Ο σκοπός στη ζωή φαίνεται πως δεν προσφέρει μόνο ψυχική ισορροπία και μακροζωία, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και ως «ασπίδα» για τον εγκέφαλο. Μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου UC Davis, που δημοσιεύτηκε στο The American Journal of Geriatric Psychiatry, δείχνει ότι οι άνθρωποι που δηλώνουν υψηλότερο αίσθημα σκοπού στη ζωή τους έχουν 28% μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν γνωστική έκπτωση ή άνοια. Η ανακάλυψη αυτή έρχεται να προστεθεί σε έναν αυξανόμενο αριθμό ερευνών που αναδεικνύουν την ψυχολογική ευημερία ως κρίσιμο παράγοντα για υγιή γήρανση.
Ο ρόλος του σκοπού στη γνωστική υγεία
Η μελέτη παρακολούθησε πάνω από 13.000 ενήλικες άνω των 45 ετών για διάστημα έως και 15 ετών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι ανέφεραν μεγαλύτερο αίσθημα σκοπού όχι μόνο είχαν χαμηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν ήπια γνωστική διαταραχή ή άνοια, αλλά παρουσίασαν και καθυστέρηση στην έναρξη της έκπτωσης, έστω και για λίγους μήνες.
Η συσχέτιση αυτή παρέμεινε ισχυρή ακόμη και όταν ελήφθησαν υπόψη παράγοντες όπως το μορφωτικό επίπεδο, η κατάθλιψη ή η παρουσία του γονιδίου APOE4, που είναι γνωστός βιολογικός δείκτης αυξημένου κινδύνου για Αλτσχάιμερ.
Όπως εξηγεί η καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών, Δρ. Aliza Wingo:
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι το αίσθημα σκοπού βοηθά τον εγκέφαλο να παραμένει ανθεκτικός με την ηλικία, ακόμη και σε άτομα με γενετική προδιάθεση.»
Τι δίνει σκοπό στη ζωή
Η μελέτη δεν εστίασε στις συγκεκριμένες δραστηριότητες που προσδίδουν σκοπό, ωστόσο προηγούμενες έρευνες δείχνουν ότι το «ikigai», δηλαδή το προσωπικό νόημα της ζωής, μπορεί να πηγάζει από πολλές πηγές:
-
Σχέσεις: φροντίδα οικογένειας, εγγονιών ή φίλων.
-
Εργασία και εθελοντισμός: συνέχιση επαγγελματικής δραστηριότητας, διδασκαλία ή κοινωνική προσφορά.
-
Πίστη και πνευματικότητα: θρησκευτικές ή πνευματικές πρακτικές, συμμετοχή σε κοινότητες.
-
Προσωπικοί στόχοι: καλλιέργεια χόμπι, εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, επίτευξη ονείρων.
-
Προσφορά: φιλανθρωπία, υποστήριξη ασθενών ή συνηγορία σε κοινωνικά ζητήματα.
Η ουσία είναι ότι δεν υπάρχει μία μοναδική «σωστή» πηγή σκοπού – το σημαντικό είναι να καλλιεργεί κανείς δραστηριότητες και σχέσεις που δίνουν πραγματικό νόημα στην καθημερινότητά του.
Μια «φυσική» προστασία σε σχέση με τις θεραπείες
Σύμφωνα με τον Δρ. Nicholas C. Howard, ερευνητή Δημόσιας Υγείας στο UC Davis, η καθυστέρηση της γνωστικής έκπτωσης που παρατηρήθηκε –περίπου 1,4 μήνες σε διάστημα οκταετίας– ίσως φαίνεται μικρή, αλλά έχει πρακτική σημασία. Ιδιαίτερα αν συγκριθεί με τις υπάρχουσες φαρμακευτικές αγωγές όπως το lecanemab ή το donanemab, οι οποίες επίσης καθυστερούν τα συμπτώματα, αλλά συνοδεύονται από υψηλό κόστος και πιθανές παρενέργειες. Αντίθετα, το αίσθημα σκοπού είναι «δωρεάν, ασφαλές και προσιτό σε όλους», όπως χαρακτηριστικά τονίζει.
Τα όρια και η σημασία της μελέτης
Οι συμμετέχοντες στη μελέτη είχαν φυσιολογική γνωστική λειτουργία στην αρχή και παρακολουθήθηκαν με τηλεφωνικά τεστ ανά διετία. Η αξιολόγηση του σκοπού βασίστηκε σε ένα ερωτηματολόγιο επτά σημείων, όπου οι απαντήσεις κατέγραψαν το επίπεδο ψυχολογικής ευημερίας σε κλίμακα 1 έως 6.
Αν και η έρευνα δεν αποδεικνύει αιτιώδη σχέση –δηλαδή δεν μπορεί να επιβεβαιώσει ότι το αίσθημα σκοπού «προκαλεί» χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας–, τα δεδομένα ενισχύουν τη θεωρία ότι η ψυχολογική κατάσταση είναι κρίσιμος παράγοντας για τη γνωστική υγεία.
Όπως σημειώνει ο νευρολόγος και συν-συγγραφέας της μελέτης, Δρ. Thomas Wingo:
«Είναι ενθαρρυντικό ότι οι άνθρωποι μπορούν να ‘σκεφτούν’ τον εαυτό τους σε καλύτερη υγεία. Το νόημα ζωής είναι κάτι που μπορούμε να καλλιεργήσουμε – ποτέ δεν είναι νωρίς ή αργά να αναρωτηθούμε τι δίνει αξία στις μέρες μας.»
Τι σημαίνει αυτό για όλους μας
Τα ευρήματα αυτής της μελέτης συνδέονται με τις παρατηρήσεις από τις λεγόμενες Blue Zones, περιοχές του κόσμου όπου οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και καλύτερα. Εκεί, οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί, η προσφορά στην κοινότητα και η ύπαρξη καθημερινού σκοπού αποτελούν κοινά χαρακτηριστικά. Στην πράξη, ο καθένας μπορεί να ενισχύσει την ψυχική και εγκεφαλική του υγεία μέσα από:
-
την καλλιέργεια σχέσεων αγάπης και φροντίδας,
-
την ανάπτυξη προσωπικών στόχων και χόμπι,
-
την ενεργή συμμετοχή στην κοινωνία,
-
την αναγνώριση της πνευματικότητας ή της πίστης ως πηγής εσωτερικής δύναμης.
Το να έχει κανείς σκοπό στη ζωή δεν είναι πολυτέλεια, αλλά θεμελιώδης παράγοντας για την ψυχική και σωματική υγεία. Η νέα έρευνα από το UC Davis δείχνει ότι μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση άνοιας και να μειώσει τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης, ακόμη και σε άτομα με γενετική προδιάθεση. Σε έναν κόσμο που αναζητά συνεχώς νέες θεραπείες για τη νόσο Αλτσχάιμερ και τις σχετικές διαταραχές, το πιο ισχυρό «φάρμακο» ίσως βρίσκεται μέσα μας: η ανάγκη να ζούμε με σκοπό.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!