Μια νέα επιστημονική ανακάλυψη από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Yale υπόσχεται να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο διαγιγνώσκεται και αντιμετωπίζεται η λεπτοσπείρωση, μια τροπική νόσος που επηρεάζει κάθε χρόνο περίπου 1 εκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως και προκαλεί σχεδόν 60.000 θανάτους.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Microbiology Spectrum (2025), παρουσιάζει μια πρωτοποριακή διαγνωστική μέθοδο ικανή να ανιχνεύει στο αίμα και στα ούρα συγκεκριμένες πρωτεΐνες — γνωστές ως πρωτεΐνες τροποποίησης λοιμογόνου δράσης (VM proteins) — οι οποίες αποτελούν βασικό δείκτη παρουσίας του βακτηρίου Leptospira.
Ένα διαγνωστικό «άλμα» για τη δημόσια υγεία
Η λεπτοσπείρωση μεταδίδεται μέσω ούρων μολυσμένων ζώων και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες σε ζωτικά όργανα όπως το ήπαρ, τα νεφρά και οι πνεύμονες. Παρά τη σοβαρότητά της, η έγκαιρη διάγνωση παραμένει δύσκολη, κυρίως λόγω της έλλειψης ευαίσθητων και αξιόπιστων διαγνωστικών εργαλείων.
Η ομάδα του καθηγητή Joseph M. Vinetz από το Yale, σε συνεργασία με την Luna Bioscience — εταιρεία που ίδρυσε ο ίδιος με στόχο την ανάπτυξη εμβολίων κατά αναδυόμενων λοιμώξεων — ανέπτυξε μια ανοσολογική δοκιμή (capture immunoassay) βασισμένη σε μονοκλωνικά αντισώματα (mAb). Το τεστ αυτό ανιχνεύει με ακρίβεια τις VM πρωτεΐνες, οι οποίες αποτελούν το «κλειδί» για την παθογένεση της νόσου.
«Γνωρίζουμε εδώ και χρόνια ότι η λεπτοσπείρωση επηρεάζει πολλαπλά συστήματα του οργανισμού, προκαλώντας ίκτερο, οξεία νεφρική ανεπάρκεια και πνευμονική αιμορραγία», δήλωσε ο Vinetz. «Η ανακάλυψή μας ότι οι πρωτεΐνες VM λειτουργούν ως κυκλοφορούντες εξωτοξίνες μάς δίνει έναν σαφή και στοχευμένο βιοδείκτη για νέες διαγνωστικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις».
Η λεπτοσπείρωση: μια υποτιμημένη απειλή
Η λεπτοσπείρωση αποτελεί την πρώτη συστηματική βακτηριακή νόσο που μεσολαβείται από τοξίνη, παρόμοια με το τέτανο ή τη διφθερίτιδα, η οποία μπορεί να εντοπιστεί μέσω ανίχνευσης αντιγόνων. Η αναγνώριση αυτών των πρωτεϊνών στο αίμα δίνει τη δυνατότητα γρήγορης διάγνωσης, ακόμα και πριν την εκδήλωση σοβαρών συμπτωμάτων.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η νέα μέθοδος είναι γρήγορη, οικονομική και εφαρμόσιμη σε περιοχές με περιορισμένους πόρους, εκεί δηλαδή όπου η ασθένεια είναι πιο συχνή, όπως στη Νοτιοανατολική Ασία, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική.
«Με την έγκαιρη ανίχνευση μπορούμε να ξεκινήσουμε θεραπείες εγκαίρως, σώζοντας ζωές και μειώνοντας τη σοβαρότητα της νόσου», τόνισε ο Vinetz, ο οποίος είναι επίσης καθηγητής επιδημιολογίας στο Yale School of Public Health.
Νέα γνώση για τη βιολογία του βακτηρίου
Η μελέτη δεν περιορίζεται μόνο στη διάγνωση. Μέσω προηγμένων τρισδιάστατων μοντέλων που δημιουργήθηκαν με το πρόγραμμα AlphaFold, οι ερευνητές αποκάλυψαν τη δομή μιας οικογένειας παραλλήλων γονιδίων (PF07598), τα οποία κωδικοποιούν τις VM πρωτεΐνες του Leptospira interrogans.
Οι πρωτεΐνες αυτές διαθέτουν διπλούς τομείς τύπου ρικίνης (ricin B-like domains), που δρουν ως λέκτινες – μόρια που δεσμεύονται σε υδατάνθρακες των κυττάρων του ξενιστή. Η ακριβής κατανόηση αυτής της δομής επιτρέπει την ανάπτυξη αντισωμάτων υψηλής εξειδίκευσης, καθιστώντας δυνατή τη στοχευμένη ανίχνευση και εξουδετέρωση των πρωτεϊνών αυτών.
Η ομάδα του Yale συνέκρινε δύο διαφορετικές μορφές πρωτεϊνών VM: τη LA3490, που περιλαμβάνει ολόκληρο το πολυπεπτιδικό σύμπλοκο, και τη LA0591, μια φυσική παραλλαγή που στερείται των αρχικών τομέων. Η σύγκριση αποκάλυψε σημαντική ομοιότητα δομής (RMSD 0.523), γεγονός που επιβεβαιώνει ότι ο C-τελικός τομέας είναι κρίσιμος για τη λειτουργία τους.
Από τη διάγνωση στη θεραπεία και τα εμβόλια
Η κατανόηση του τρόπου δράσης των πρωτεϊνών VM ανοίγει τον δρόμο για νέες θεραπείες και ενδεχομένως για εμβόλια κατά της λεπτοσπείρωσης. Αν οι επιστήμονες καταφέρουν να εμποδίσουν τη δράση των εξωτοξινών αυτών, θα μπορούσαν να αποτρέψουν τη σοβαρή μορφή της νόσου που προσβάλλει τα ζωτικά όργανα.
«Η λεπτοσπείρωση ήταν μέχρι σήμερα μια “σιωπηλή” επιδημία στις τροπικές χώρες», επισημαίνει ο Vinetz. «Η ανάπτυξη μιας αξιόπιστης, φθηνής και γρήγορης εξέτασης μπορεί να μεταμορφώσει τη διαχείριση της νόσου σε παγκόσμιο επίπεδο».
Οι ερευνητές αισιοδοξούν ότι μέσα στα επόμενα χρόνια η μέθοδος αυτή θα μπορούσε να προσαρμοστεί για ανθρώπινη χρήση, επιτρέποντας στους γιατρούς να εντοπίζουν τη μόλυνση από τα πρώτα στάδια — κάτι που μέχρι σήμερα ήταν σχεδόν αδύνατο.
Η μελέτη του Yale αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην κατανόηση και αντιμετώπιση μιας παραμελημένης αλλά δυνητικά θανατηφόρας ασθένειας, επιβεβαιώνοντας τη σημασία της επιστημονικής καινοτομίας για την προστασία της παγκόσμιας υγείας.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!