Τζόγος: Ποια μηνύματα είναι πιο αποτελεσματικά για να τον αποτρέψουν;

Ο τζόγος είναι παντού. Ακόμα και όσοι δεν έχουν ποτέ στοιχηματίσει, γνωρίζουν φράσεις όπως «Παίξε υπεύθυνα», «Όταν σταματά η διασκέδαση» ή «Πάρε λίγο χρόνο να σκεφτείς».  Ωστόσο, τα μηνύματα αυτά – που έχουν δημιουργηθεί από τη βιομηχανία του τζόγου – ενδέχεται σύντομα να αλλάξουν. Κυβερνήσεις και ρυθμιστικές αρχές εξετάζουν την εφαρμογή ανεξάρτητων προειδοποιήσεων για τον τζόγο, παρόμοιων με εκείνες που βλέπουμε στα πακέτα καπνού ή στα ποτά.

Η έρευνα των τελευταίων ετών δείχνει ότι τέτοιες αλλαγές είναι αναγκαίες. Η Αυστραλία έκανε ήδη το πρώτο βήμα το 2023, επιβάλλοντας προειδοποιητικά μηνύματα υγείας σε διαφημίσεις και ιστότοπους που σχετίζονται με τον τζόγο. Μελετώντας πώς οι παίκτες αντιλαμβάνονται αυτά τα νέα μηνύματα, οι ερευνητές εντόπισαν ποιες φράσεις είναι πιο αποτελεσματικές στο να αποθαρρύνουν το στοίχημα. Οι αυστραλιανές προειδοποιήσεις μπορούν να ταξινομηθούν σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:

1. Μηνύματα που βασίζονται στην απώλεια (loss-based)

2. Θετικά συναισθηματικά μηνύματα

3. Αντικαπιταλιστικά ή «αντιβιομηχανικά» μηνύματα

4. Μηνύματα αυτοαξιολόγησης (self-appraisal)

1. Μηνύματα που βασίζονται στην απώλεια

Αυτού του τύπου οι φράσεις υπενθυμίζουν στους ανθρώπους ότι ο τζόγος οδηγεί συνήθως σε απώλεια χρημάτων. Στην Αυστραλία, παραδείγματα τέτοιων μηνυμάτων είναι:

• «Οι πιθανότητες λένε ότι πρόκειται να χάσεις»

• «Κερδίζεις μερικές φορές. Χάνεις περισσότερες»

• «Τι είσαι διατεθειμένος να χάσεις σήμερα; Θέσε ένα όριο κατάθεσης»

Σε μια πρόσφατη μελέτη με 4.000 συμμετέχοντες, ζητήθηκε από τους παίκτες να αξιολογήσουν δέκα τέτοια μηνύματα – τόσο υπάρχοντα όσο και νέα, που δημιουργήθηκαν ειδικά για την έρευνα. Το μήνυμα που βαθμολογήθηκε ως το πιο αποτελεσματικό ήταν το καινούργιο: «Το 99% των παικτών χάνει μακροπρόθεσμα».

Η φράση αυτή βασίστηκε σε μια ειλικρινή δήλωση στελέχους εταιρείας στοιχημάτων προς το βρετανικό κοινοβούλιο: «Το 99% των πελατών μας χάνει, οπότε όσο περισσότερο παίζεις, τόσο περισσότερο χάνεις». Η μελέτη έδειξε ότι οι σαφείς, αριθμητικές πληροφορίες είναι πιο πειστικές από τα αόριστα ή γενικά μηνύματα.

2. Θετικά συναισθηματικά μηνύματα

Τα θετικά μηνύματα εστιάζουν στα οφέλη του να μην παίζεις. Η αυστραλιανή φράση «Φαντάσου τι θα μπορούσες να αγοράσεις αντί να τζογάρεις» είναι ένα παράδειγμα. Σε αντίστοιχη μελέτη, οι ερευνητές βρήκαν δύο νέα μηνύματα που είχαν τη μεγαλύτερη απήχηση:

• «Η διακοπή του τζόγου μπορεί να σε βοηθήσει να βελτιώσεις τις σχέσεις που έχουν πραγματικά σημασία για σένα»

• «Μην τζογάρεις με την ευτυχία σου — κάνε κάτι άλλο που θα σε κάνει χαρούμενο σήμερα»

Αυτές οι φράσεις υπενθυμίζουν ότι οι συνέπειες του τζόγου δεν είναι μόνο οικονομικές, αλλά και ψυχολογικές, κοινωνικές και συναισθηματικές. Οι θετικές συναισθηματικές προειδοποιήσεις φαίνεται να επιδρούν περισσότερο σε άτομα που ήδη βιώνουν σοβαρές επιπτώσεις από τον τζόγο, ενώ τα μηνύματα για απώλεια χρημάτων είναι πιο αποτελεσματικά σε παίκτες με χαμηλότερα επίπεδα προβλήματος.

3. Μηνύματα που αποκαλύπτουν τη βιομηχανία του τζόγου

Μια τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει τα λεγόμενα αντιβιομηχανικά μηνύματα, τα οποία αμφισβητούν το αφήγημα ότι ο τζόγος είναι απλώς «διασκέδαση» και προσωπική επιλογή.

Τα πιο αποτελεσματικά μηνύματα αυτής της κατηγορίας περιλαμβάνουν:

• «Ο κύριος στόχος των εταιρειών τζόγου είναι να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους μέσω των απωλειών των πελατών»

• «Τα προϊόντα τζόγου είναι σχεδιασμένα για να προκαλούν εθισμό»

Αυτού του είδους τα μηνύματα φαίνεται να ενεργοποιούν την κριτική σκέψη των παικτών, ακόμα και σε άτομα που δεν θεωρούν ότι έχουν πρόβλημα.

4. Μηνύματα αυτοαξιολόγησης

Η τελευταία κατηγορία περιλαμβάνει φράσεις που ενθαρρύνουν τους παίκτες να σκεφτούν τις δικές τους συνήθειες και να αναρωτηθούν για τις συνέπειες:

• «Σκέψου: είναι αυτό το στοίχημα που θέλεις πραγματικά να βάλεις;»

• «Τι σου κοστίζει πραγματικά ο τζόγος;»

• «Με τι ρισκάρεις στ’ αλήθεια όταν παίζεις;»

Έρευνες έχουν δείξει ότι τέτοια μηνύματα αυτοαξιολόγησης, όταν εμφανίζονται ως αναδυόμενα παράθυρα (pop-ups) σε μηχανές ή ιστοσελίδες τυχερών παιχνιδιών, μπορούν να μειώσουν τη διάρκεια και τη συχνότητα του παιχνιδιού. Νέες μελέτες σχεδιάζονται για να συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα αυτών των φράσεων με τις άλλες τρεις κατηγορίες.

Η ανάγκη για συνεχή ανανέωση των μηνυμάτων

Ακόμη κι αν υπήρχε ένα «τέλειο» προειδοποιητικό μήνυμα, η αποτελεσματικότητά του φθίνει με τον χρόνο. Όπως έχει φανεί και σε άλλους τομείς, όπως το κάπνισμα ή η κατανάλωση αλκοόλ, οι επαναλαμβανόμενες προειδοποιήσεις χάνουν την επίδρασή τους όταν το κοινό τις συνηθίζει. Για αυτό, οι ερευνητές τονίζουν τη σημασία των νέων, δημιουργικών και πρωτότυπων μηνυμάτων, που μένουν στη μνήμη και προκαλούν σκέψη.

Ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων — οικονομικές, ψυχολογικές και κοινωνικές. Επομένως, κάθε βήμα προς πιο ειλικρινείς και αποτελεσματικές προειδοποιήσεις αποτελεί σημαντικό μέτρο δημόσιας υγείας.