Υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα: Μειώνουν τη γνωστική σας υγεία;

Τα τελευταία χρόνια, η επιστημονική έρευνα έχει φέρει στο φως πολλούς κινδύνους που συνδέονται με τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα. Νέα μελέτη από το Virginia Tech έρχεται να προσθέσει ακόμα έναν: τη μείωση της γνωστικής λειτουργίας και της μνήμης. Δύο ερευνητές, ο Ben Katz και η Brenda Davy, παρακολούθησαν για επτά χρόνια Αμερικανούς ηλικίας άνω των 55 ετών, χρησιμοποιώντας δεδομένα από τη μεγάλη εθνική έρευνα Health and Retirement Study. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο The American Journal of Clinical Nutrition, δείχνουν ξεκάθαρα ότι συγκεκριμένες κατηγορίες επεξεργασμένων τροφίμων και ποτών επηρεάζουν άμεσα την υγεία του εγκεφάλου.

Τι αποκάλυψε η έρευνα

Η μελέτη ξεκίνησε το 2013 και οι συμμετέχοντες υποβάλλονταν σε τεστ μνήμης κάθε δύο χρόνια έως το 2020. Οι ασκήσεις περιλάμβαναν άμεση και καθυστερημένη ανάκληση λέξεων, αλλά και πιο απαιτητικά γνωστικά τεστ, όπως μέτρηση προς τα πίσω ή συνεχή αφαίρεση αριθμών.

Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά:

• Η καθημερινή κατανάλωση τουλάχιστον μίας μερίδας επεξεργασμένου κρέατος (π.χ. λουκάνικα, αλλαντικά τύπου Slim Jim) αύξησε κατά 17% τον κίνδυνο εμφάνισης γνωστικών προβλημάτων.

• Για κάθε μερίδα αναψυκτικού (ιδιαίτερα τα ζαχαρούχα), ο κίνδυνος αυξανόταν κατά 6%.

Αντίθετα, άλλες κατηγορίες υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων δεν εμφάνισαν τόσο έντονη σύνδεση με τη γνωστική έκπτωση.

Γιατί είναι τόσο επικίνδυνα;

Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν συντηρητικά, χρωστικές, γλυκαντικά, ενισχυτικά γεύσης και άλλα πρόσθετα που μεταβάλλουν όχι μόνο τη μεταβολική υγεία αλλά και τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Η συχνή κατανάλωση επεξεργασμένων κρεάτων και αναψυκτικών οδηγεί σε:

• Φλεγμονή στον οργανισμό, η οποία έχει συνδεθεί με νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

• Αυξημένα επίπεδα σακχάρου, που βλάπτουν τις νευρικές συνδέσεις.

• Έλλειψη θρεπτικών συστατικών απαραίτητων για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου.

Όπως τόνισε ο Katz, «κανείς δεν θέλει να αυξήσει τον κίνδυνο για άνοια ή Alzheimer».

Ένα μήνυμα αφύπνισης

Η μελέτη αποτελεί μια σημαντική προειδοποίηση: ακόμα και μικρές καθημερινές συνήθειες διατροφής μπορούν να επηρεάσουν το μυαλό μας μακροπρόθεσμα. Οι γιατροί, σύμφωνα με τους ερευνητές, πρέπει να ενημερώνουν τους ασθενείς τους ότι οι επιλογές τροφίμων παίζουν ρόλο στην πρόληψη της γνωστικής έκπτωσης. Η Davy υπογραμμίζει: «Δεν σημαίνει ότι όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι το ίδιο επιβλαβή. Υπάρχουν αλλαντικά που είναι λιγότερο επεξεργασμένα, τα οποία αποτελούν καλύτερη επιλογή».

Πώς να προστατέψετε τον εγκέφαλό σας

Οι ειδικοί προτείνουν μερικά απλά αλλά ουσιαστικά βήματα:

1. Διαβάζετε πάντα τις ετικέτες στα τρόφιμα. Όσο περισσότερα άγνωστα πρόσθετα βλέπετε, τόσο πιο επεξεργασμένο είναι το προϊόν.

2. Μαγειρεύετε στο σπίτι όσο πιο συχνά γίνεται. Έτσι ελέγχετε καλύτερα τα συστατικά.

3. Αντικαταστήστε τα αναψυκτικά με νερό ή φυσικά αφεψήματα χωρίς ζάχαρη.

4. Επιλέγετε λιγότερο επεξεργασμένα κρέατα, όπως φρέσκο κοτόπουλο ή ψάρι, αντί για λουκάνικα και σαλάμια.

5. Μέτρο και ισορροπία: ακόμα και αν καταναλώνετε επεξεργασμένα προϊόντα, κάντε το σπάνια και με φειδώ.

Τι φέρνει το μέλλον

Οι Katz και Davy συνεχίζουν τις έρευνές τους, αυτή τη φορά με νέους ενήλικες, ώστε να διερευνήσουν πώς η διατροφή επηρεάζει τον εγκέφαλο από μικρότερη ηλικία. Παράλληλα, σχεδιάζουν προγράμματα διδασκαλίας μαγειρικών δεξιοτήτων, ώστε οι άνθρωποι να αποκτούν πρακτική γνώση για υγιεινή διατροφή. Όπως λένε οι ερευνητές, «δεν αρκεί να δίνουμε συμβουλές διατροφής· πρέπει να δίνουμε και τα εργαλεία για να τις εφαρμόσει κάποιος στην πράξη».

Η νέα μελέτη δείχνει με σαφήνεια ότι συγκεκριμένα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα —όπως τα αλλαντικά και τα ζαχαρούχα αναψυκτικά— συνδέονται άμεσα με την επιδείνωση της μνήμης και τη μείωση των γνωστικών λειτουργιών. Η αλλαγή μπορεί να ξεκινήσει με μικρά βήματα: λιγότερο αναψυκτικό, περισσότερη σπιτική κουζίνα, περισσότερη προσοχή στις ετικέτες. Η πρόληψη της γνωστικής έκπτωσης ίσως βρίσκεται στο πιάτο μας.