Μια ερευνητική ομάδα στο Πανεπιστήμιο Oberta de Catalunya, σε συνεργασία με το Νοσοκομείο Sant Pau στη Βαρκελώνη, έδειξε ότι το θέατρο μπορεί να βελτιώσει τη συναισθηματική ευεξία των ατόμων με νόσο του Πάρκινσον. Η μελέτη με τίτλο «Αποτελεσματικότητα μιας θεατρικής παρέμβασης σε ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον», η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Arts & Health, παρείχε την πρώτη αξιολόγηση των συνδυασμένων επιδράσεων της ενεργητικής και παθητικής συμμετοχής σε θεατρικές δραστηριότητες στη συναισθηματική και γνωστική υγεία και την ποιότητα ζωής αυτών των ασθενών.
Στο έργο συμμετείχαν 34 άτομα με νόσο του Πάρκινσον ηλικίας μεταξύ 50 και 75 ετών, τα οποία χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: η μία παρακολούθησε ένα τρίμηνο θεατρικό πρόγραμμα στο Teatre Lliure στη Βαρκελώνη, το οποίο περιελάμβανε παραστάσεις, πρακτικά εργαστήρια και ξενάγηση. Η άλλη ομάδα έκανε ασκήσεις γνωστικής διέγερσης στο σπίτι. Και οι δύο ομάδες αξιολογήθηκαν πριν και μετά το πρόγραμμα, χρησιμοποιώντας επικυρωμένα νευροψυχολογικά τεστ και ερωτηματολόγια σχετικά με τη διάθεσή τους, την ποιότητα ζωής και την αντίληψη της αλλαγής.
Σε συναισθηματικό επίπεδο, τα αποτελέσματα είναι οριστικά. Οι ασθενείς που συμμετείχαν στο θεατρικό έργο παρουσίασαν βελτίωση στη συναισθηματική τους ευεξία, όπως μετρήθηκε χρησιμοποιώντας το Ερωτηματολόγιο για την ποιότητα ζωής της νόσου του Πάρκινσον (PDQ-39). Αυτή η βελτίωση δεν παρατηρήθηκε στην ομάδα που εκτέλεσε ασκήσεις γνωστικής διέγερσης στο σπίτι. Επιπλέον, τα μέλη τόσο της θεατρικής ομάδας όσο και της ομάδας γνωστικής διέγερσης είχαν χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους, γεγονός που υποδηλώνει ότι και οι δύο δραστηριότητες συμβάλλουν στη βελτίωση της διάθεσης, αν και με διαφορετικούς τρόπους.
Ο πιο άμεσος αντίκτυπος ήταν εμφανής στους συμμετέχοντες που παρακολούθησαν τα ομαδικά θεατρικά εργαστήρια: σύμφωνα με τις κλίμακες που χορηγήθηκαν πριν και μετά από κάθε συνεδρία, το συναισθηματικό φορτίο μειώθηκε σημαντικά μετά από κάθε εργαστήριο, υπογραμμίζοντας την αξία του θεάτρου ως εργαλείου για τη διοχέτευση των συναισθημάτων.
Τα ερευνητικά ευρήματα δείχνουν ότι «οι ομαδικές δραστηριότητες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συναισθημάτων απομόνωσης, στην ενίσχυση των συναισθηματικών συνδέσεων μεταξύ των συμμετεχόντων και στην αύξηση της ενσυναίσθησης αναγνωρίζοντας ότι άλλοι μοιράζονται παρόμοιες εμπειρίες στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της νόσου». Ομοίως, «οι περισσότεροι ανέφεραν ότι η εργασία ως ομάδα ενίσχυσε το αίσθημα κοινωνικής υποστήριξης ως ασθενείς».
Εργαστήρια για την επεξεργασία της συναισθηματικής έκφρασης και της επίγνωσης του σώματος
Το θεατρικό πρόγραμμα αποτελούνταν από πέντε παραστάσεις συνοδευόμενες από προπαρασκευαστικές συνεδρίες και πέντε εργαστήρια με επικεφαλής επαγγελματίες των παραστατικών τεχνών. Τα εργαστήρια αντιμετώπισαν σωματικά και συναισθηματικά ζητήματα μέσω της δυναμικής της ομάδας, της εξερεύνησης του σώματος και του χώρου, του αυτοσχεδιασμού και της συλλογικής αφήγησης. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο συναισθηματικός αντίκτυπος εξηγείται από δύο βασικούς παράγοντες: την σαφή συναισθηματική έκφραση που απαιτεί το θέατρο και το ομαδικό περιβάλλον, το οποίο ενισχύει την ενσυναίσθηση και το αίσθημα του ανήκειν.
Τα εργαστήρια, τα οποία διεξήχθησαν όλα από επαγγελματίες του θεάτρου, περιελάμβαναν συγκεκριμένες δραστηριότητες όπως σωματική προθέρμανση, εξερεύνηση του χώρου και της σκηνικής παρουσίας, ασκήσεις βασισμένες στο συναίσθημα, ομαδική αφήγηση και αυτοσχεδιασμό. Αυτός ο συνδυασμός τεχνικών στόχευε στην ενίσχυση της συναισθηματικής έκφρασης και της επίγνωσης του σώματος, παράγοντες που η μελέτη συνδέει με τα οφέλη που παρατηρήθηκαν στην ευημερία των ασθενών.
Τα γνωστικά και συναισθηματικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση του αντίκτυπου του προγράμματος ήταν οι ισπανικές εκδόσεις κλινικά επικυρωμένων ερωτηματολογίων και τεστ με κανονιστικά δεδομένα για τον τοπικό πληθυσμό, γεγονός που εγγυάται την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων.
Παρόλο που δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές βελτιώσεις στα αντικειμενικά γνωστικά τεστ, καταγράφηκε βελτίωση στην υποκειμενική αντίληψη της καθημερινής γνωστικής ικανότητας. Αυτή η υποκειμενική βελτίωση μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση κατά την εκτέλεση καθημερινών εργασιών. Τα σχόλια από τους συμμετέχοντες ήταν επίσης εξαιρετικά θετικά: τα θεατρικά εργαστήρια έλαβαν μέση βαθμολογία 4,5 στα 5. Οι θεατρικές παραστάσεις βαθμολογήθηκαν με 4,4 και η ξενάγηση στο θέατρο βαθμολογήθηκε με 4,8.
Αυτή η κλινική μελέτη παρέχει νέα στοιχεία για τα οφέλη των τεχνών για την υγεία των ατόμων με νόσο του Πάρκινσον. Μόνο δύο προηγούμενες μελέτες είχαν εξετάσει τη χρήση του θεάτρου σε άτομα με νόσο του Πάρκινσον και έδειξαν πολλά υποσχόμενα αλλά μη αναπαραγόμενα αποτελέσματα.
Αυτή η νέα μελέτη εφαρμόζει μια αυστηρή μεθοδολογία και θέτει σαφείς γραμμές για μελλοντική έρευνα: αύξηση της διάρκειας του προγράμματος, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων οικολογικών μετρήσεων της νόησης, οι οποίες αξιολογούν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι λειτουργούν στην καθημερινή τους ζωή, και μελέτη των υποκείμενων μηχανισμών αυτών των οφελών σε βάθος. Εν ολίγοις, προτείνει βελτίωση των μεθόδων αξιολόγησης για την καταγραφή ανεπαίσθητων αλλαγών στη νόηση.
Σύμφωνα με το άρθρο, οι δραστηριότητες που βασίζονται στην τέχνη, και ιδιαίτερα οι θεατρικές, αποτελούν ένα πολλά υποσχόμενο εργαλείο παράλληλα με τη φαρμακευτική αγωγή, η οποία έχει περιορισμένες επιδράσεις με συμπτώματα όπως η απάθεια, η ανηδονία και η συναισθηματική απομόνωση. Η έρευνα ακολουθεί την κατευθυντήρια γραμμή που έχει θεσπίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), ο οποίος έχει συστήσει τις τέχνες ως «κοινωνική συνταγή» για βελτίωση.