Ανενεργός H5N1 στο παστεριωμένο γάλα – Ελάχιστοι οι κίνδυνοι, λένε οι ειδικοί

Κατάλοιπα πρωτεϊνών και γενετικού υλικού του ιού της γρίπης των πτηνών H5N1 έχουν εντοπιστεί σε παστεριωμένο γάλα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, πρόσφατη μελέτη από το St. Jude Children’s Research Hospital καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα ανενεργά αυτά ιικά σωματίδια δεν συνιστούν σημαντικό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science Advances, έρχεται σε μια περίοδο που η έξαρση του H5N1 στα γαλακτοκομικά κοπάδια συνεχίζεται.

Αν και τα ίχνη του ιού παραμένουν ανιχνεύσιμα στο εμπορικό γάλα, η διαδικασία της παστερίωσης καταστρέφει τον μολυσματικό παράγοντα. Το ερώτημα των επιστημόνων ήταν αν τα υπολείμματα του ιού, παρόλο που δεν είναι μολυσματικά, θα μπορούσαν να «μπερδέψουν» το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας τον οργανισμό πιο ευάλωτο σε μελλοντικές λοιμώξεις.

Τι έδειξαν τα πειράματα

Οι ερευνητές δοκίμασαν σε πειραματόζωα σενάρια όπου αυτά κατανάλωναν παστεριωμένο γάλα, είτε απλό είτε γάλα που είχε μολυνθεί προηγουμένως με H5N1 και στη συνέχεια παστεριώθηκε.

Σύμφωνα με την επικεφαλής συγγραφέα δρ. Stacey Schultz-Cherry, «η κατανάλωση παστεριωμένου γάλακτος, ακόμη κι αν περιέχει ανενεργά σωματίδια του H5N1, δεν συνδέεται με κινδύνους για την υγεία. Δεν παρατηρήσαμε καμία αρνητική επίδραση στη μετέπειτα πορεία λοίμωξης από γρίπη».

Τα ζώα που κατανάλωσαν παστεριωμένο μολυσμένο γάλα δεν εμφάνισαν καμία διαφοροποίηση στη βαρύτητα της ασθένειας σε σχέση με εκείνα που κατανάλωσαν κανονικό γάλα. Αυτό δείχνει ότι τα ανενεργά ιικά κομμάτια δεν επηρέασαν ούτε προς το χειρότερο ούτε προς το καλύτερο την ανοσολογική ανταπόκριση.

Ο ρόλος της «στοματικής ανοχής»

Αρχικά, οι επιστήμονες φοβούνταν το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί στοματική ανοχή. Πρόκειται για μια φυσιολογική διαδικασία μέσω της οποίας το ανοσοποιητικό σύστημα μαθαίνει να αγνοεί τα αντιγόνα που προσλαμβάνουμε με την τροφή, ώστε να μην αναπτύσσει ανεπιθύμητες αντιδράσεις.

Η ανησυχία ήταν ότι η επαναλαμβανόμενη κατανάλωση παστεριωμένου γάλακτος με ανενεργά ιικά σωματίδια θα μπορούσε να κάνει το ανοσοποιητικό να τα «θεωρεί» ακίνδυνα, μειώνοντας έτσι την άμυνα απέναντι στον πραγματικό ιό. Ωστόσο, τα πειράματα δεν επιβεβαίωσαν αυτόν τον φόβο: δεν υπήρξε καμία απώλεια ανοσολογικής αναγνώρισης.

Ο πραγματικός κίνδυνος: το μη παστεριωμένο γάλα

Αντιθέτως, όταν τα πειραματόζωα εκτέθηκαν σε μη παστεριωμένο γάλα μολυσμένο με H5N1, αρρώστησαν βαριά και πέθαναν μέσα σε λίγες ημέρες. Αυτό υπογραμμίζει για ακόμη μία φορά τη σημασία της παστερίωσης στη δημόσια υγεία.

Όπως τόνισε η πρώτη συγγραφέας της μελέτης, δρ. Pamela Brigleb, «αν το μολυσμένο γάλα δεν παστεριωθεί πλήρως, παραμένει εξαιρετικά παθογόνο. Η παστερίωση είναι ζωτικής σημασίας, ειδικά όταν υπάρχει πιθανότητα επιμόλυνσης».

Προηγούμενη ανοσία και προστασία

Σε δεύτερη φάση, οι ερευνητές θέλησαν να εξετάσουν την περίπτωση ανθρώπων που έχουν ήδη αποκτήσει ανοσία από προηγούμενη λοίμωξη ή εμβολιασμό. Για τον λόγο αυτό μόλυναν τα πειραματόζωα με μια ήπια δόση H1N1, πριν τα εκθέσουν στο H5N1 μέσω παστεριωμένου γάλακτος.

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: τα ζώα με προϋπάρχουσα ανοσία προστατεύτηκαν 100% από τη θνησιμότητα, ανεξάρτητα από το αν είχαν καταναλώσει μολυσμένο ή μη παστεριωμένο γάλα. Αντίθετα, όσα δεν είχαν προϋπάρχουσα ανοσία δεν επέζησαν.

Αυτό δείχνει ότι η προηγούμενη ανοσοποίηση, είτε μέσω εμβολιασμού είτε φυσικής λοίμωξης, προσφέρει ισχυρή προστασία έναντι του H5N1, ανεξάρτητα από τα υπολείμματα ιού στο γάλα.

Τι σημαίνει για τη δημόσια υγεία

Η μελέτη του St. Jude επιβεβαιώνει ότι τα σύγχρονα μέτρα ασφάλειας τροφίμων, όπως η παστερίωση, σε συνδυασμό με την ανοσία που έχει αναπτύξει μεγάλο μέρος του πληθυσμού μέσω εμβολιασμών, προστατεύουν αποτελεσματικά τους ανθρώπους από τον H5N1 στο γάλα.

Η δρ. Schultz-Cherry επισημαίνει: «Είναι καθησυχαστικό ότι τα ανενεργά σωματίδια H5N1 στο παστεριωμένο γάλα δεν ενέχουν κινδύνους για την υγεία και δεν επηρεάζουν την ανοσία στη γρίπη. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται ότι η κατανάλωση μη παστεριωμένου γάλακτος μπορεί να είναι επικίνδυνη και πρέπει να αποφεύγεται».

Το βασικό μήνυμα της μελέτης είναι διπλό:

• Το παστεριωμένο γάλα, ακόμη κι αν περιέχει ανενεργά σωματίδια του H5N1, δεν συνιστά απειλή για την υγεία.

• Το μη παστεριωμένο γάλα, εφόσον μολυνθεί, μπορεί να αποτελέσει σοβαρό κίνδυνο.

Η συνεχής παρακολούθηση του ιού και η τήρηση των μέτρων υγιεινής παραμένουν απαραίτητα. Όμως, για τον καταναλωτή, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η παστερίωση κάνει τη διαφορά μεταξύ ασφάλειας και κινδύνου.