Το αντίδοτο στη μοναξιά ίσως είναι να αναγνωρίσουμε πόσο νοιάζονται οι άλλοι

Οι νέοι ενήλικες υποτιμούν σταθερά το πόσο συμπονετικοί είναι οι συνομήλικοί τους, σύμφωνα με μια νέα έρευνα του Πανεπιστημίου Stanford. Ωστόσο, η λύση φαίνεται να είναι απλή και εύκολα εφαρμόσιμη: να συνειδητοποιήσουμε ότι οι άλλοι νοιάζονται περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε.

Η παρανόηση της ενσυναίσθησης

Μια ερευνητική ομάδα του Stanford εντόπισε έναν ακόμη παράγοντα που εμποδίζει τους νέους να νιώσουν συνδεδεμένοι με τους γύρω τους: την πεποίθηση ότι οι άλλοι δεν ενδιαφέρονται πραγματικά. Τα δεδομένα, ωστόσο, δείχνουν το αντίθετο.

Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 16 Οκτωβρίου στο περιοδικό Nature Human Behavior, η αντίληψη που έχουμε για την ενσυναίσθηση των άλλων —δηλαδή την ικανότητά τους να συμμερίζονται, να κατανοούν και να νοιάζονται για τις εμπειρίες μας— παίζει καθοριστικό ρόλο στο πόσο κοινωνικά συνδεδεμένοι νιώθουμε.

Σε μια έρευνα με περισσότερους από 5.000 φοιτητές του Stanford, εκείνοι που πίστευαν ότι οι συμφοιτητές τους είναι πιο συμπονετικοί δήλωσαν υψηλότερη ψυχολογική ευεξία και περισσότερους φίλους. Ωστόσο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ένα φαινόμενο που ονόμασαν «κενό αντίληψης ενσυναίσθησης»: οι φοιτητές τείνουν να θεωρούν ότι οι συνομήλικοί τους είναι λιγότερο ενσυναίσθητοι απ’ όσο πραγματικά είναι.

Όπως δήλωσε η μεταδιδακτορική ερευνήτρια Rui Pei, κύρια συγγραφέας της μελέτης, «οι φοιτητές του Stanford είναι εξαιρετικά φιλικοί, όμως συχνά υποτιμούν πόσο πρόθυμοι είναι οι άλλοι να κάνουν νέες φιλίες ή να βοηθήσουν».

Το κοινωνικό έργο του Stanford

Οι μελέτες πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Stanford Community Project, μιας πρωτοβουλίας που ιδρύθηκε το 2018 από τον καθηγητή ψυχολογίας Jamil Zaki, σε συνεργασία με την επίκουρη καθηγήτρια επικοινωνίας Gabriella Harari και τον καθηγητή οικονομικών Matthew Jackson.

Το πρόγραμμα, που υποστηρίζεται από τα γραφεία προπτυχιακής εκπαίδευσης και φοιτητικών υποθέσεων, στοχεύει στην προώθηση της ευημερίας και της κοινωνικής συνοχής μεταξύ των φοιτητών του πανεπιστημίου.

Πώς διορθώνεται η παρανόηση

Όταν οι φοιτητές αντιλαμβάνονται τους άλλους ως ψυχρούς ή αδιάφορους, μπορεί να αποσυρθούν κοινωνικά, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο μοναξιάς. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η διόρθωση αυτής της λανθασμένης αντίληψης μπορεί να διακόψει τον κύκλο και να ενισχύσει την κοινωνική σύνδεση.

Μια από τις πιο επιτυχημένες παρεμβάσεις ήταν μια εκστρατεία αφισών στους φοιτητικούς κοιτώνες, βασισμένη σε πραγματικά δεδομένα από προηγούμενο εξάμηνο. Οι αφίσες περιείχαν απλά μηνύματα, όπως στατιστικά στοιχεία που έδειχναν πόσο συχνά οι φοιτητές βοηθούν ή υποστηρίζουν ο ένας τον άλλο.

Αποδείχθηκε ότι οι απλές αυτές υπενθυμίσεις είχαν μεγάλο αντίκτυπο. Οι φοιτητές που ζούσαν σε κοιτώνες με τις αφίσες άρχισαν να θεωρούν τους συμφοιτητές τους πιο ενσυναίσθητους σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Επιπλέον, ανέφεραν ότι συμμετείχαν συχνότερα σε «κοινωνικές ρίσκου» συμπεριφορές —όπως να ξεκινήσουν συζήτηση με κάποιον άγνωστο ή να μοιραστούν ένα προσωπικό πρόβλημα.

Μια εφαρμογή που ενισχύει τη σύνδεση

Μια άλλη επιτυχημένη παρέμβαση ήταν μέσω ειδοποιήσεων σε εφαρμογή κινητού. Οι φοιτητές λάμβαναν απλές, πρακτικές προτάσεις για το πώς να συνδεθούν με τους άλλους: να κάνουν ένα κομπλιμέντο σε κάποιον άγνωστο, να στείλουν μήνυμα σε έναν φίλο που έχουν καιρό να μιλήσουν ή να εκφράσουν ευγνωμοσύνη.

Μετά από τρεις εβδομάδες, όσοι συμμετείχαν στην παρέμβαση αντιλαμβάνονταν τους συνομήλικούς τους ως πιο συμπονετικούς και ήταν σχεδόν 90% πιο πιθανό να κάνουν κοινωνικά ανοίγματα πέρα από τη «ζώνη άνεσής» τους.

Η Pei εξήγησε ότι αυτά τα ευρήματα δείχνουν πόσο σημαντικό είναι να βοηθήσουμε τους νέους να αναγνωρίσουν το κοινωνικό δίκτυο υποστήριξης που ήδη υπάρχει γύρω τους. «Την επόμενη φορά που ένας φοιτητής διστάζει να προσεγγίσει κάποιον ή να επικοινωνήσει με έναν παλιό φίλο, ελπίζω να θυμηθεί αυτή τη μελέτη και να κάνει αυτό το βήμα», είπε η Pei. «Η πανεπιστημιούπολη είναι γεμάτη ανθρώπους που θέλουν να κάνουν φίλους».

Ένα απλό και επεκτάσιμο αντίδοτο στη μοναξιά

Οι ερευνητές σκοπεύουν να επεκτείνουν τα προγράμματα αυτά και σε άλλες πανεπιστημιακές κοινότητες, καθώς τα αποτελέσματα υποδεικνύουν μια απλή, χαμηλού κόστους και ευρέως εφαρμόσιμη στρατηγική για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Όπως σημειώνει η Pei, «αυτό το εύρημα δείχνει έναν εξαιρετικά απλό και επεκτάσιμο τρόπο που θα μπορούσε να ενσωματωθεί σε θεσμικά προγράμματα ψυχικής υγείας και κοινωνικής υποστήριξης».

Η ουσία είναι σαφής: η αντίληψή μας για την καλοσύνη των άλλων μπορεί να καθορίσει το πόσο συνδεδεμένοι νιώθουμε με τον κόσμο γύρω μας. Η μοναξιά, τελικά, ίσως να μην είναι πάντα αποτέλεσμα απομόνωσης, αλλά παρανόησης — της λανθασμένης ιδέας ότι οι άλλοι δεν νοιάζονται. Και το αντίδοτο; Να θυμηθούμε ότι, στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να συνδεθούν — απλώς περιμένουν κάποιον να κάνει το πρώτο βήμα.