Η υγεία είναι το πολυτιμότερο αγαθό και η ανησυχία για αυτήν αποτελεί κάτι απολύτως φυσιολογικό. Ωστόσο, σε ορισμένους ανθρώπους, ο φόβος ότι πάσχουν από κάποια σοβαρή ασθένεια μπορεί να γίνει τόσο έντονος και επίμονος ώστε να επηρεάζει την καθημερινότητά τους. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως υποχονδρίαση ή, με πιο σύγχρονο όρο, υποχονδριακή διαταραχή υγείας.
Τι είναι η υποχονδρίαση;
Η υποχονδρίαση είναι μια ψυχική διαταραχή κατά την οποία το άτομο βιώνει υπερβολικό και συχνά παράλογο φόβο ότι πάσχει από σοβαρή ή απειλητική για τη ζωή ασθένεια, παρά το γεγονός ότι οι ιατρικές εξετάσεις δεν αποκαλύπτουν κάποια πάθηση.
Δεν πρόκειται για απλή υπερβολική προσοχή στην υγεία ή περιστασιακή ανησυχία· αντίθετα, ο φόβος είναι διαρκής, καταναλωτικός και δύσκολα ελέγξιμος. Το άτομο μπορεί να περνάει ώρες διαβάζοντας για ασθένειες στο διαδίκτυο, να επισκέπτεται επανειλημμένα γιατρούς ή, αντίθετα, να αποφεύγει εντελώς την ιατρική φροντίδα από φόβο για τη διάγνωση.
Αίτια και παράγοντες κινδύνου
Η ακριβής αιτιολογία της υποχονδρίασης δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη. Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν εντοπίσει διάφορους παράγοντες που συμβάλλουν:
-
Γενετική προδιάθεση: Άτομα με οικογενειακό ιστορικό άγχους ή κατάθλιψης φαίνεται να είναι πιο επιρρεπή.
-
Προσωπικές εμπειρίες: Όσοι έχουν βιώσει σοβαρές ασθένειες στο οικογενειακό περιβάλλον ή στην παιδική ηλικία ενδέχεται να αναπτύξουν έντονη φοβία για την υγεία τους.
-
Ψυχολογικοί παράγοντες: Χαμηλή ανοχή στην αβεβαιότητα, τάση στην καταστροφολογία και υπερευαισθησία στις σωματικές αισθήσεις.
-
Πολιτισμικές επιρροές: Η συνεχής έκθεση σε ιατρικές πληροφορίες και ειδήσεις για ασθένειες μπορεί να εντείνει το άγχος υγείας.
Συμπτώματα της υποχονδρίασης
Η υποχονδριακή διαταραχή εκδηλώνεται με ποικίλα συμπτώματα, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν:
-
Συνεχής ανησυχία για την υγεία και φόβος σοβαρών ασθενειών.
-
Ερμηνεία μικρών σωματικών συμπτωμάτων (πονοκέφαλος, κόπωση, ζαλάδα) ως ένδειξη επικίνδυνης πάθησης.
-
Συχνές επισκέψεις σε γιατρούς ή, αντιθέτως, αποφυγή ιατρικών εξετάσεων.
-
Υπερβολική αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο («cyberchondria»).
-
Δυσκολία συγκέντρωσης σε άλλες πτυχές της ζωής λόγω εμμονής με την υγεία.
Τα συμπτώματα μπορεί να επιμένουν για μήνες ή και χρόνια, δημιουργώντας σοβαρή επιβάρυνση στη λειτουργικότητα του ατόμου.
Επιπτώσεις στην καθημερινότητα
Η υποχονδρίαση δεν επηρεάζει μόνο τον ψυχικό κόσμο του ασθενούς αλλά και την κοινωνική, επαγγελματική και οικογενειακή του ζωή. Οι συνεχείς εξετάσεις μπορεί να προκαλέσουν οικονομική πίεση, ενώ η διαρκής αναζήτηση διαβεβαίωσης μπορεί να κουράσει τις διαπροσωπικές σχέσεις. Επιπλέον, το χρόνιο άγχος και η σωματική ένταση που συνοδεύουν την υποχονδρίαση μπορούν να οδηγήσουν σε πραγματικά σωματικά προβλήματα, όπως διαταραχές ύπνου, μυϊκούς πόνους ή ακόμα και υπέρταση.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται σε κλινική αξιολόγηση από ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Απαραίτητο είναι να αποκλειστεί η ύπαρξη πραγματικής ιατρικής πάθησης και να διαπιστωθεί ότι η ανησυχία είναι δυσανάλογη με τα ευρήματα. Τα διαγνωστικά κριτήρια περιλαμβάνονται στο DSM-5 (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών).
Αντιμετώπιση
Η θεραπεία της υποχονδρίασης απαιτεί συνδυαστική προσέγγιση:
-
Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Θεωρείται η πιο αποτελεσματική ψυχοθεραπευτική μέθοδος. Στόχος είναι να αλλάξει ο τρόπος σκέψης γύρω από τα σωματικά συμπτώματα και να μειωθεί η καταστροφική ερμηνεία τους.
-
Φαρμακευτική αγωγή: Σε περιπτώσεις έντονου άγχους ή συνυπάρχουσας κατάθλιψης μπορεί να χορηγηθούν αντικαταθλιπτικά (SSRIs).
-
Εκπαίδευση και αυτοβοήθεια: Η εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης, η μείωση της αναζήτησης στο διαδίκτυο και η σωστή ενημέρωση για την υγεία μπορούν να συμβάλουν σημαντικά.
Η υποχονδρίαση δεν είναι απλώς «υπερβολική ανησυχία». Είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που μπορεί να επηρεάσει δραματικά την ποιότητα ζωής. Η έγκαιρη αναγνώριση και η κατάλληλη θεραπεία μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να ξαναβρεί την ισορροπία του και να απολαμβάνει μια ζωή χωρίς τον διαρκή φόβο της ασθένειας.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!