ΠΟΥ: Νέα παγκόσμια οδηγία για δίκαιη και ασφαλή πρόσβαση σε ελεγχόμενα φάρμακα

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε την πλήρη έκδοση της νέας του κατευθυντήριας οδηγίας για τις εθνικές πολιτικές ελεγχόμενων φαρμάκων, η οποία αποτελεί το πρώτο συνολικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε ελεγχόμενα φάρμακα για ιατρικούς και επιστημονικούς σκοπούς, ενώ παράλληλα μειώνει τους κινδύνους που απορρέουν από την κατάχρηση και τη μη ιατρική χρήση τους. Η δημοσίευση ακολούθησε την ταχεία επικοινωνία που παρουσιάστηκε στην 78η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας, όπου περιγράφηκαν τα βασικά σημεία της νέας οδηγίας.

Η σημασία των ελεγχόμενων φαρμάκων

Τα ελεγχόμενα φάρμακα περιλαμβάνουν οπιούχα, βενζοδιαζεπίνες, βαρβιτουρικά και αμφεταμίνες. Παρόλο που αποτελούν βασικά εργαλεία για:

• την ανακούφιση του πόνου,

• την πραγματοποίηση χειρουργικών επεμβάσεων,

• τη θεραπεία επιληπτικών κρίσεων,

• τη φροντίδα στο τέλος της ζωής,

• τη διαχείριση ψυχικών διαταραχών και εξαρτήσεων,

εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε αυτά.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ:

• Έως και 98% των ασθενών σε χώρες χαμηλού εισοδήματος στερούνται επαρκούς ανακούφισης από τον πόνο.

• Σε άλλες περιοχές, η ανεπαρκής εποπτεία έχει οδηγήσει σε επιδημίες οπιοειδών, με αυξημένες εξαρτήσεις και θανάτους από υπερδοσολογία.

• Ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο ή HIV/AIDS συνεχίζουν να υποφέρουν χωρίς πρόσβαση σε μορφίνη.

• Πολλοί ασθενείς με επιληψία μένουν χωρίς θεραπεία λόγω περιοριστικών κανονισμών και ελλιπούς εκπαίδευσης.

Ανάγκη για ισορροπία

Η νέα οδηγία υπογραμμίζει την ανάγκη για ισορροπημένες εθνικές πολιτικές που να:

• εξασφαλίζουν αδιάλειπτη και οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε ελεγχόμενα φάρμακα,

• αποτρέπουν ταυτόχρονα την κατάχρηση και τη μη ιατρική χρήση τους.

Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι κανένας ασθενής δεν θα στερείται τα αναγκαία φάρμακα για την ανακούφιση του πόνου ή τη θεραπεία σοβαρών παθήσεων.

Οι επτά τομείς δράσης της οδηγίας

Η κατευθυντήρια γραμμή του ΠΟΥ παρέχει τεκμηριωμένες συστάσεις σε επτά βασικούς τομείς:

1. Ανάπτυξη πολιτικής: Σχεδιασμός με βάση τις πραγματικές ανάγκες, αποφεύγοντας τόσο τις ελλείψεις όσο και την υπερπροσφορά.

2. Τιμολόγηση και χρηματοδότηση: Δίκαιες τιμές μέσω χρήσης γενόσημων και βιοομοειδών, ώστε τα φάρμακα να είναι προσιτά χωρίς να θυσιάζεται η ποιότητα.

3. Επιλογή φαρμάκων: Βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα και επιδημιολογικά στοιχεία.

4. Προμήθεια και εφοδιαστική αλυσίδα: Καινοτόμες λύσεις για αποφυγή ελλείψεων και παρεκτροπών, με χρήση ψηφιακών εργαλείων και τεχνολογιών ιχνηλασιμότητας.

5. Ρυθμιστικό πλαίσιο: Νομικές μεταρρυθμίσεις που προστατεύουν το δικαίωμα των ασθενών να κατέχουν τα φάρμακα που τους έχουν συνταγογραφηθεί.

6. Συνταγογράφηση και διάθεση: Ενίσχυση της ορθής ιατρικής χρήσης, με αυστηρά όρια στην παραπλανητική ή ανήθικη εμπορική προώθηση.

7. Εκπαίδευση και ενημέρωση: Συστηματική κατάρτιση επαγγελματιών υγείας και εκστρατείες ενημέρωσης για το κοινό.

Κύρια σημεία της οδηγίας

• Δίκαιος σχεδιασμός βάσει αναγκών: Χρήση αξιόπιστων επιδημιολογικών δεδομένων για πρόβλεψη της ζήτησης.

• Προστασία από εμπορικές πιέσεις: Απαγόρευση παραπλανητικού marketing που μπορεί να οδηγήσει σε κατάχρηση.

• Ισορροπία πρόσβασης και ασφάλειας: Οι αποφάσεις να βασίζονται σε επιστημονικά στοιχεία, λαμβάνοντας υπόψη την ασφάλεια.

• Παρακολούθηση και διαφάνεια: Ανάπτυξη μηχανισμών παρακολούθησης που προστατεύουν ταυτόχρονα την ιδιωτικότητα των ασθενών.

Ένα νέο παγκόσμιο πλαίσιο

Η νέα οδηγία, η οποία προέκυψε έπειτα από πολυετή συστηματική ανασκόπηση και διεθνείς διαβουλεύσεις, αντικαθιστά την καθοδήγηση του ΠΟΥ του 2011 για τις ελεγχόμενες ουσίες. Θα είναι διαθέσιμη και στις έξι επίσημες γλώσσες του ΠΟΥ. Αναμένεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς για μεταρρυθμίσεις πολιτικής σε όλα τα κράτη-μέλη τα επόμενα χρόνια, με ιδιαίτερη σημασία για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπου τα κενά στην πρόσβαση σε θεραπεία παραμένουν έντονα.

Η νέα κατευθυντήρια οδηγία του ΠΟΥ δεν είναι απλώς ένα τεχνικό εργαλείο. Είναι μια δήλωση υπέρ της ισότητας, της αξιοπρέπειας και του δικαιώματος στην υγεία. Στόχος της είναι να διασφαλίσει ότι οι ελεγχόμενες ουσίες θα χρησιμοποιούνται με ασφάλεια και υπευθυνότητα, προσφέροντας ανακούφιση και θεραπεία σε όσους τις χρειάζονται, χωρίς να οδηγούν σε νέες κρίσεις δημόσιας υγείας.