Ο καπνός από τις πυρκαγιές που έχει καλύψει την πολιτεία του Μίσιγκαν τον τρέχοντα μήνα μπορεί να αφήσει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων πολύ μετά τη διάλυσή του. Τα μικροσκοπικά σωματίδια που σχηματίζουν τον καπνό των πυρκαγιών είναι τόσο μικρά που μπορούν να διεισδύσουν στο αίμα μας, θέτοντας σε κίνδυνο τους πνεύμονες, την καρδιά αλλά και τον εγκέφαλο, όπως επισημαίνουν ιατροί και ερευνητές.
Ήδη για δεκαετίες, οι επιστήμονες γνωρίζουν τη σύνδεση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με πρόωρο θάνατο, σύμφωνα με τη Σάρα Άνταρ, καθηγήτρια επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Η ρύπανση επηρεάζει αρνητικά το αναπνευστικό και κυκλοφορικό σύστημα, προκαλώντας βήχα, δυσκολία στην αναπνοή, αρρυθμίες, κρίσεις άσθματος και άλλα προβλήματα, όπως επιβεβαιώνουν και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ.
Τα τελευταία χρόνια όμως, τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η ρύπανση επηρεάζει και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Όπως εξηγεί η Άνταρ, ο εγκέφαλός μας είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στην ποσότητα οξυγόνου και την αιμάτωση. Οποιαδήποτε βλάβη στα αγγεία, που συνδέεται με καρδιακά νοσήματα, μπορεί να προκαλέσει βλάβες και στον εγκέφαλο. Η σύνδεση αυτή έχει ξαναμπεί στο επίκεντρο, καθώς το φετινό καλοκαίρι οι μετεωρολόγοι στο Μίσιγκαν εξέδωσαν περισσότερες προειδοποιήσεις για κακή ποιότητα αέρα λόγω καπνού από πυρκαγιές απ’ ό,τι σε οποιοδήποτε άλλο διάστημα των τελευταίων 26 ετών.
Η κλιματική αλλαγή, που επιδεινώνει τις ξηρασίες και εντείνει τις πυρκαγιές, κυρίως στις βόρειες περιοχές όπως ο Καναδάς, αναμένεται να αυξήσει ακόμη περισσότερο αυτά τα προβλήματα, τονίζει η NASA. «Πρόκειται ξεκάθαρα για πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής», λέει ο Τζόναθαν Όβερπεκ, κοσμήτορας της Σχολής Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. «Αν συνεχίσουμε να καίμε ορυκτά καύσιμα και να καθιστούμε το κλίμα πιο ζεστό και ξηρό, θα πληρώσουμε πολύ ακριβά το τίμημα».
Μια πρόσφατη ανασκόπηση ιατρικών μελετών, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA Internal Medicine, καταδεικνύει πως η μακροχρόνια έκθεση στα μικροσκοπικά σωματίδια ρύπανσης PM2.5 αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα από σχεδόν 28.000 συμμετέχοντες, των οποίων η νοητική κατάσταση και η συνολική υγεία παρακολουθήθηκαν μεταξύ 1998 και 2016. Η έκθεση σε ρύπους υπολογίστηκε με βάση τη διεύθυνση κατοικίας και τις πηγές ρύπανσης, όπως η κυκλοφορία οχημάτων, εργοστάσια, πυρκαγιές και γεωργικές δραστηριότητες.
Τα αποτελέσματα υπολόγισαν περίπου 188.000 νέες περιπτώσεις άνοιας ετησίως στις ΗΠΑ που συνδέονται με την έκθεση σε PM2.5. Οι σωματίδια από πυρκαγιές και γεωργία φαίνεται να έχουν ισχυρότερη σχέση με την άνοια, πιθανώς λόγω της περιεκτικότητάς τους σε τοξικές ουσίες όπως φυτοφάρμακα ή λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης και διάρκειας του καπνού από πυρκαγιές. Η Άνταρ επισημαίνει πως οι πυρκαγιές δεν καταστρέφουν μόνο τα δέντρα και τη βλάστηση, αλλά καίνε και σπίτια, αυτοκίνητα και βενζινάδικα, απελευθερώνοντας τοξικά μείγματα στον αέρα.
Φέτος, το καλοκαίρι του 2025, οι προειδοποιήσεις για κακή ποιότητα αέρα στο Μίσιγκαν έχουν εκδοθεί 21 ημέρες, διπλάσιες από πέρσι, όταν ο καπνός από τις πυρκαγιές στον Καναδά είχε προκαλέσει υψηλά επίπεδα ρύπανσης. Η τοποθεσία των πυρκαγιών, κυρίως στο κεντρικό Καναδά, και ο άνεμος που φυσά προς το Μίσιγκαν, εξηγούν τη μεγάλη διάρκεια του προβλήματος φέτος. Οι ειδικοί συνιστούν στους κατοίκους να περιορίζουν την έκθεσή τους στα σωματίδια, παραμένοντας σε εσωτερικούς χώρους, χρησιμοποιώντας καθαριστές αέρα και φορώντας μάσκες N95 όταν βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους.
Προσοχή πρέπει να δείχνουν ιδιαιτέρως οι ευάλωτες ομάδες, όπως ηλικιωμένοι, παιδιά και άτομα με χρόνιες παθήσεις. Ο καθηγητής Ρίτσαρντ Ρουντ εξηγεί πως η κλιματική αλλαγή δημιουργεί συνθήκες ξηρασίας και υπερβολικών βροχοπτώσεων που τροφοδοτούν τις πυρκαγιές, οι οποίες με τη σειρά τους επιδεινώνουν την αλλαγή του κλίματος μέσω της απελευθέρωσης διοξειδίου του άνθρακα, δημιουργώντας έναν αρνητικό κύκλο.
Στο πολιτικό επίπεδο, εκπρόσωποι του Μίσιγκαν ζήτησαν από τον Καναδά να ενισχύσει τις προσπάθειες κατάσβεσης των πυρκαγιών, ενώ οι ειδικοί επισημαίνουν πως τα προβλήματα ρύπανσης είναι αμοιβαία και απαιτούν συνεργασία και από τις δύο πλευρές. Τελικά, η αντιμετώπιση της ρύπανσης από καπνό πυρκαγιών δεν αφορά μόνο τη δημόσια υγεία αλλά και την κλιματική πολιτική και τη συνεργασία σε διεθνές επίπεδο, καθώς η υγεία μας επηρεάζεται άμεσα από τις επιλογές μας για το περιβάλλον και το μέλλον του πλανήτη.