Η Ψυχική Υγεία στο Επίκεντρο των Ανθρωπιστικών Κρίσεων

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, που τιμάται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου, είναι μια ευκαιρία να θυμηθούμε ότι η ψυχική ευημερία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Κανένας πολίτης δεν πρέπει να νιώθει απομονωμένος ή χωρίς στήριξη, όταν αντιμετωπίζει δυσκολίες που δοκιμάζουν την ανθεκτικότητά του.

Η φετινή θεματική, «Ψυχική Υγεία σε Ανθρωπιστικές Κρίσεις», φωτίζει την αυξανόμενη ανάγκη για ενίσχυση υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε περιβάλλοντα που πλήττονται από πολέμους, φυσικές καταστροφές, μετακινήσεις πληθυσμών και πανδημίες. Οι κρίσεις αυτές, που τα τελευταία χρόνια έγιναν ιδιαίτερα οικείες, μας υπενθυμίζουν ότι οι ψυχολογικές συνέπειες –όπως το άγχος, το τραύμα, η θλίψη και η ανασφάλεια– είναι εξίσου σοβαρές με τις υλικές απώλειες και αποτελούν κρίσιμο ζήτημα για τη δημόσια υγεία.

Το Υπουργείο Υγείας προωθεί μια εθνική στρατηγική, με στόχο όχι μόνο την αποκατάσταση της ψυχικής ισορροπίας, αλλά και τη δημιουργία ενός σύγχρονου, προσβάσιμου και ανθρωποκεντρικού συστήματος φροντίδας.

Με τον Νόμο 5129/2024 για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, εισάγονται σημαντικές καινοτομίες που μετασχηματίζουν το υφιστάμενο πλαίσιο σε ένα συμπεριληπτικό και θεραπευτικό μοντέλο. Στο Άρθρο 15 δίνεται ειδική βαρύτητα στις ανθρωπογενείς και φυσικές κρίσεις, καθορίζοντας σαφώς πώς θα παρεμβαίνει η Πολιτεία για την οργάνωση και παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Η νέα πολιτική θέτει στο κέντρο τον άνθρωπο και στηρίζεται στην ενίσχυση των κοινοτικών δομών και της πρωτοβάθμιας φροντίδας, προωθώντας την αποϊδρυματοποίηση και την υποστήριξη των ατόμων μέσα στο κοινωνικό και οικογενειακό τους περιβάλλον. Παράλληλα, υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση στις εξαρτήσεις, με τη δημιουργία του Εθνικού Οργανισμού για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διασύνδεση της ψυχικής υγείας με την εκπαίδευση, την εργασία και την κοινωνική πολιτική, αναγνωρίζοντας ότι η ψυχική ευημερία είναι θεμέλιο της κοινωνικής συνοχής και της ανάπτυξης. Η πλήρης ψηφιοποίηση μέσω του νέου Πληροφοριακού Συστήματος Ψυχικής Υγείας ενισχύει τη διαφάνεια, την αξιολόγηση και την εξατομικευμένη φροντίδα, ενώ η θεσμοθέτηση μηχανισμών συμμετοχής των ληπτών υπηρεσιών εξασφαλίζει τη συνδιαμόρφωση πολιτικών και την ουσιαστική συμπερίληψη των ανθρώπων με ψυχιατρική εμπειρία.

Μία από τις πιο ουσιαστικές παρεμβάσεις είναι η λειτουργία της Τηλεφωνικής Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306, η οποία προσφέρει δωρεάν και ανώνυμη ψυχολογική υποστήριξη, διαθέσιμη 24/7 καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Η γραμμή αυτή έχει αποδειχθεί καθοριστική σε περιόδους πανδημίας, φυσικών καταστροφών και πυρκαγιών, παρέχοντας άμεση ανακούφιση και διασύνδεση με ειδικούς.

Παράλληλα, υλοποιείται το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030, που δίνει έμφαση στην εκπαίδευση και ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού, στη διάχυση υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο για ισότιμη πρόσβαση όλων και στη δημιουργία ενός συστήματος φροντίδας που «συναντά τον πολίτη» στο σπίτι, στο σχολείο, στον εργασιακό χώρο και στην κοινότητα.

Η ψυχική υγεία δεν αποτελεί προνόμιο. Είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Με το νέο θεσμικό πλαίσιο, η Πολιτεία στοχεύει στη μείωση ανισοτήτων, στην ενίσχυση της πρόληψης και στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας φροντίδας, αποδοχής και ανθεκτικότητας.

Η ψυχική υγεία είναι ευθύνη όλων μας. Το κράτος έχει καθήκον να εξασφαλίζει πρόσβαση, στήριξη και σεβασμό σε κάθε άνθρωπο, ιδιαίτερα σε όσους βρίσκονται στο επίκεντρο των κρίσεων.