Στο πλαίσιο του 23ου Διεθνούς Συνεδρίου για το AIDS και τα STI στην Αφρική (ICASA), που πραγματοποιήθηκε στην Ακρά — πρωτεύουσα της Γκάνας — η εκτελεστική διευθύντρια της UNAIDS, Winnie Byanyima, απηύθυνε επείγουσα προτροπή προς τους αφρικανικούς ηγέτες: επενδύστε στην αντιμετώπιση του HIV, προστατεύστε τα ανθρώπινα δικαιώματα και υιοθετήστε νέες ιατρικές καινοτομίες — γιατί, όπως είπε, «το να τελειώσουμε με το AIDS είναι πολιτική επιλογή».
Η ήπειρος που έχει το βαρύτερο βάρος του HIV παγκοσμίως δεν είναι μία μικρότερη αγροτική περιοχή — είναι η Αφρική. Αν και αντιπροσωπεύει μόλις το 19% του παγκόσμιου πληθυσμού, φιλοξενεί περίπου το 65% των ανθρώπων που ζουν με HIV στον πλανήτη.
Ωστόσο, τις τελευταίες χρονιές, οι περικοπές στην ξένη χρηματοδότηση, το αυξανόμενο δημόσιο χρέος και η επιδείνωση στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων — ιδίως όσον αφορά τις ευάλωτες κοινότητες — απειλούν να ανατρέψουν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί. Συγκεκριμένα, η πρόληψη και οι κοινοτικές υπηρεσίες είναι αυτές που πλήττονται πρώτες και πιο σκληρά.
Τι ζητά η UNAIDS — Τρεις πυλώνες που μπορούν να κάνουν τη διαφορά
Η UNAIDS προτείνει έναν σχεδιασμό βασισμένο σε τρεις βασικούς πυλώνες:
-
Χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους — η Αφρική πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από ξένη βοήθεια και να αναπτύξει βιώσιμα, εγχώρια οικονομικά προγράμματα για την καταπολέμηση του HIV.
-
Προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ισότητας — σε πολλές αφρικανικές χώρες, επιδεινώνεται η νομοθεσία που στοχοποιεί ή στιγματίζει LGBTQ+ άτομα, άτομα με HIV, και ευάλωτες κοινότητες. Η UNAIDS προειδοποιεί ότι αυτό απομακρύνει ανθρώπους από τη φροντίδα — και αυτό κινδυνεύει να γυρίσει την επιδημία πίσω.
-
Επένδυση σε καινοτομίες και τοπική παραγωγή φαρμάκων — αξιοποιώντας τις νέες θεραπείες και προληπτικά φάρμακα, ιδίως μακράς δράσης (όπως long-acting PrEP), και παράλληλα ενθαρρύνοντας την τοπική παραγωγή και γενόσημων εκδόσεων σε υποσαχάρια Αφρική και Λατινική Αμερική.
Η Byanyima επισήμανε το παράδειγμα ενός αντιρετροϊκού που παράγεται σήμερα στην Κένυα και ήδη σώζει ζωές στη Μοζαμβίκη — ως απόδειξη ότι η προσαρμογή του συστήματος μπορεί να γίνει.
Γιατί τώρα είναι κρίσιμη η στιγμή
Τα τελευταία χρόνια είχε σημειωθεί πρόοδος: με περιορισμένες, μελετημένες παρεμβάσεις, ο αριθμός των νέων μολύνσεων καταγράφηκε να μειώνεται, ενώ η αντιρετροϊκή αγωγή έδινε ζωή και προοπτική σε εκατομμύρια.
Όμως η απότομη συρρίκνωση της ξένης χρηματοδότησης — ειδικά μετά την αποχώρηση κάποιων μεγάλων χορηγών — έχει ήδη οδηγήσει σε διακοπή προγραμμάτων πρόληψης, περιορισμό εξετάσεων, κλείσιμο κοινοτικών κέντρων και απώλεια πρόσβασης σε φάρμακα.
Σε συνδυασμό με την αύξηση των νόμων που ποινικοποιούν τις σεξουαλικές σχέσεις ομοφυλόφιλων — και τις διογκούμενες κοινωνικές διακρίσεις — πολλοί φορείς του HIV φοβούνται να ζητήσουν βοήθεια, με αποτέλεσμα η πρόληψη και η θεραπεία να υποχωρούν. Αν δεν αναληφθεί άμεσα δράση, η UNAIDS προειδοποιεί ότι η πρόοδος ετών μπορεί να πάει χαμένη — και η Αφρική να βρεθεί ξανά σε πορεία αναζωπύρωσης της επιδημίας.
Τι σημαίνει αυτό για τις ζωές — και για την παγκόσμια ασφάλεια
Τα εμπόδια στη χρηματοδότηση και η έλλειψη πρόσβασης σε φάρμακα πλήττουν πιο σκληρά τις πιο ευάλωτες ομάδες: νέες γυναίκες, LGBTQ+ άτομα, ανθρώπους σε απομακρυσμένες περιοχές, ή κοινότητες με φτώχεια — που ήδη έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε υγειονομική φροντίδα.
Αυτό σημαίνει αύξηση νέων μολύνσεων, μεγαλύτερη πίεση στα αδύναμα συστήματα υγείας, περισσότερους θανάτους και — μακροπρόθεσμα — υπονόμευση του στόχου για την εξάλειψη του AIDS ως απειλής δημόσιας υγείας έως το 2030.
Επιπλέον, η κρίση δείχνει ότι η μάχη κατά του HIV δεν είναι μόνο ιατρική — είναι βαθιά πολιτική και κοινωνική. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν από κυβερνήσεις, κοινοτικές οργανώσεις και διεθνείς φορείς θα καθορίσουν αν η Αφρική θα υπερβεί την κρίση ή θα γυρίσει δεκαετίες πίσω.
Η έκκληση — και η ελπίδα
Η UNAIDS, μέσα από την έκκληση της Byanyima στο ICASA, δεν ήρθε να αποδώσει φταίξιμο — ή να υπογραμμίσει αποτυχίες. Αντίθετα, υπογράμμισε ότι η λύση υπάρχει, αλλά απαιτείται πολιτική βούληση, χρηματοδότηση και σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Το μήνυμα είναι σαφές: «Το να τελειώσουμε με το AIDS είναι επιλογή — όχι αναπόφευκτο πεπρωμένο». Καλεί τις αφρικανικές χώρες να γυρίσουν σελίδα με δικούς τους πόρους, να επενδύσουν σε καινοτομία, να υπερασπιστούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, και να προστατεύσουν όσους κινδυνεύουν.
Αν το κάνουν, υπάρχει ρεαλιστική προοπτική όχι απλώς μείωσης των μολύνσεων και των θανάτων — αλλά μιας νέας εποχής για την υγεία και την ισότητα στην Αφρική.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!