Δημιουργικότητα: Μπορεί να επιβραδύνει τη γήρανση του εγκεφάλου

Μια νέα διεθνής μελέτη του Global Brain Health Institute (GBHI), που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications, καταδεικνύει ότι η δημιουργικότητα και η ενασχόληση με δημιουργικές δραστηριότητες όπως η μουσική, ο χορός, οι εικαστικές τέχνες και ακόμη και ορισμένα βιντεοπαιχνίδια μπορεί να επιβραδύνει τη γήρανση του εγκεφάλου και να ενισχύσει τη γνωστική λειτουργία.

Αν και η δημιουργικότητα έχει για πολύ καιρό αναγνωριστεί για την πολιτιστική και προσωπική της αξία, η παρούσα μελέτη παρέχει για πρώτη φορά επιστημονικά δεδομένα μεγάλης κλίμακας που συνδέουν άμεσα τη δημιουργική ενασχόληση με μετρήσιμη προστασία της εγκεφαλικής υγείας.

Διεθνής συμμετοχή και μεθοδολογία

Η έρευνα περιέλαβε συμμετέχοντες από 13 χώρες, συνολικά 1.402 άτομα, μεταξύ των οποίων επαγγελματίες δημιουργοί όπως χορευτές τάνγκο, μουσικοί, εικαστικοί καλλιτέχνες, μαθητές που έκαναν βραχυπρόθεσμη εκπαίδευση σε βιντεοπαιχνίδια στρατηγικής και άτομα χωρίς προηγούμενη εμπειρία στις δραστηριότητες αυτές.

Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε εξετάσεις εγκεφάλου (EEG & MEG) και γνωστικές δοκιμασίες. Τα δεδομένα αναλύθηκαν με τη χρήση μοντέλων «ρολογιών εγκεφάλου» (brain clocks), τα οποία συνέκριναν τη βιολογική ηλικία του εγκεφάλου με τη χρονολογική ηλικία, αποκαλύπτοντας πώς η δημιουργική ενασχόληση συνδέεται με νεότερο εγκεφαλικό προφίλ.

Τι είναι τα «ρολόγια εγκεφάλου»;

Τα «ρολόγια εγκεφάλου» χρησιμοποιούνται κυρίως για να αξιολογούν αρνητικούς παράγοντες για την εγκεφαλική υγεία, όπως γενετικούς κινδύνους, περιβαλλοντικές εκθέσεις και κοινωνικές ανισότητες. Η παρούσα μελέτη αποτελεί μία από τις λίγες που δείχνει ότι τα ρολόγια εγκεφάλου μπορούν να εντοπίσουν και θετικές επιδράσεις, όπως η προστασία που παρέχει η δημιουργικότητα.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν υπολογιστικά μοντέλα γήρανσης του εγκεφάλου για να αξιολογήσουν τη συνδεσιμότητα και την αποδοτικότητα επεξεργασίας πληροφοριών, εντοπίζοντας μηχανισμούς που συνδέουν τη δημιουργική ενασχόληση με τη νευροπροστασία.

Δημιουργικότητα και νεότερος εγκέφαλος

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η δημιουργική ενασχόληση σχετίζεται με νεότερα εγκεφαλικά προφίλ, κυρίως σε περιοχές που είναι ευάλωτες στη νευροεκφυλιστική διαδικασία, όπως ο ιππόκαμπος, ο προμετωπιαίος φλοιός και οι βρεγματικές περιοχές. Η δημιουργική δραστηριότητα ενισχύει τα εγκεφαλικά δίκτυα και τη συνδεσιμότητα, γεγονός που υποστηρίζει τον προστατευτικό της ρόλο.

Μάλιστα, ακόμη και βραχυπρόθεσμη ενασχόληση με δραστηριότητες όπως τα βιντεοπαιχνίδια στρατηγικής είχε μετρήσιμα θετικά αποτελέσματα, αποδεικνύοντας ότι δεν απαιτείται ειδίκευση για να επωφεληθεί κάποιος.

Δημιουργικότητα ως εργαλείο δημόσιας υγείας

Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η δημιουργικότητα αποτελεί σημαντικό δημόσιο αγαθό, με δυνατότητες εφαρμογής σε κλινικές παρεμβάσεις και πολιτικές υγείας. Από το τάνγκο μέχρι τα βιντεοπαιχνίδια, οι δημιουργικές πρακτικές μοιράζονται κοινά οφέλη για την υγεία του εγκεφάλου και τη διατήρηση της γνωστικής λειτουργίας κατά τη γήρανση. Όπως δήλωσε ο Dr. Agustin Ibanez, «Η δημιουργικότητα είναι ένας ισχυρός καθοριστικός παράγοντας για την εγκεφαλική υγεία, συγκρίσιμος με τη σωματική άσκηση ή τη διατροφή».

Προοπτικές και εφαρμογές

Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η δημιουργικότητα θα μπορούσε να συνταγογραφείται όπως η άσκηση: ως ένα χαμηλού κόστους, προσιτό και αποτελεσματικό μέσο για την προστασία της εγκεφαλικής υγείας. Παράλληλα, τα ρολόγια εγκεφάλου αποδεικνύονται ευαίσθητα εργαλεία για την αξιολόγηση θετικών εμπειριών που ενισχύουν την εγκεφαλική ανθεκτικότητα.

Ο Dr. Carlos Coronel συμπληρώνει ότι «οι δημιουργικές εμπειρίες προστατεύουν τις εγκεφαλικές συνδέσεις που είναι ευάλωτες στη γήρανση και ότι υπάρχει μεγάλη ποικιλία τρόπων να ενισχύσουμε την εγκεφαλική υγεία ανάλογα με τα ενδιαφέροντα κάθε ατόμου».

Η δημιουργικότητα δεν είναι μόνο καλλιτεχνική ή ψυχαγωγική δραστηριότητα. Αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την προστασία του εγκεφάλου, τη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας και την επιβράδυνση της γήρανσης. Η συνεχής ενασχόληση με μουσική, χορό, τέχνη ή ακόμα και στρατηγικά παιχνίδια μπορεί να έχει πραγματικά επιστημονικά αποδεδειγμένα οφέλη. Το μήνυμα είναι σαφές: εντάξτε τη δημιουργικότητα στη ζωή σας καθημερινά και προσφέρετε στον εγκέφαλό σας νεότητα και ευεξία, ανεξαρτήτως ηλικίας.