικά: Το κράτος χάνει μέρος της προληπτικής δυναμικής όταν πολλοί αποφεύγουν να προσφύγουν για φροντίδα ή φάρμακα λόγω κόστους — με αποτέλεσμα αργότερα να απαιτείται πιο δαπανηρή φροντίδα.
Τι πρέπει να γίνει – πολιτικές προτάσεις
Για την αντιστροφή αυτού του φαύλου κύκλου, προτείνονται τα εξής:
- Αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης ώστε να μειωθεί η ανάγκη για ιδιωτικές πληρωμές και να ενισχυθεί η πρωτοβάθμια φροντίδα.
- Μείωση των άμεσων πληρωμών για τους πιο ευάλωτους μέσω στοχευμένων πολιτικών (αναπήρων, ηλικιωμένων, χαμηλού εισοδήματος).
- Κατάργηση ή μείωση των άτυπων/εξωασφαλιστικών πληρωμών, με διαφάνεια και λογοδοσία.
- Ενίσχυση της κάλυψης φαρμάκων και εξωτερικών ιατρικών υπηρεσιών στο δημόσιο σύστημα ώστε να μειωθεί η ανάγκη ιδιωτικής δαπάνης.
- Εκστρατείες ενημέρωσης για πρόληψη και έγκαιρη πρόσβαση ώστε να μειωθεί η ανάγκη για πιο ακριβές θεραπείες αργότερα.
Τα τελευταία στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή: η υψηλή συμμετοχή των ιδιωτικών πληρωμών στην υγεία δεν είναι απλώς στατιστικό δεδομένο αλλά κοινωνικό ζήτημα. Όταν περίπου ένα στα δέκα νοικοκυριά κινδυνεύει από υπερβολική δαπάνη υγείας, η ισότητα στην πρόσβαση και η αποτελεσματική δημόσια φροντίδα δεν μπορούν να θεωρούνται δεδομένες. Για το Healthweb.gr, η εκτενής προβολή της διάστασης αυτής — οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής — αποτελεί προτεραιότητα
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!