Κατάθλιψη: Ποιοι τύποι συνδέονται με καρδιομεταβολικές παθήσεις

Η κατάθλιψη είναι γνωστό ότι συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικών νοσημάτων, όπως ο διαβήτης τύπου 2 και οι καρδιοπάθειες. Νέα επιστημονική έρευνα, που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νευροψυχοφαρμακολογίας (ECNP) στο Άμστερνταμ, αποκαλύπτει ότι οι διαφορετικοί τύποι κατάθλιψης σχετίζονται με διαφορετικές μορφές καρδιομεταβολικών νόσων — προσφέροντας νέα δεδομένα για την κατανόηση της σχέσης μεταξύ ψυχικής και σωματικής υγείας.

Η μελέτη και τα χαρακτηριστικά της

Οι ερευνητές παρακολούθησαν 5.794 ενήλικες στο πλαίσιο της μεγάλης Μελέτης Επιδημιολογίας της Παχυσαρκίας στην Ολλανδία (NEO Study), για περίοδο επτά ετών. Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν υγιείς στην αρχή της έρευνας, χωρίς διάγνωση διαβήτη ή καρδιαγγειακής νόσου.

Κατά την έναρξη της μελέτης, κάθε συμμετέχων συμπλήρωσε εκτενές ερωτηματολόγιο που αξιολογούσε τα καταθλιπτικά συμπτώματα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, οι ερευνητές εντόπισαν δύο διακριτά προφίλ κατάθλιψης:

1. Μελαγχολικού τύπου κατάθλιψη, που χαρακτηρίζεται από πρώιμη αφύπνιση, απώλεια όρεξης και ανηδονία (έλλειψη ευχαρίστησης).

2. Άτυπη ή ενεργειακά σχετιζόμενη κατάθλιψη, με συμπτώματα όπως κόπωση, υπερυπνία (αυξημένη ανάγκη για ύπνο) και αυξημένη όρεξη.

Τα αποτελέσματα

Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης, περίπου 8% των συμμετεχόντων ανέπτυξαν κάποια καρδιομεταβολική πάθηση. Ωστόσο, το είδος της νόσου διέφερε ανάλογα με τον τύπο της κατάθλιψης που παρουσίαζαν.

• Άτομα με άτυπα ή ενεργειακά συμπτώματα είχαν 2,7 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 σε σχέση με εκείνους χωρίς καταθλιπτικά συμπτώματα. Δεν παρατηρήθηκε, ωστόσο, αύξηση του κινδύνου για καρδιοπάθειες.

• Αντίθετα, όσοι εμφάνιζαν μελαγχολικά συμπτώματα είχαν 1,5 φορές υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιαγγειακή νόσο (όπως έμφραγμα ή εγκεφαλικό), χωρίς όμως σημαντική αύξηση στα περιστατικά διαβήτη τύπου 2.

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι οι βιολογικοί μηχανισμοί που συνδέουν την κατάθλιψη με τις σωματικές ασθένειες διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο της ψυχικής διαταραχής.

Οι βιολογικοί μηχανισμοί πίσω από τη συσχέτιση

Ο επικεφαλής ερευνητής, Δρ. Yuri Milaneschi από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, εξήγησε ότι οι πάσχοντες από άτυπα ή ενεργειακά συμπτώματα παρουσίασαν διαταραχές στις φλεγμονώδεις και μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού, που σχετίζονται με την καρδιομεταβολική υγεία. Αντίθετα, οι ασθενείς με μελαγχολικού τύπου κατάθλιψη δεν παρουσίασαν την ίδια βιοχημική υπογραφή, κάτι που δείχνει ότι οι δύο τύποι κατάθλιψης επηρεάζουν διαφορετικά τη φυσιολογία του σώματος.

Όπως δήλωσε ο Δρ. Milaneschi: «Γνωρίζαμε ήδη ότι δεν είναι όλες οι καταθλίψεις ίδιες. Ωστόσο, αυτή η μελέτη δείχνει ότι πρέπει να εξετάζουμε πώς ο τύπος της κατάθλιψης επηρεάζει διαφορετικά συστήματα του οργανισμού. Μας οδηγεί στην έννοια της “ψυχιατρικής ακριβείας”, όπου αντιμετωπίζουμε κάθε ασθενή με εξατομικευμένη προσέγγιση, λαμβάνοντας υπόψη τις βιολογικές και ψυχολογικές παραμέτρους του».

Η σημασία για την πρόληψη και τη θεραπεία

Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι η ψυχική υγεία και η σωματική υγεία είναι άμεσα αλληλένδετες. Η κατάθλιψη δεν αποτελεί μόνο μια συναισθηματική ή ψυχολογική διαταραχή· μπορεί να έχει μετρήσιμες βιολογικές συνέπειες που αυξάνουν τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών.

Η Δρ. Chiara Fabbri από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, σχολίασε: «Η πρόληψη και η θεραπεία των σωματικών ασθενειών σε άτομα με κατάθλιψη είναι εξίσου σημαντική με τη θεραπεία της ίδιας της κατάθλιψης. Οι καρδιομεταβολικές παθήσεις είναι συχνές και αναμένεται να αυξηθούν δραματικά τις επόμενες δεκαετίες».

Σύμφωνα με την Διεθνή Ομοσπονδία για τον Διαβήτη, ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια (περίπου 66 εκατομμύρια) αναμένεται να αυξηθεί κατά 10% έως το 2050.

Η ίδια προσθέτει ότι η μελέτη του NEO προσφέρει πολύτιμα δεδομένα για το πώς μπορούν οι επαγγελματίες υγείας να βελτιώσουν την πρόληψη, τη διάγνωση και την παρακολούθηση των καρδιομεταβολικών ασθενειών σε ασθενείς με καταθλιπτικά συμπτώματα.

Προς μια νέα εποχή «ψυχιατρικής ακριβείας»

Τα ευρήματα αυτής της έρευνας ανοίγουν τον δρόμο για μια πιο στοχευμένη προσέγγιση στην ψυχιατρική και την ιατρική συνολικά. Αντί να αντιμετωπίζεται η κατάθλιψη ως μια ενιαία πάθηση, οι επιστήμονες προτείνουν να εξετάζονται οι επιμέρους βιολογικοί και συμπεριφορικοί παράγοντες, που μπορεί να καθορίζουν και τον κίνδυνο σωματικών νοσημάτων.

Η αναγνώριση αυτών των διαφορών μπορεί να οδηγήσει σε εξατομικευμένες θεραπείες, όπου ο τρόπος αντιμετώπισης της κατάθλιψης θα λαμβάνει υπόψη και το προφίλ υγείας του κάθε ασθενή.

Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι η ψυχική υγεία και η σωματική ευεξία δεν είναι δύο ξεχωριστές έννοιες αλλά δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η κατανόηση των διαφορετικών τύπων κατάθλιψης και της σχέσης τους με τις καρδιομεταβολικές παθήσεις μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για πιο αποτελεσματική πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και καλύτερη ποιότητα ζωής για εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.