Το ανθρώπινο έντερο δεν είναι μόνο το κέντρο της πέψης αλλά και ένα από τα μεγαλύτερα ανοσολογικά όργανα του σώματος. Εκεί φιλοξενούνται εκατομμύρια εξειδικευμένα ανοσοκύτταρα, τα οποία συνεργάζονται για να προστατεύσουν τον οργανισμό από παθογόνους μικροοργανισμούς και ταυτόχρονα να διατηρήσουν την ισορροπία με τα «καλά» βακτήρια της μικροχλωρίδας.
Ανάμεσα σε αυτά τα κύτταρα βρίσκονται και τα λεγόμενα “double negative T cells” (DNT κύτταρα), τα οποία χαρακτηρίζονται ως «ανορθόδοξα». Σε αντίθεση με τα πιο γνωστά CD4+ και CD8+ Τ λεμφοκύτταρα, τα DNT κύτταρα δεν φέρουν τους συνήθεις δείκτες CD4 και CD8 στην επιφάνειά τους. Ωστόσο, διαθέτουν τον υποδοχέα TCRαβ, που τα καθιστά μέλη της οικογένειας των Τ κυττάρων. Μέχρι πρόσφατα, ο ρόλος τους στο έντερο παρέμενε αινιγματικός.
Η νέα ανακάλυψη από το Ινστιτούτο Επιστήμης Τόκιο
Μια ερευνητική ομάδα υπό τον Αναπληρωτή Καθηγητή Yasuhiro Nemoto και τον Καθηγητή Ryuichi Okamoto από το Institute of Science Tokyo κατάφερε να ρίξει φως στη λειτουργία αυτών των «ανορθόδοξων» κυττάρων. Χρησιμοποιώντας την πρωτοποριακή τεχνική της intravital microscopy –μια μέθοδο ζωντανής απεικόνισης σε πειραματόζωα– οι επιστήμονες μπόρεσαν να παρακολουθήσουν για πρώτη φορά τη συμπεριφορά των DNT κυττάρων μέσα στο έντερο.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: τα DNT κύτταρα αποδείχθηκε ότι κινούνται αυτόνομα, προσλαμβάνουν αντιγόνα απευθείας από το εντερικό περιβάλλον και στη συνέχεια μεταναστεύουν προς τους λεμφαδένες για να τα παρουσιάσουν σε άλλα Τ κύτταρα.
Τι σημαίνει «παρουσίαση αντιγόνου»;
Για να μπορέσουν τα Τ κύτταρα να αναγνωρίσουν έναν «εισβολέα» (π.χ. έναν ιό ή βακτήριο), χρειάζονται μια διαδικασία που ονομάζεται παρουσίαση αντιγόνου. Κανονικά, αυτή η παρουσίαση γίνεται από εξειδικευμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού (όπως τα δενδριτικά κύτταρα).
Η μεγάλη ανατροπή της μελέτης είναι ότι τα DNT κύτταρα –που μέχρι τώρα θεωρούνταν «περιθωριακά»– έχουν αυτή τη δυνατότητα. Όμως, υπάρχει μια κρίσιμη λεπτομέρεια: τα DNT κύτταρα δεν εκφράζουν τα συν-διεγερτικά μόρια που είναι απαραίτητα για την πλήρη ενεργοποίηση των CD4+ Τ λεμφοκυττάρων.
Με απλά λόγια: τα DNT κύτταρα παρουσιάζουν το αντιγόνο, αλλά αντί να ενεργοποιήσουν μια ισχυρή ανοσολογική απόκριση, οδηγούν τα CD4+ κύτταρα σε κατάσταση «ανεργίας» (μη ανταπόκρισης). Αυτό σημαίνει ότι λειτουργούν σαν φυσικοί καταστολείς της φλεγμονής.
Σύνδεση με τη νόσο του Crohn
Η ερευνητική ομάδα επιβεβαίωσε τη σημασία των DNT κυττάρων και σε παθολογικές καταστάσεις. Σε πειράματα με ποντίκια που εμφάνιζαν εντερική φλεγμονή, τα DNT κύτταρα φάνηκε να περιορίζουν τη σοβαρότητα της νόσου.
Ακόμη πιο σημαντικό είναι το εύρημα ότι ασθενείς με νόσο του Crohn, μια χρόνια φλεγμονώδη πάθηση του εντέρου, παρουσίασαν δυσλειτουργία των DNT κυττάρων. Συγκεκριμένα, τα κύτταρα αυτά δεν μπορούσαν να προσλάβουν και να παρουσιάσουν σωστά τα αντιγόνα, γεγονός που πιθανότατα συμβάλλει στην παθογένεση και επιδείνωση της ασθένειας.
Γιατί είναι τόσο σημαντικά τα ευρήματα;
-
Νέος θεραπευτικός στόχος: Αν μπορέσουμε να ενισχύσουμε ή να αποκαταστήσουμε τη λειτουργία των DNT κυττάρων, ίσως να έχουμε μια νέα στρατηγική για την αντιμετώπιση της νόσου του Crohn και άλλων φλεγμονωδών παθήσεων του εντέρου.
-
Καλύτερη κατανόηση του ανοσοποιητικού στο έντερο: Η ανακάλυψη δείχνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα έχει πολύ περισσότερους «παίκτες» απ’ όσους φανταζόμασταν.
-
Εξατομικευμένη ιατρική: Η μελέτη ανοίγει τον δρόμο για πιο στοχευμένες θεραπείες που δεν θα καταστέλλουν απλά το ανοσοποιητικό, αλλά θα ρυθμίζουν συγκεκριμένες λειτουργίες του.
Το μέλλον της έρευνας
Οι επιστήμονες σκοπεύουν να συνεχίσουν τα πειράματά τους για να κατανοήσουν πλήρως τους μηχανισμούς με τους οποίους τα DNT κύτταρα καταστέλλουν τη φλεγμονή. Επιπλέον, μελετάται το αν παρόμοιοι μηχανισμοί εμφανίζονται και σε άλλες φλεγμονώδεις ή αυτοάνοσες παθήσεις πέραν του Crohn, όπως η ελκώδης κολίτιδα.
Η ανακάλυψη του ρόλου των double negative T cells στο έντερο αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην κατανόηση της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στο ανοσοποιητικό σύστημα και τις φλεγμονώδεις παθήσεις. Αν και «ανορθόδοξα», τα κύτταρα αυτά αποδεικνύονται πολύτιμοι σύμμαχοι στη μάχη κατά της φλεγμονής.
Η μελλοντική αξιοποίηση αυτής της γνώσης ίσως οδηγήσει σε καινοτόμες θεραπείες που θα προσφέρουν ανακούφιση σε εκατομμύρια ανθρώπους που πάσχουν από χρόνιες εντερικές παθήσεις.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!