Η σωματική άσκηση αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο για την υγεία και τη λειτουργικότητα του ανθρώπινου οργανισμού. Ωστόσο, η αντίληψη της προσπάθειας διαφέρει σημαντικά μεταξύ των ατόμων. Για ορισμένους, ακόμη και ένα σύντομο τζόκινγκ μπορεί να φαντάζει εξαιρετικά απαιτητικό, ενώ άλλοι εκτελούν παρόμοια δραστηριότητα με εμφανή ευκολία. Η απόκλιση αυτή δεν εξαρτάται μόνο από τη μυϊκή δύναμη ή το επίπεδο φυσικής κατάστασης, αλλά επηρεάζεται ισχυρά από νευροφυσιολογικούς μηχανισμούς που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τον βαθμό κόπου.
Η αντιληπτή προσπάθεια ως νευροφυσιολογική διεργασία
Η προσπάθεια, δηλαδή η ενέργεια που δαπανάται για μια σωματική εργασία, έχει μεν αντικειμενικές παραμέτρους –όπως η συχνότητα καρδιακών παλμών ή η παραγόμενη μηχανική ισχύς– αλλά αποτελεί ταυτόχρονα μια υποκειμενική εμπειρία. Η αντιληπτή προσπάθεια διαμορφώνεται από αισθητικοκινητικά σήματα, ψυχολογικούς παράγοντες και προσδοκίες. Έτσι, δύο άτομα με το ίδιο επίπεδο φυσικής κατάστασης μπορεί να βιώσουν την ακριβώς ίδια άσκηση ως διαφορετικά δύσκολη. Αυτή η διαφοροποίηση είναι κρίσιμη, διότι όταν η άσκηση φαίνεται υπερβολικά απαιτητική, μειώνεται η τάση για συμμετοχή, ενώ η άσκηση που βιώνεται ως ευκολότερη γίνεται συχνότερα ευχάριστη και αυτοενισχυόμενη.
Διερεύνηση μεθόδων μείωσης της αντιληπτής προσπάθειας
Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο είναι δυνατό να μειωθεί η αντιληπτή προσπάθεια, ώστε να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή στη φυσική δραστηριότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, ο καθηγητής Benjamin Pageaux από το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, σε συνεργασία με ερευνητές του Πανεπιστημίου Savoie Mont Blanc, διερεύνησαν την επίδραση της δόνησης των τενόντων στη νευροφυσιολογική αξιολόγηση του κόπου.
Πειραματική εφαρμογή δόνησης τενόντων
Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Sport and Health Science, οι ερευνητές εξέτασαν εάν η δόνηση τενόντων μέσω ειδικής συσκευής θα μπορούσε να μεταβάλλει την αντίληψη της προσπάθειας κατά την ποδηλασία. Οι συμμετέχοντες ποδηλατούσαν σε στατικό εργομετρικό ποδήλατο υπό δύο συνθήκες: με προηγηθείσα δόνηση στους τένοντες του Αχίλλειου και του γονάτου, ή χωρίς δόνηση. Η δόνηση εφαρμοζόταν για δέκα λεπτά πριν από την τριαλεπτη άσκηση σε προκαθορισμένο επίπεδο έντασης.
Τα ευρήματα ήταν εντυπωσιακά: μετά την εφαρμογή της δόνησης, οι συμμετέχοντες παρήγαγαν υψηλότερη μηχανική ισχύ και εμφάνισαν αυξημένο καρδιακό ρυθμό, χωρίς όμως να αναφέρουν μεγαλύτερη αντιληπτή προσπάθεια. Δηλαδή, οι μύες τους εργάστηκαν σκληρότερα, αλλά η άσκηση δεν τους φαινόταν πιο δύσκολη.
Νευροφυσιολογικοί μηχανισμοί της επίδρασης
Οι μηχανισμοί πίσω από το φαινόμενο δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί πλήρως. Ο Pageaux προτείνει ότι η δόνηση μπορεί να τροποποιεί τη δραστηριότητα νευρώνων του νωτιαίου μυελού ανάλογα με το πλάτος και τη συχνότητά της. Επιπλέον, η παρατεταμένη δόνηση μεταβάλλει τη λειτουργία των νευρομυϊκών ατράκτων, οι οποίες αποτελούν βασικά αισθητήρια όργανα για την πληροφορία της μυϊκής διάτασης. Με αυτόν τον τρόπο διαστρέφεται το αισθητικοκινητικό σήμα που αποστέλλεται στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα η κινητική πράξη να γίνεται αντιληπτή ως λιγότερο απαιτητική, ακόμη και όταν η πραγματική κινητική επιβάρυνση αυξάνεται.
Επιπτώσεις στην προώθηση της φυσικής δραστηριότητας
Αν και τα αποτελέσματα είναι πολλά υποσχόμενα, η τεχνική βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο πειραματικό στάδιο. Η μελέτη αφορούσε μόνο μικρής διάρκειας άσκηση και δεν έχει αξιολογηθεί σε παρατεταμένες δραστηριότητες, όπως η αντοχή ή ο μαραθώνιος. Παρ’ όλα αυτά, πρόκειται για την πρώτη τεκμηρίωση ότι η δόνηση τενόντων μπορεί να μειώσει την αντιληπτή προσπάθεια σε πραγματική άσκηση.
Οι ερευνητές σχεδιάζουν επόμενες μελέτες που θα εξετάσουν τις αλλαγές στον εγκέφαλο σε πραγματικό χρόνο με τη χρήση ηλεκτροεγκεφαλογραφίας και λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας. Παράλληλα, διερευνούν και την αντίστροφη πλευρά: με ποιον τρόπο η κόπωση και ο πόνος αυξάνουν την αντιληπτή προσπάθεια, καθιστώντας τη σωματική δραστηριότητα δυσκολότερη.
Μελλοντικές εφαρμογές και συμπεράσματα
Η τελική επιδίωξη αυτής της γραμμής έρευνας είναι η ανάπτυξη τεχνικών που θα μειώνουν το αίσθημα προσπάθειας, ενθαρρύνοντας άτομα με καθιστικό τρόπο ζωής να ενταχθούν στη συστηματική άσκηση. Καθώς η κατανόηση της εγκεφαλικής αξιολόγησης της κόπωσης αυξάνεται, οι ερευνητές ελπίζουν να διευκολύνουν την υιοθέτηση υγιεινών συμπεριφορών και να βελτιώσουν τη φυσική και ψυχική ευημερία των πολιτών.
Όπως επισημαίνει ο Pageaux, η παραμονή σωματικά ενεργών αποτελεί καίριο παράγοντα για τη μακροπρόθεσμη υγεία. Η βαθύτερη κατανόηση της αντίληψης της προσπάθειας υπόσχεται νέες παρεμβάσεις που δεν θα βασίζονται μόνο στη μυϊκή προπόνηση, αλλά και στη βελτίωση της νευροφυσιολογικής εμπειρίας της άσκησης.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!