Κάπνισμα: Η διακοπή συνδέεται με πιο αργή γνωστική φθορά

Η διακοπή του καπνίσματος στη μέση ή την προχωρημένη ηλικία φαίνεται να συνδέεται με πιο αργή γνωστική έκπτωση με την πάροδο του χρόνου, σύμφωνα με νέα μελέτη για το κάπνισμα από το University College London (UCL), που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Lancet Healthy Longevity.

Τι έδειξε η μελέτη

Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 9.436 άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών (μέσος όρος ηλικίας 58) από 12 χώρες, συγκρίνοντας τα αποτελέσματα γνωστικών τεστ μεταξύ όσων διέκοψαν το κάπνισμα και μιας αντίστοιχης ομάδας που συνέχισε να καπνίζει.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα σκορ γνωστικής λειτουργίας των ατόμων που έκοψαν το κάπνισμα μειώθηκαν σημαντικά λιγότερο μέσα στα έξι χρόνια που ακολούθησαν τη διακοπή, σε σχέση με εκείνους που συνέχισαν να καπνίζουν.

• Για τη λεκτική ευχέρεια, ο ρυθμός μείωσης μειώθηκε σχεδόν κατά 50%.

• Για τη μνήμη, η μείωση ήταν περίπου 20% πιο αργή.

Επειδή η πιο αργή γνωστική φθορά συνδέεται με μικρότερο κίνδυνο άνοιας, τα ευρήματα αυτά ενισχύουν την άποψη ότι η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να αποτελέσει προληπτική στρατηγική έναντι της νόσου.

«Ποτέ δεν είναι αργά να κόψετε το κάπνισμα»

Η επικεφαλής ερευνήτρια, Δρ. Mikaela Bloomberg, από το Ινστιτούτο Επιδημιολογίας και Υγειονομικής Φροντίδας του UCL, δήλωσε:

«Η μελέτη μας δείχνει ότι η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της γνωστικής υγείας μακροπρόθεσμα, ακόμη κι αν κάποιος το κάνει στα 50 ή στα 60 του. Ήδη γνωρίζουμε ότι η διακοπή του καπνίσματος βελτιώνει τη σωματική υγεία και την ευεξία, αλλά τώρα βλέπουμε ότι ωφελεί και τη νοητική λειτουργία».

Η ίδια πρόσθεσε ότι τα ευρήματα αυτά είναι σημαντικά γιατί οι μεσήλικες και οι ηλικιωμένοι καπνιστές είναι λιγότερο πιθανό να προσπαθήσουν να κόψουν το κάπνισμα, παρόλο που υφίστανται τις μεγαλύτερες βλάβες από αυτό. Το γεγονός ότι η διακοπή μπορεί να βοηθήσει στη γνωστική διατήρηση ίσως αποτελέσει ένα νέο, ισχυρό κίνητρο για αυτούς να προσπαθήσουν.

Επιπλέον, οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι, καθώς οι κοινωνίες γερνούν, τα αποτελέσματα αυτά δίνουν ένα ακόμη επιχείρημα για επενδύσεις στις πολιτικές ελέγχου του καπνού.

Πώς το κάπνισμα επηρεάζει τον εγκέφαλο

Το κάπνισμα είναι γνωστό ότι επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου κυρίως μέσω των επιπτώσεών του στο καρδιαγγειακό σύστημα. Προκαλεί βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο με οξυγόνο, ενώ παράλληλα αυξάνει τη φλεγμονή και προκαλεί οξειδωτικό στρες — την παραγωγή δηλαδή ασταθών μορίων (ελεύθερων ριζών) που μπορούν να καταστρέψουν τα εγκεφαλικά κύτταρα.

Ο Καθηγητής Andrew Steptoe, συν-συγγραφέας της μελέτης, εξήγησε:

«Η πιο αργή γνωστική έκπτωση συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο άνοιας. Τα αποτελέσματα μας προσθέτουν νέα στοιχεία που δείχνουν ότι η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να είναι μια αποτελεσματική προληπτική στρατηγική, αν και χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιώσουν τη σχέση αυτή ειδικά με την άνοια».

Τι διαφοροποιεί αυτή τη μελέτη

Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει προσωρινή βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας μετά τη διακοπή του καπνίσματος, αλλά δεν ήταν σαφές αν αυτή η βελτίωση διατηρείται μακροπρόθεσμα, ιδίως όταν η διακοπή γίνεται σε μεγαλύτερη ηλικία.

Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από τρεις μεγάλες συνεχιζόμενες μελέτες που περιλαμβάνουν εθνικά αντιπροσωπευτικά δείγματα από την Αγγλία, τις ΗΠΑ και δέκα ακόμη ευρωπαϊκές χώρες.

Περισσότεροι από 4.700 συμμετέχοντες που είχαν διακόψει το κάπνισμα συγκρίθηκαν με ίσο αριθμό ατόμων που συνέχισαν να καπνίζουν. Οι δύο ομάδες ταίριαζαν ως προς την αρχική γνωστική τους κατάσταση, την ηλικία, το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο και τη χώρα καταγωγής.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι πριν από τη διακοπή, οι δύο ομάδες παρουσίαζαν παρόμοιο ρυθμό πτώσης σε τεστ μνήμης και λεκτικής ευχέρειας. Ωστόσο, μετά τη διακοπή, οι καμπύλες άρχισαν να αποκλίνουν.

Τα ευρήματα με αριθμούς

Για όσους έκοψαν το κάπνισμα, ο ρυθμός μείωσης της μνήμης ήταν περίπου 20% πιο αργός, ενώ της λεκτικής ευχέρειας 50% πιο αργός.
Σε πρακτικό επίπεδο, αυτό μεταφράζεται ως εξής:

• κάθε χρόνο, οι πρώην καπνιστές έχαναν 3–4 μήνες λιγότερη μνήμη,

• και 6 μήνες λιγότερη λεκτική ευχέρεια σε σχέση με εκείνους που συνέχισαν να καπνίζουν.

Αν και η μελέτη είναι παρατηρητική και δεν μπορεί να αποδείξει αιτιώδη σχέση, τα αποτελέσματα είναι συνεπή με προηγούμενα ευρήματα που δείχνουν ότι όσοι κόβουν το κάπνισμα στη μέση ζωή έχουν παρόμοια γνωστική λειτουργία με όσους δεν κάπνισαν ποτέ.

Ένα μήνυμα ελπίδας

Η μελέτη του UCL στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: ποτέ δεν είναι αργά να κόψετε το κάπνισμα. Ακόμη και μετά από δεκαετίες, η διακοπή του μπορεί να συμβάλει όχι μόνο στη βελτίωση της καρδιαγγειακής και αναπνευστικής υγείας, αλλά και στη διατήρηση της μνήμης, της συγκέντρωσης και της πνευματικής διαύγειας. Με άλλα λόγια, κάθε προσπάθεια μετράει — όχι μόνο για να ζούμε περισσότερο, αλλά και για να ζούμε καλύτερα και πιο καθαρά στο μυαλό.