Το binge eating, δηλαδή η υπερβολική κατανάλωση τροφής μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ιδίως τροφών πλούσιων σε λιπαρά και ζάχαρη, δεν είναι απλώς μια κακή διατροφική συνήθεια. Πρόκειται για μια αναγνωρισμένη διαταραχή ψυχικής υγείας που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Νέα ανασκόπηση σχεδόν 200 επιστημονικών μελετών σε ζώα αποκαλύπτει ότι αυτή η διατροφική συμπεριφορά μπορεί να αναδιαμορφώσει τον εγκέφαλο και να επηρεάσει τη συμπεριφορά, οδηγώντας σε καταναγκαστική αναζήτηση φαγητού και αυξημένες πιθανότητες υπερφαγίας, ιδιαίτερα υπό συνθήκες άγχους.
Τι είναι το binge eating;
Η Δρ. Simone Rehn από το University of Technology Sydney εξηγεί: «Το binge eating δεν είναι απλώς ένα σνακ μπροστά στην τηλεόραση. Οι άνθρωποι με διαταραχή υπερφαγίας καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού, συχνά ανθυγιεινού, μέσα σε σύντομο διάστημα, και αμέσως μετά βιώνουν ενοχές, ντροπή και συναισθηματική δυσφορία. Νιώθουν ότι δεν έχουν τον έλεγχο».
Η μελέτη σε ζώα και τα ευρήματα
Οι ερευνητές μελέτησαν σχεδόν 200 εργαστηριακές μελέτες με ζώα, καθώς είναι δύσκολο να αποδειχθεί η αιτιότητα σε ανθρώπους. Τα ζώα εκπαιδεύτηκαν να κάνουν binge eating προσφέροντάς τους τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και ζάχαρη μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
«Όταν δίνεις σε έναν αρουραίο πρόσβαση σε τέτοιο φαγητό μόνο για μία ώρα την ημέρα, μαθαίνει να καταναλώνει όσο περισσότερο μπορεί σε αυτό το χρονικό πλαίσιο – κάτι που μιμείται την ανθρώπινη υπερφαγία», εξηγεί η Δρ. Rehn.
Η «αποσύνδεση» μεταξύ επιθυμίας και ευχαρίστησης
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα ήταν ότι τα ζώα με ιστορικό binge eating ανέπτυξαν αυξημένο κίνητρο να αναζητούν αυτά τα τρόφιμα, παρόλο που η απόλαυση που αντλούσαν από την κατανάλωσή τους δεν αυξανόταν. Ο Dr. Mike Kendig σημειώνει: «Αυτό δείχνει μια αποσύνδεση ανάμεσα στο ‘θέλω’ και στο ‘μου αρέσει’. Η επιθυμία παραμένει, ακόμα κι όταν η ευχαρίστηση μειώνεται. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι συνεχίζουν να κάνουν binge eating, ακόμα κι όταν δεν απολαμβάνουν πλέον το φαγητό».
Άγχος, στρες και binge eating
Οι μελέτες έδειξαν επίσης ότι ζώα που έκαναν binge eating συνέχιζαν να αναζητούν φαγητό ακόμα και υπό άγχος – κάτι που συνήθως μειώνει την όρεξη. Αυτό το φαινόμενο συνδέεται με την εξασθένιση της φυσιολογικής απόκρισης του οργανισμού στο στρες, μετά από μακροχρόνια κατανάλωση πρόχειρου φαγητού. Αντί να χρησιμοποιείται η υπερφαγία ως «μέσο εκτόνωσης» του άγχους, φαίνεται να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: όσο περισσότερο καταναλώνουμε αυτά τα τρόφιμα, τόσο πιθανότερο είναι να καταφύγουμε ξανά σε αυτά όταν βιώνουμε άγχος.
Επιπτώσεις στην υγεία
Αν και τα περισσότερα ζώα δεν παρουσίασαν σημαντική αύξηση βάρους, εμφανίστηκαν μεταβολικές συνέπειες, όπως αυξημένο λιπώδη ιστό, υψηλότερα επίπεδα τριγλυκεριδίων και ορμονικές μεταβολές σχετικές με την όρεξη. Όλα αυτά αποτελούν πρώιμα σημάδια μεταβολικού συνδρόμου.
Οι κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις
Οι ερευνητές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη διαθεσιμότητα και την επιθετική διαφήμιση των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων, ιδιαίτερα προς τους νέους. «Υπάρχει ανάγκη για δημόσια πολιτική που θα ρυθμίζει τον τρόπο με τον οποίο προωθούνται αυτά τα προϊόντα», τονίζει η Δρ. Rehn. «Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε μόνο την επίδραση της διατροφής στο σώμα μας, αλλά και στο μυαλό και στη συμπεριφορά μας».
Ένα μήνυμα ελπίδας
Παρά τα ανησυχητικά ευρήματα, το μήνυμα των ερευνητών είναι ενδυναμωτικό: «Η γνώση μάς δίνει τη δύναμη να επιλέγουμε συνειδητά», λέει η Δρ. Rehn. «Μπορούμε να χτίσουμε μια πιο ισορροπημένη σχέση με το φαγητό, κατανοώντας πώς επηρεάζει την ψυχική και σωματική μας υγεία».
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!