Υπογονιμότητα σε κρίση: Τι φέρνουν οι νέες παγκόσμιες οδηγίες για εκατομμύρια ζευγάρια

Στις 28 Νοεμβρίου 2025, ο ΠΟΥ δημοσίευσε για πρώτη φορά μία ολοκληρωμένη «κατευθυντήρια οδηγία» για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία της υπογονιμότητας — με στόχο να καταστήσει την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή πιο προσιτή, ασφαλή και δίκαιη για όλους. Η υπογονιμότητα — ορίζεται ως η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης μετά από 12 μήνες τακτικών, μη-προστατευμένων σεξουαλικών επαφών — υπολογίζεται ότι αφορά περίπου 1 στα 6 άτομα αναπαραγωγικής ηλικίας παγκοσμίως στην κάποια φάση της ζωής τους.

Ωστόσο, παρά το εύρος του προβλήματος, η πρόσβαση σε υπηρεσίες υπογονιμότητας παραμένει πολύ άνιση: σε πολλές χώρες, οι διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπείες επιβαρύνουν οικονομικά ολοκληρωτικά τα ίδια τα ζευγάρια — με αποτέλεσμα σε κάποιες περιπτώσεις ένα μόνο κύκλο εξωσωματικής (IVF) να κοστίζει όσο διπλάσιο του μέσου ετήσιου οικογενειακού εισοδήματος.

Τι προβλέπει η οδηγία του ΠΟΥ

Η νέα οδηγία περιλαμβάνει 40 συστάσεις, σχεδιασμένες έτσι ώστε να καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα: από πρόληψη και ενημέρωση, ως διάγνωση και θεραπεία της υπογονιμότητας.

Ενισχυμένη πρόληψη & ενημέρωση

• Ο ΠΟΥ συνιστά να ενσωματωθεί στην πρωτοβάθμια υγεία και στην εκπαίδευση η πληροφόρηση για την αναπαραγωγική υγεία — με έμφαση σε παράγοντες όπως ηλικία, άτοκη έκθεση, σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, κάπνισμα και γενική υγεία.

• Lifestyle παρεμβάσεις — υγιεινή διατροφή, φυσική δραστηριότητα, διακοπή καπνίσματος — προτείνονται ως βασικά βήματα για όσους σχεδιάζουν εγκυμοσύνη ή προσπαθούν να τεκνοποιήσουν.

Σταδιακή διάγνωση & θεραπευτική προσέγγιση

Η θεραπευτική διαδρομή προτείνεται να είναι προοδευτική: από τις απλές και οικονομικές παρεμβάσεις — όπως συμβουλευτική για φυσικό κύκλο, ωορρηξία, υποστήριξη γονιμότητας με αλλαγές στον τρόπο ζωής — μέχρι πιο σύνθετες ιατρικές παρεμβάσεις όπως ενδομήτρια σπερματέγχυση ή εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF), ανάλογα με τα ευρήματα και τις προτιμήσεις των ασθενών.

Δίκαιη πρόσβαση και ενσωμάτωση στη δημόσια υγεία

Ο ΠΟΥ ζητά από τα κράτη να ενσωματώσουν την υπογονιμότητα στα εθνικά συστήματα υγείας — δηλαδή να μην αποτελεί «αγορά υπηρεσιών» μόνο για όσους μπορούν να πληρώσουν, αλλά δικαίωμα πρόσβασης για όλους.

Ψυχοκοινωνική υποστήριξη και αποστιγματοποίηση

Η οδηγία αναγνωρίζει ότι η υπογονιμότητα δεν είναι μόνο ιατρικό πρόβλημα — αλλά συχνά οδηγεί σε ψυχολογική πίεση, αίσθημα μοναξιάς, κοινωνικό στίγμα, χαμηλή αυτοεκτίμηση. Προτείνεται η πρόσβαση σε συνεχή ψυχολογική υποστήριξη και συνοδεία του ζευγαριού ή του ατόμου καθ’ όλη τη διάρκεια της διαγνωστικής και θεραπευτικής διαδικασίας.

Γιατί αυτή η οδηγία έχει ιδιαίτερη σημασία

Αναγνώριση της υπογονιμότητας ως παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας

Η υπογονιμότητα δεν αφορά λίγα ζευγάρια — αφορά 1 στα 6 άτομα αναπαραγωγικής ηλικίας. Η νέα οδηγία του ΠΟΥ αναδεικνύει το θέμα ως ζήτημα ισότητας, πρόσβασης στην υγεία και δικαιωμάτων.

Οικονομική ανακούφιση — λιγότερο «ορφανές» θεραπείες

Με την ενσωμάτωση υπογονιμότητας στα εθνικά συστήματα υγείας, εκατομμύρια ζευγάρια δεν θα χρειάζεται να πληρώνουν από την τσέπη τους τεράστια ποσά — συχνά απαγορευτικά για πολλά νοικοκυριά.

Ενημέρωση & πρόληψη — το μυστικό πριν το «πρόβλημα»

Η έγκαιρη πληροφόρηση για παράγοντες κινδύνου (ηλικία, κάπνισμα, σεξουαλικά νοσήματα, γενική υγεία) και η καλλιέργεια υγιεινών συνηθειών μπορούν να μειώσουν σημαντικά την πιθανότητα υπογονιμότητας — πριν καν χρειαστεί ιατρική παρέμβαση.

Ψυχική & κοινωνική υποστήριξη — αποστιγματοποίηση

Η οδηγία δείχνει ότι η υπογονιμότητα δεν είναι προσωπικό στίγμα — είναι ιατρικό / κοινωνικό ζήτημα που απαιτεί υποστήριξη, κατανόηση και δικαιότητα.

Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα και εσένα

• Η Ελλάδα — όπως και πολλές άλλες χώρες — θα μπορούσε να αξιολογήσει το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης των συστάσεων του ΠΟΥ στο εθνικό σύστημα υγείας, ώστε περισσότερα ζευγάρια να έχουν πρόσβαση σε αξιοπρεπείς θεραπείες υπογονιμότητας.

• Για κάθε άτομο ή ζευγάρι που σκέφτεται τεκνοποίηση ή βιώνει δυσκολίες, η γνώση και η πρόληψη — μέσα από υγιεινό τρόπο ζωής, έλεγχο παραγόντων κινδύνου και έγκαιρη διάγνωση — μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά.

• Η αποστιγματοποίηση της υπογονιμότητας, η ενημέρωση και η ψυχολογική υποστήριξη είναι εξίσου σημαντικά με την ιατρική προσέγγιση.

Η νέα κατευθυντήρια οδηγία του ΠΟΥ για την υπογονιμότητα είναι ένα κρίσιμο βήμα προς την αναγνώριση της υπογονιμότητας ως σοβαρό, παγκόσμιο ζήτημα δημόσιας υγείας — με οικονομικές, ψυχολογικές και κοινωνικές διαστάσεις. Προσφέρει έναν οδικό χάρτη για δίκαιη, ασφαλή, προσιτή και τεκμηριωμένη φροντίδα. Αν εφαρμοστεί σωστά από τα κράτη, μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα χιλιάδων ανθρώπων και ζευγαριών — δίνοντας τους ελπίδα, επιλογές και υποστήριξη.