Ηχορύπανση στην Αττική: Η αόρατη απειλή που διαβρώνει τη δημόσια υγεία

Η Αττική έχει πάψει προ πολλού να είναι απλώς μία από τις 13 περιφέρειες της χώρας. Είναι μια πόλη που δεν σταματά ποτέ στην οποία επικρατεί ηχορύπανση από το πρωί έως το βράδυ.  Εργασίες, οικοδομές, συνεργεία, πάρτι, διαπληκτισμοί, μηχανάκια και αυτοκίνητα με πειραγμένες εξατμίσεις αποτελούν μια καθημερινότητα.

Η έννοια της «κοινής ησυχίας» μοιάζει με ξεχασμένη πολυτέλεια, παρά τους νόμους. Η ηχορύπανση έχει μετατραπεί στη σιωπηλή επιδημία της Αττικής. Δεν τη βλέπεις, δεν αφήνει ίχνη στους τοίχους, όμως διαβρώνει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Η ψυχολογική και σωματική κόπωση, η αϋπνία, το άγχος, η υπέρταση και η νευρικότητα είναι μερικές μόνο από τις συνέπειες. Κι όμως, αυτό το πρόβλημα περνά κάτω από τα ραντάρ της δημόσιας συζήτησης — λες και ο ήχος δεν είναι ρύπος.

Ο δρόμος ως πεδίο μάχης

Αρκεί μια διαδρομή από τη Γλυφάδα ως την Κηφισιά για να αντιληφθεί κανείς την κατάσταση. Ένα μόνο όχημα με «πειραγμένη» εξάτμιση αρκεί για να ταράξει ολόκληρες γειτονιές. Οι ήχοι που σκίζουν τη μέρα και τη νύχτα αναστατώνουν ηλικιωμένους, ασθενείς, εγκύους και μικρά παιδιά. Και κανείς δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται το μέγεθος της απειλής.

Η Τροχαία, υποστελεχωμένη εδώ και χρόνια, κάνει ό,τι μπορεί. Όμως πώς να ελέγξει αποτελεσματικά μια περιφέρεια όπου κατοικεί πάνω από το 50% του ελληνικού πληθυσμού; Ο αριθμός των οχημάτων αυξάνεται ραγδαία, ενώ οι έλεγχοι, όσοι κι αν είναι, παραμένουν σταγόνα στον ωκεανό. Οι οδικές υποδομές, σχεδιασμένες για άλλες εποχές, δεν αντέχουν πια την πίεση.

Πόλη χωρίς ανάσα

Κι ενώ ο θόρυβος των εξατμίσεων κυριαρχεί, οι υπόλοιποι ήχοι της πόλης συμπληρώνουν το χάος: κορναρίσματα, κλαδέματα, οικοδομικές εργασίες, βεγγαλικά και οχλήσεις κάθε είδους ως τα ξημερώματα. Στο μεγαλύτερο μέρος της Αττικής δεν υπάρχει στιγμή ηρεμίας. Ο δημόσιος χώρος έχει παραδοθεί σε μια άναρχη ηχητική καταιγίδα.

Η ηχορύπανση όμως δεν είναι απλώς ενόχληση· είναι απειλή για τη δημόσια υγεία. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι ο υπερβολικός θόρυβος συνδέεται με καρδιαγγειακά προβλήματα, στρες, προβλήματα συγκέντρωσης και μαθησιακές δυσκολίες στα παιδιά.
Η κοινωνία που ζει διαρκώς “σε ένταση” χάνει σταδιακά την ψυχραιμία και την ισορροπία της.

Σύμφωνα με διεθνείς πρακτικές, πόλεις όπως η Βαρκελώνη, το Λονδίνο και η Νέα Υόρκη τοποθέτησαν αισθητήρες μέτρησης ντεσιμπέλ στις κάμερες κυκλοφορίας, ώστε να καταγράφουν τα υπερβολικά θορυβώδη οχήματα.
Στην Ελβετία, από την 1η Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, ισχύουν νέοι αυστηροί κανονισμοί: οι οδηγοί που υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια θορύβου αντιμετωπίζουν πρόστιμα έως και 10.000 ελβετικά φράγκα.

Κυκλοφοριακό χάος και κατάρρευση υποδομών

Πέρα από τον θόρυβο, η Αττική βιώνει μια γενικότερη αστική κατάρρευση. Ο πληθυσμός αυξάνεται, νέες πολυκατοικίες ξεφυτρώνουν παντού, τα αυτοκίνητα πολλαπλασιάζονται. Οι θέσεις στάθμευσης έχουν γίνει δυσεύρετες, ενώ οι δημοτικές αρχές χωρίς επαρκή χρηματοδότηση δεν μπορούν να δημιουργήσουν οργανωμένα πάρκινγκ.

Η κυκλοφορία θυμίζει εφιάλτη. Οι λωρίδες στενεύουν, τα φανάρια δεν ρυθμίζονται σωστά, και τα διπλοπαρκαρισμένα οχήματα παραλύουν την κίνηση. Η κατάσταση σε βασικούς οδικούς άξονες, όπως η Μεσογείων, αποτελεί καθημερινό μαρτύριο.
Οι δήμοι ζητούν χρηματοδότηση για να αναπλάσουν πεζοδρόμια και οδικές αρτηρίες, όμως οι αναγκαίοι πόροι απουσιάζουν.

Πίεση στους δήμους και στους ανθρώπους

Οι αστικοί δήμοι της Αττικής δεν προλαβαίνουν. Οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα δίνουν υπεράνθρωπο αγώνα για να κρατήσουν την πόλη καθαρή. Οι παιδικοί σταθμοί, τα σχολεία και οι χώροι πρασίνου δεν επαρκούν.
Η ατμόσφαιρα είναι επιβαρυμένη, τα καυσαέρια αυξάνονται, και η ποιότητα ζωής φθίνει μέρα με τη μέρα.

Κι όμως, η συζήτηση για το πώς θα γίνει η πόλη πιο ανθρώπινη απουσιάζει. Ρεαλιστικός σχεδιασμός δεν υπάρχει — μόνο ευχολόγια και «οράματα» που μένουν στα χαρτιά.

Πάνω από 110 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πλήττονται από επικίνδυνα επίπεδα θορύβου

Ο θόρυβος προκαλεί δεκάδες χιλιάδες πρόωρους θανάτους και χρόνιες ασθένειες κάθε χρόνο

Περισσότεροι από 110 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη ζουν καθημερινά εκτεθειμένοι σε επίπεδα ηχορύπανσης που βλάπτουν σοβαρά την υγεία, σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ).
Η συνεχής ακουστική πίεση από οχήματα, τρένα και αεροπλάνα οδηγεί σε στρες, διαταραχές ύπνου, καρδιοπάθειες, διαβήτη και κατάθλιψη, με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι συνδέεται με 66.000 πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο.

Ο ΕΟΠ υπολογίζει ότι περίπου το 20% του πληθυσμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου επηρεάζεται από υψηλά επίπεδα θορύβου, ενώ 17 εκατομμύρια πολίτες βιώνουν παρατεταμένη και έντονη ακουστική όχληση.
Περίπου 5 εκατομμύρια άτομα υποφέρουν από σοβαρές διαταραχές ύπνου, και 15 εκατομμύρια παιδιά μεγαλώνουν σε περιοχές όπου ο θόρυβος ξεπερνά τα ασφαλή όρια.

Σύμφωνα με την ανάλυση, οι επιπτώσεις αυτές υπερβαίνουν εκείνες από πιο γνωστούς κινδύνους, όπως ο παθητικός καπνός ή η έκθεση στον μόλυβδο, προκαλώντας οικονομική ζημία σχεδόν 100 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως λόγω απουσιών, μειωμένης παραγωγικότητας και αυξημένων δαπανών υγείας.

Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι τα στοιχεία πιθανότατα υποτιμούν το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος. Αν εφαρμοστεί το αυστηρότερο όριο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) για τον επικίνδυνο θόρυβο, ο αριθμός των πολιτών που εκτίθενται σε επιβλαβή επίπεδα ανεβαίνει σε 150 εκατομμύρια.
Ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώσει κατά 30% έως το 2030 τους ανθρώπους που υποφέρουν από χρόνιες επιπτώσεις του θορύβου κινδυνεύει να μην επιτευχθεί χωρίς πιο αποφασιστική δράση.

Η έκθεση βασίστηκε στα επίσημα στοιχεία των χωρών του ΕΟΠ για τον θόρυβο των μεταφορών, ο οποίος θεωρείται η κυριότερη πηγή ηχορύπανσης στην ήπειρο. Άλλες πηγές, όπως οι γείτονες, τα μπαρ ή τα νυχτερινά μαγαζιά, επίσης επιβαρύνουν την υγεία, όμως είναι δυσκολότερο να μετρηθούν εξαιτίας της ασυνέχειάς τους.

Συγκεκριμένα, ο ΕΟΠ υπολογίζει ότι:

• 92 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πλήττονται από τον θόρυβο της οδικής κυκλοφορίας,

• 18 εκατομμύρια από τον θόρυβο των σιδηροδρόμων,

• και 2,6 εκατομμύρια από αεροπορικό θόρυβο.

Οι επιστημονικές αναλύσεις αποδίδουν ετησίως 66.000 πρόωρους θανάτους, 50.000 νέες περιπτώσεις καρδιαγγειακών παθήσεων και 22.000 περιστατικά διαβήτη τύπου 2 στην ηχορύπανση.

Αν και το ποσοστό των Ευρωπαίων που εκτίθενται σε επιβλαβή επίπεδα θορύβου μειώθηκε μόλις κατά 3% την περίοδο 2017–2022, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι υπάρχουν ρεαλιστικές λύσεις:
Η μείωση των ορίων ταχύτητας στις πόλεις, η προώθηση ελαστικών χαμηλού θορύβου, καθώς και η ενίσχυση των δημόσιων μεταφορών, του περπατήματος και της ποδηλασίας μπορούν να περιορίσουν σημαντικά το πρόβλημα.