Αναπάντεχα τρόφιμα που προκαλούν σοβαρές αλλεργίες

Οι τροφικές αλλεργίες δεν περιορίζονται πια μόνο στους «γνωστούς ύποπτους» όπως τα φιστίκια ή τα θαλασσινά. Αν και παραμένουν τα πιο συχνά αναφερόμενα, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι παρουσιάζουν αντιδράσεις σε τρόφιμα που δεν αναγνωρίζονται ακόμη από τη νομοθεσία για αλλεργιογόνα στη Μεγάλη Βρετανία. Με την αύξηση των σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων, οι ειδικοί καλούν τους νομοθέτες να επανεξετάσουν ποια τρόφιμα θα πρέπει να φέρουν υποχρεωτική σήμανση. Για όσους έχουν ήδη αντιμετωπίσει κρυμμένα αλλεργιογόνα, αυτή η αλλαγή είναι αναγκαία και ευπρόσδεκτη.

Η κατάσταση στη Μεγάλη Βρετανία

Σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού της Βρετανίας — περίπου 21 εκατομμύρια άνθρωποι — ζουν με κάποια μορφή αλλεργίας. Μεταξύ 1998 και 2018, πάνω από 100.000 άτομα νοσηλεύτηκαν λόγω τροφικών αλλεργιών και 152 απεβίωσαν. Περίπου το 6% των ενηλίκων έχει ιατρικά επιβεβαιωμένη τροφική αλλεργία.

Σύμφωνα με τους Κανονισμούς Τροφίμων του 2014, οι επιχειρήσεις τροφίμων πρέπει να αναγράφουν σαφώς 14 κύρια αλλεργιογόνα όταν χρησιμοποιούνται ως συστατικά: σιτηρά με γλουτένη, οστρακοειδή, μαλάκια, ψάρια, φιστίκια, ξηρούς καρπούς, σόγια, γάλα, αυγά, μουστάρδα, σησάμι, σέλερι, διοξείδιο του θείου/θειώδη και λούπιν. Η αναγραφή αυτή ισχύει για προϊόντα συσκευασμένα ή για μενού εστιατορίων.

Η εφαρμογή του Νόμου της Natasha (2021) επέβαλε πλήρη λίστα συστατικών για όλα τα προ-συσκευασμένα τρόφιμα προς άμεση πώληση, με τα 14 κύρια αλλεργιογόνα να επισημαίνονται ξεκάθαρα, βελτιώνοντας σημαντικά την ασφάλεια των ανθρώπων με αλλεργίες.

Νέα ευρήματα για αναπάντεχα αλλεργιογόνα

Πρόσφατη έρευνα ανέλυσε σχεδόν 3.000 περιπτώσεις αναφυλαξίας από τρόφιμα που καταγράφηκαν μεταξύ 2002 και 2023 στο Allergy Vigilance Network, μια ευρωπαϊκή βάση δεδομένων για σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις.

Η μελέτη εντόπισε οκτώ τρόφιμα που δεν περιλαμβάνονται στην υποχρεωτική λίστα αλλεργιογόνων της ΕΕ και της Βρετανίας, αλλά ευθύνονται για τουλάχιστον 1% των περιστατικών αναφυλαξίας:

• Γάλα κατσίκας και πρόβειο γάλα (2,8%)

• Φαγόπυρο (2,4%)

• Μπιζέλια και φακές (1,8%)

• Κουκουνάρια (1,6%)

• Ακτινίδιο (1,5%)

• Μήλο (1%)

• Προϊόντα κυψέλης (1%)

• Alpha-gal (σάκχαρο στο κόκκινο κρέας, 1,7%)

Οι επιστήμονες προτείνουν ότι τουλάχιστον τέσσερα από αυτά — γάλα κατσίκας/προβείου, φαγόπυρο, μπιζέλια/φακές και κουκουνάρια — θα πρέπει να αποτελούν υποχρεωτικά αλλεργιογόνα λόγω της συχνότητας και σοβαρότητας των αντιδράσεων.

Η αύξηση των φυτοφαγικών και vegan διατροφών έχει πολλαπλασιάσει τη χρήση συστατικών όπως πρωτεΐνη μπιζελιού, αλεύρι φακής και φαγόπυρο, τα οποία συνδέονται με αλλεργικές αντιδράσεις. Ορισμένα αλλεργιογόνα μοιράζονται παρόμοια πρωτεϊνική δομή, προκαλώντας διασταυρούμενη αντίδραση, με αποτέλεσμα «κρυμμένα» αλλεργιογόνα ακόμη και σε τρόφιμα που θεωρούνται υγιεινά.

Διαφορά αλλεργίας και δυσανεξίας

Η δυσανεξία αφορά συνήθως το πεπτικό σύστημα και προκαλεί φούσκωμα, διάρροια ή πόνο στο στομάχι, χωρίς εμπλοκή του ανοσοποιητικού. Η τροφική αλλεργία, αντίθετα, ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα: τα IgE αντισώματα αναγνωρίζουν λάθος συγκεκριμένες πρωτεΐνες ως επικίνδυνες και προκαλούν απελευθέρωση χημικών ουσιών όπως η ισταμίνη. Τα συμπτώματα κυμαίνονται από ήπιο κνησμό, εξανθήματα ή ναυτία έως σοβαρό πρήξιμο, δυσκολία στην αναπνοή και αναφυλαξία.

Αναφυλαξία: Επείγουσα κατάσταση

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πρήξιμο λαιμού ή γλώσσας, δυσκολία στην κατάποση ή αναπνοή, ζάλη, λιποθυμία και κυανό ή χλωμό δέρμα. Απαιτείται άμεση αντιμετώπιση: ένεση αδρεναλίνης με auto-injector (π.χ. EpiPen) στον μηρό και επανάληψη μετά από πέντε λεπτά αν τα συμπτώματα επιμένουν, ενώ καλείται άμεσα ασθενοφόρο.

Συναισθηματικό και κοινωνικό βάρος

Οι τροφικές αλλεργίες προκαλούν άγχος και περιορισμούς στην καθημερινότητα. Παιδιά και γονείς συχνά αντιμετωπίζουν αυξημένο άγχος σε εστιατόρια, σχολεία ή ταξίδια, ενώ η συνεχής επαγρύπνηση επηρεάζει την ποιότητα ζωής και την ψυχική υγεία.