Μέση γυναικών: Αποκαλύπτει τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης

Η αύξηση του βάρους, ιδιαίτερα στην μέση, είναι συχνό φαινόμενο κατά τη μεταβατική περίοδο της εμμηνόπαυσης και μετά από αυτήν. Οι ορμονικές αλλαγές, κυρίως η μείωση των επιπέδων οιστρογόνων, συνδέονται με μεταβολές στην ευαισθησία στην ινσουλίνη, αύξηση των φλεγμονωδών διεργασιών και γενικότερη μεταβολική αστάθεια.

Μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Menopause δείχνει ότι το σωματικό λίπος που συσσωρεύεται στην κοιλιακή χώρα — γνωστό ως σπλαχνικό λίπος — δεν αποτελεί μόνο παράγοντα κινδύνου για καρδιομεταβολικές ασθένειες, αλλά μπορεί να συνδέεται και με γνωστική εξασθένηση σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.

Το σπλαχνικό λίπος και οι επιπτώσεις του στην υγεία

Το σπλαχνικό λίπος (visceral adipose tissue) είναι το λίπος που συσσωρεύεται γύρω από τα εσωτερικά όργανα όπως το στομάχι, τα έντερα και το ήπαρ. Σε αντίθεση με το υποδόριο λίπος, το οποίο βρίσκεται κάτω από το δέρμα, το σπλαχνικό λίπος είναι μεταβολικά ενεργό και απελευθερώνει ουσίες που προκαλούν φλεγμονές και αντίσταση στην ινσουλίνη.

Αυτοί οι μηχανισμοί έχουν συνδεθεί εδώ και χρόνια με ασθένειες όπως το μεταβολικό σύνδρομο, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η υπέρταση, τα αυξημένα επίπεδα λιπιδίων και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Η νέα μελέτη προσθέτει σε αυτή τη λίστα και τη γνωστική έκπτωση — δηλαδή τη σταδιακή επιδείνωση της μνήμης, της συγκέντρωσης και της νοητικής ευελιξίας που συχνά παρατηρείται με την ηλικία.

Η επίδραση των οιστρογόνων και της φλεγμονής στον εγκέφαλο

Τα οιστρογόνα παίζουν σημαντικό ρόλο όχι μόνο στο αναπαραγωγικό σύστημα, αλλά και στη λειτουργία του εγκεφάλου. Οι υποδοχείς οιστρογόνων είναι συγκεντρωμένοι σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μνήμη και τη λήψη αποφάσεων — όπως ο ιππόκαμπος και ο προμετωπιαίος φλοιός.

Μετά την εμμηνόπαυση, η πτώση των επιπέδων οιστρογόνων και η αύξηση των φλεγμονωδών δεικτών λόγω του σπλαχνικού λίπους δημιουργούν ένα περιβάλλον που μπορεί να επιταχύνει τη νευροεκφυλιστική διαδικασία. Αυτό εξηγεί γιατί οι γυναίκες με μεγαλύτερη περιφέρεια μέσης ενδέχεται να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης καθώς μεγαλώνουν.

Η μελέτη και τα βασικά ευρήματα

Η πρόσφατη μελέτη εξέτασε περισσότερες από 700 γυναίκες ηλικίας 42 έως 58 ετών, οι οποίες βρίσκονταν μέσα σε 36 μήνες από τη φυσική εμμηνόπαυση. Οι συμμετέχουσες χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:

• όσες έλαβαν από του στόματος θεραπεία με οιστρογόνα (conjugated equine estrogen),

• όσες έλαβαν διαδερμική θεραπεία με οιστραδιόλη (transdermal estradiol), και

• μια ομάδα ελέγχου που έλαβε εικονικό φάρμακο (placebo).

Η κεντρική παχυσαρκία μετρήθηκε μέσω του δείκτη περιφέρειας μέσης προς ισχία (waist-to-hip ratio).

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι γυναίκες με υψηλότερο δείκτη μέσης-ισχίων είχαν χαμηλότερες επιδόσεις σε γνωστικά τεστ, ειδικά σε τομείς που αφορούσαν την οπτική προσοχή και τις εκτελεστικές λειτουργίες. Αν και η ορμονική θεραπεία δεν φάνηκε να τροποποιεί σημαντικά τη σχέση μεταξύ λίπους και γνωστικής απόδοσης, η ύπαρξη αυξημένου σπλαχνικού λίπους αποτέλεσε ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου.

Η σημασία της πρόληψης και του υγιεινού τρόπου ζωής

Η δρ. Monica Christmas, αναπληρώτρια ιατρική διευθύντρια της The Menopause Society, τονίζει: «Η έγκαιρη αντιμετώπιση τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου είναι καθοριστική για τη διατήρηση της υγείας και της ανεξαρτησίας των γυναικών καθώς μεγαλώνουν. Οι μεταβολικές και γνωστικές αλλαγές της εμμηνόπαυσης συχνά αιφνιδιάζουν τις γυναίκες και είναι πιο δύσκολο να αντιστραφούν όταν ήδη έχουν εκδηλωθεί».

Η ειδικός υπογραμμίζει ότι η πρόληψη —μέσω ισορροπημένης διατροφής, τακτικής φυσικής δραστηριότητας, ελέγχου του βάρους και καλής ποιότητας ύπνου— μπορεί να επιφέρει μακροχρόνια οφέλη τόσο για τη μεταβολική όσο και για τη γνωστική υγεία.

Προς μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση της υγείας μετά την εμμηνόπαυση

Η μελέτη ενισχύει την άποψη ότι η κεντρική παχυσαρκία δεν είναι μόνο αισθητικό ή καρδιολογικό ζήτημα, αλλά και νευρολογικό. Ο εγκέφαλος επηρεάζεται άμεσα από τις ορμονικές και φλεγμονώδεις μεταβολές του σώματος, καθιστώντας το μέγεθος της μέσης έναν πιθανό δείκτη κινδύνου για μελλοντική γνωστική παρακμή.

Η κατανόηση αυτής της σύνδεσης ανοίγει νέους δρόμους για προληπτικές παρεμβάσεις, με στόχο όχι μόνο τη σωματική ευεξία, αλλά και τη διατήρηση της μνήμης, της συγκέντρωσης και της διανοητικής ζωτικότητας των γυναικών σε κάθε ηλικία.