Η επιστήμη συνεχίζει να ρίχνει φως στους μηχανισμούς που ρυθμίζουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος, και μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου έρχεται να αποκαλύψει κάτι ιδιαίτερα εντυπωσιακό — η έλλειψη οξυγόνου στο αίμα (υποξία) μπορεί να αλλάξει τον γενετικό κώδικα ορισμένων βασικών κυττάρων του ανοσοποιητικού, καθιστώντας τον οργανισμό πιο ευάλωτο σε λοιμώξεις.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Immunology, δείχνει ότι τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου μεταβάλλουν το DNA των ουδετερόφιλων, των κυττάρων που αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού απέναντι σε μικρόβια και ιούς. Οι αλλαγές αυτές μειώνουν τη δυνατότητα των ουδετερόφιλων να εξουδετερώνουν παθογόνους μικροοργανισμούς, επηρεάζοντας τη συνολική άμυνα του σώματος.
Όταν το οξυγόνο «λείπει», τα γονίδια αλλάζουν
Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι η υποξία δεν επηρεάζει μόνο τα ίδια τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, αλλά και τα κύτταρα του μυελού των οστών που τα παράγουν. Με άλλα λόγια, ακόμη κι όταν τα επίπεδα οξυγόνου επανέρχονται στο φυσιολογικό, η «γενετική υπογραφή» αυτής της έλλειψης παραμένει.
Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι η χαμηλή συγκέντρωση οξυγόνου προκαλεί δομικές αλλαγές στον τρόπο που οργανώνεται το DNA, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται histone clipping. Πρόκειται για μια τροποποίηση των πρωτεϊνών που «κρατούν» το DNA οργανωμένο, επιτρέποντας ή εμποδίζοντας την ενεργοποίηση συγκεκριμένων γονιδίων. Έτσι, η υποξία επαναπρογραμματίζει τα κύτταρα, αφήνοντας ένα μακροχρόνιο αποτύπωμα στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν.
Από την υποξία στην ευαλωτότητα
Η μελέτη αυτή προσφέρει μια εξήγηση για το γιατί άτομα που έχουν περάσει σοβαρές παθήσεις των πνευμόνων, όπως το οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (ARDS), συχνά παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο επαναλαμβανόμενων λοιμώξεων ακόμη και μήνες μετά την ανάρρωση.
Οι ερευνητές ανέλυσαν ουδετερόφιλα τόσο από ασθενείς που ανάρρωναν από ARDS, όσο και από υγιείς εθελοντές που είχαν πρόσφατα εκτεθεί σε περιβάλλοντα χαμηλού οξυγόνου (όπως σε μεγάλο υψόμετρο). Τα ευρήματα έδειξαν ότι και στις δύο περιπτώσεις, η έλλειψη οξυγόνου άλλαξε τον τρόπο λειτουργίας των ουδετερόφιλων, με παρόμοια γενετικά σημάδια.
Ο Δρ. Manuel Alejandro Sanchez Garcia, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Κέντρο Έρευνας Φλεγμονών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, εξήγησε: «Το γεγονός ότι τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου αφήνουν μακροχρόνιο αποτύπωμα στο πώς τα κύτταρα του ανοσοποιητικού “διαβάζουν” τον γενετικό τους κώδικα, εξηγεί γιατί ο οργανισμός δυσκολεύεται να ελέγξει τις λοιμώξεις ακόμη και πολλούς μήνες μετά από μια σοβαρή αναπνευστική ασθένεια.»
Ένα νέο παράθυρο για θεραπευτικές παρεμβάσεις
Αυτή η ανακάλυψη ανοίγει τον δρόμο για νέες θεραπείες που στοχεύουν στη διόρθωση των γενετικών αλλαγών που προκαλεί η υποξία. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι μελλοντικά θα μπορέσουν να βρουν τρόπους να «αντιστρέψουν» αυτές τις επιγενετικές μεταβολές, ενισχύοντας έτσι την αντίσταση του οργανισμού στις λοιμώξεις.
Η μελέτη, πέρα από τη βιοϊατρική της σημασία, αναδεικνύει και τη σημαντικότητα της οξυγόνωσης για τη συνολική υγεία. Το οξυγόνο δεν είναι απλώς ένα αέριο που διατηρεί τη ζωή — είναι ένας ρυθμιστής της γονιδιακής έκφρασης και της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος.
Τι σημαίνει αυτό για εμάς
Η αναπνοή καθαρού αέρα, η άσκηση και η σωστή φροντίδα του αναπνευστικού μας συστήματος δεν είναι μόνο τρόποι για να νιώθουμε καλύτερα· είναι ουσιαστικά μέσα για τη διατήρηση ενός υγιούς ανοσοποιητικού. Η νέα αυτή έρευνα μας υπενθυμίζει ότι κάθε κύτταρο του σώματός μας είναι ζωντανό και “ευαίσθητο” στο περιβάλλον του. Όταν στερείται οξυγόνου, δεν επηρεάζεται απλώς προσωρινά — αλλάζει, και μερικές φορές, αυτές οι αλλαγές μένουν χαραγμένες στο DNA.
Η ανακάλυψη των ερευνητών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου είναι ένα ακόμη βήμα προς την κατανόηση του πώς το σώμα μας αντιδρά σε δύσκολες συνθήκες. Όπως σχολίασε ένας από τους συντάκτες της μελέτης:
«Αναγνωρίζοντας ότι η υποξία μπορεί να επαναπρογραμματίσει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, ανοίγουμε νέους τρόπους σκέψης για τη θεραπεία της χρόνιας ανοσολογικής δυσλειτουργίας και τη βελτίωση της άμυνας του οργανισμού.»
Σε έναν κόσμο όπου η υγεία των πνευμόνων δοκιμάζεται καθημερινά —από τη ρύπανση, το άγχος και τις ασθένειες— η σημασία του οξυγόνου αποκτά νέα, βαθύτερη διάσταση: είναι το «κλειδί» που ξεκλειδώνει την άμυνα του σώματός μας σε κυτταρικό επίπεδο.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!