Αναβλητικότητα: Πώς το procrastination μπορεί να είναι δημιουργικό

Αν ανήκεις στους ανθρώπους που κοιτάζουν τη λίστα με τα “to-do” καθήκοντα και προτιμούν να… ποτίσουν τα φυτά, να δουν «για λίγο» TikTok ή να τακτοποιήσουν το συρτάρι με τις κάλτσες, τότε μάλλον έχεις γνωριστεί καλά με την αναβλητικότητα. Αλλά τι θα γινόταν αν σου έλεγα ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, η αναβλητικότητα δεν είναι τοξική αλλά… δημιουργική;

Αναβλητικότητα: εχθρός ή κρυφός σύμμαχος;

Η παραδοσιακή άποψη λέει ότι η αναβλητικότητα είναι εμπόδιο στην παραγωγικότητα και οδηγεί σε στρες, ενοχές και χαμένα deadlines. Κι όμως, ψυχολόγοι και ερευνητές υποστηρίζουν ότι δεν είναι πάντα έτσι. Υπάρχει κάτι που ονομάζεται “παραγωγική αναβλητικότητα” (productive procrastination). Πρόκειται για εκείνες τις στιγμές που αναβάλλεις ένα έργο υψηλής πίεσης, αλλά ταυτόχρονα βρίσκεις τον εαυτό σου να κάνει κάτι εξίσου χρήσιμο ή δημιουργικό.

Για παράδειγμα, αντί να γράψεις την έκθεση για το πανεπιστήμιο, φτιάχνεις το πιο τέλειο excel για τα οικονομικά σου. Ή αντί να ξεκινήσεις το project για τη δουλειά, ανανεώνεις το βιογραφικό σου. Δεν είναι ακριβώς… χάσιμο χρόνου, σωστά;

Το μυστικό βρίσκεται στο «σωστά»

Η τέχνη του να αναβάλλεις σωστά βασίζεται σε δύο αρχές:

1. Αναβολή με κατεύθυνση: Μην πέφτεις στην παγίδα του scroll χωρίς τέλος. Επένδυσε την ώρα που «κερδίζεις» από το αναβλητικό delay σε δραστηριότητες που τρέφουν το μυαλό σου: διάβασμα, περπάτημα, brainstorming.

2. Χρήση της πίεσης: Αρκετοί άνθρωποι αποδίδουν καλύτερα υπό πίεση. Το deadline, όσο κι αν φαίνεται τρομακτικό, συχνά ξυπνάει δημιουργικότητα και συγκέντρωση. Η αδρεναλίνη γίνεται… καύσιμο.

Όταν η αναβλητικότητα οδηγεί σε καινοτομία

Ιστορικά, μερικές μεγάλες ιδέες γεννήθηκαν μέσα από την «αναβλητική φάση». Ο Αριστοτέλης, για παράδειγμα, έγραφε μόνο όταν περπατούσε. Ο Στιβ Τζομπς συνήθιζε να αφήνει ιδέες να «σιγοβράζουν» στο μυαλό του πριν τις αναπτύξει. Η παύση, το διάλειμμα, η αναβολή δίνουν χώρο στο υποσυνείδητο να δουλέψει σιωπηλά.

Τα είδη της δημιουργικής αναβλητικότητας

• Η καθαριστική αναβολή: Ξαφνικά θυμάσαι ότι πρέπει να καθαρίσεις την κουζίνα αντί να γράψεις αναφορά. Το αποτέλεσμα; Καθαρό σπίτι και πιο ήρεμο μυαλό.

• Η ιδεοφόρα αναβολή: Σκέφτεσαι την παρουσίαση αλλά αντί να ξεκινήσεις, πας για περίπατο. Οι ιδέες έρχονται πιο εύκολα όταν δεν πιέζεσαι.

• Η εκπαιδευτική αναβολή: Δεν κάνεις την εργασία, αλλά μαθαίνεις κάτι νέο βλέποντας ένα ντοκιμαντέρ ή διαβάζοντας ένα άρθρο. Εντάξει, μπορεί να μην είναι σχετικό, αλλά ο εγκέφαλος χαίρεται.

Πότε όμως η αναβλητικότητα γίνεται παγίδα;

Δεν χρειάζεται να εξιδανικεύουμε την αναβολή. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στη δημιουργική καθυστέρηση και την αυτοκαταστροφική. Αν η αναβολή φέρνει άγχος, αϋπνία και ενοχές, τότε το «τρικ» δεν λειτουργεί. Ο στόχος δεν είναι να αποφύγεις εντελώς τα καθήκοντα, αλλά να χρησιμοποιήσεις τον χρόνο «παράκαμψης» προς όφελός σου.

Πρακτικές συμβουλές για αναβολή με… στιλ

1. Κράτα μικρά tasks στο συρτάρι – όταν αναβάλλεις κάτι μεγάλο, κάνε κάτι μικρό και παραγωγικό (π.χ. στείλε email, τακτοποίησε έγγραφα).

2. Χρησιμοποίησε time blocks – δώσε στον εαυτό σου 20 λεπτά «αναβολής» με κάτι χαλαρό και μετά γύρνα στο κύριο έργο.

3. Γράψε τις ιδέες σου – πολλές φορές το μυαλό δουλεύει καλύτερα στην «παράκαμψη». Σημείωσε ό,τι σου έρθει εκείνη τη στιγμή.

4. Δες το σαν δημιουργική παύση, όχι σαν αποτυχία – η αλλαγή οπτικής κάνει τη διαφορά.

Η αναβλητικότητα δεν είναι πάντα ο μεγάλος κακός λύκος της παραγωγικότητας. Μπορεί να γίνει εργαλείο δημιουργίας, αρκεί να ξέρεις πώς να τη χειριστείς. Αντί να νιώθεις ενοχές, μάθε να «αναβάλλεις με σκοπό». Γιατί, καμιά φορά, το να αφήσεις κάτι για αργότερα μπορεί να είναι ο πιο έξυπνος τρόπος να το κάνεις καλύτερα. Ίσως, λοιπόν, την επόμενη φορά που θα πιάσεις τον εαυτό σου να χαζεύει το ταβάνι αντί να δουλεύει, να σκέφτεσαι: «Μάλλον καλλιεργώ τη δημιουργικότητά μου».