Αυτοφροντίδα ή καταναλωτισμός; Όταν η φροντίδα του εαυτού γίνεται προϊόν

Κάπου ανάμεσα στις εκπτώσεις των malls και στην άνοδο των wellness influencers, η έννοια της αυτοφροντίδας φαίνεται να έχει αλλοιωθεί και ο καταναλωτισμός κυριαρχεί. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύζονται από gummies για «ευεξία», προϊόντα που καταστέλλουν την όρεξη και αυτοκόλλητα για σπυράκια σε όλα τα μεγέθη και σχήματα. Δημιουργοί περιεχομένου πληρώνονται για να προωθούν προϊόντα, ενώ οι χρήστες εκτίθενται σε συνεχή διαφημιστική καταιγίδα.

Η αυτοφροντίδα, όμως, προορίζεται να προστατεύει την ψυχική και σωματική μας υγεία, όχι να εξυπηρετεί κερδοσκοπικά μοντέλα. Σήμερα, η βιομηχανία ομορφιάς και ευεξίας έχει ιδιοποιηθεί τον όρο, προωθώντας την ιδέα ότι η κατανάλωση ακριβών καλλυντικών είναι απαραίτητη για μια καλύτερη ζωή.

Η πίεση στους φοιτητές

Οι φοιτητές βρίσκονται σε μια περίοδο με τεράστιες απαιτήσεις: διάβασμα, εργασία, κοινωνική ζωή. Η ανάγκη για αυτοφροντίδα είναι έντονη, όμως πολλοί καταφεύγουν στην κατανάλωση προϊόντων πιστεύοντας ότι έτσι θα μειώσουν το άγχος ή θα ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους.

Αυτό ενισχύεται από την αισθητικοποίηση της περιποίησης μέσω των social media. Το skincare παρουσιάζεται ως τρόπος ζωής και τα καλλυντικά γίνονται σύμβολα κοινωνικού status, ειδικά για τους νέους. Η Gen Z, για παράδειγμα, ξοδεύει κατά μέσο όρο χιλιάδες δολάρια ετησίως σε προϊόντα περιποίησης, συχνά κόβοντας έξοδα από άλλες βασικές ανάγκες.

Ο ρόλος των εταιρειών και των influencers

Οι εταιρείες ομορφιάς και οι influencers εκμεταλλεύονται τις ανασφάλειες των νέων. Διαφημίσεις που στοχεύουν σε «ατέλειες» — όπως κυτταρίτιδα ή ακμή — δημιουργούν την εντύπωση ότι πρέπει να διορθωθούν άμεσα. Έτσι, οι νέοι πείθονται πως χρειάζονται συνεχώς καινούρια προϊόντα για να αισθανθούν αποδεκτοί.

Η βιομηχανία ομορφιάς δεν σταματά να αναπτύσσεται, με τεράστια κέρδη κάθε χρόνο. Η κατανάλωση παρουσιάζεται ως μορφή «θεραπείας», αλλά στην πραγματικότητα συντηρεί έναν φαύλο κύκλο: το άγχος οδηγεί σε αγορές, οι αγορές προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση και στη συνέχεια το άγχος επανέρχεται.

Αυτοφροντίδα χωρίς υπερκατανάλωση

Η αυτοφροντίδα δεν χρειάζεται να κοστίζει ακριβά ούτε να βασίζεται σε υλικά αγαθά. Μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές μορφές:

• Καθημερινές μικρές πρακτικές: ένα ημερολόγιο σκέψεων, λίγα λεπτά γυμναστικής, μια ισορροπημένη διατροφή.

• Όρια και ισορροπία: το να μάθεις να λες «όχι» και να δίνεις χρόνο στον εαυτό σου.

• Δραστηριότητες χαλάρωσης: περπάτημα στη φύση, ένα βιβλίο, ένας μεσημεριανός ύπνος.

• Κοινωνική στήριξη: συζήτηση με φίλους ή οικογένεια, που συχνά είναι πιο θεραπευτική από οποιοδήποτε προϊόν.

Η καθηγήτρια ψυχολογίας Μάγκι Άλμπραϊτ-Πιρς τονίζει πως η κοινωνία έχει ταυτίσει την αυτοφροντίδα με την εξωτερική εμφάνιση, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για φροντίδα της ψυχικής υγείας. Μια ακριβή ρουτίνα skincare δεν ισοδυναμεί με ψυχική ισορροπία.

Η αλήθεια για την «θεραπεία μέσω αγορών»

Το λεγόμενο retail therapy είναι διαδεδομένο στους φοιτητές ως μέσο διαχείρισης άγχους. Αν και είναι κατανοητό να θέλει κανείς να κάνει ένα δώρο στον εαυτό του μετά από μια δύσκολη μέρα, η συστηματική καταφυγή στις αγορές οδηγεί σε υπερχρέωση και εδραιώνει την ιδέα ότι ο καταναλωτισμός φέρνει ευτυχία. Πολλές φορές υπάρχουν οικονομικότερες και πιο υγιείς επιλογές. Μάρκες με προσιτά προϊόντα ή δραστηριότητες που δεν απαιτούν χρήματα μπορούν να προσφέρουν την ίδια αίσθηση φροντίδας χωρίς τις παγίδες του καταναλωτισμού.

Επαναπροσδιορίζοντας την αυτοφροντίδα

Η αυτοφροντίδα είναι διαφορετική για κάθε άτομο και δεν χρειάζεται να περνά από την ταμειακή μηχανή. Για άλλους σημαίνει σιωπή και ξεκούραση, για άλλους σωματική δραστηριότητα, για κάποιους δημιουργικότητα. Η ουσία είναι να βρεθεί ένας τρόπος που ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα και την ευεξία χωρίς εξωτερικές πιέσεις. Το να αφιερώσεις χρόνο στον εαυτό σου, να αποδεχθείς τις ανάγκες σου και να βάλεις όρια είναι πολύ πιο ουσιαστικό από οποιοδήποτε ακριβό καλλυντικό.

Η αυτοφροντίδα δεν πρέπει να συγχέεται με την υπερκατανάλωση. Αντί να μετατραπεί σε μια βιομηχανία που πουλάει υποσχέσεις, μπορεί να παραμείνει μια προσωπική πρακτική που προστατεύει την ψυχική υγεία και προσφέρει ισορροπία. Οι φοιτητές και οι νέοι γενικότερα αξίζει να καταλάβουν ότι η πραγματική αυτοφροντίδα δεν απαιτεί πολυτέλεια, αλλά συνειδητές επιλογές και αυθεντική φροντίδα του εαυτού τους.